Hoofdstuk 1: paragraaf 7 en 8
Armis legibusque De wapenen en wetten waren twee middelen
van keizer justinianus om de macht te krijgen
over het gehele romeinse rijk.
De wetgeving van Justinianus bestaat uit vier 1. Codex Justinianus (529)
onderdelen: 2. Digesten of pandekten (533)
3. Instituten of elemeneten (533)
4. Novelle (534)
Codex Boomschors/ boek. Een geschreven niet op een
was aangebracht, maar op bij elkaar gebonden
bladen.
Volumina Aanvankelijk schreven de romeinen op rollen,
die het nadeel had men moeilijk een bepaalde
passage even kon opzoeken want de hele rol
moest dan worden afgewikkeld.
Codex Justinianus Keizerlijke constituties
Lex posterior derogat legi priori De latere wet zet de eerdere wet opzij
Leges generales Wetten
Voor de rechters mocht alleen nog maar een
beroep worden gedaan op een lex generalis,
een algemeen geldende wet, en niet meer op
een rescript, omdat deze constituties slechts
voor een persoon waren gegeven.
Rescripta Beschikkingen
Codex Theodosianus (438) Deze codex is een veelomvattend plan tot
ordening van leges en ius. Deze codex bevat
enkel keizerlijke constituties uit het tijdvak 306-
435.
Lex citandi 426 Hield in dat er voor de rechter slechts geciteerd
mocht worden uit werken van de vijf
invloedrijke juristen en alleen hun geschriften
mag je gebruiken.
Vijf juristen: 1. Papinianus
2. Paulus
3. Ulpianus
4. Modestinus
5. Gaius
Als de vijf juristen het niet met elkaar eens - Liepen de meningen over een vraagstuk
waren dan waren er twee regels: uiteen dan gold die van de meerderheid; bij
het staken der stemmen gaf de mening van
Papinianus de doorslag.
- Had Papinianus zich niet uitgelaten dan
mocht de rechter zelf kiezen.
Digesten Ius/ juristengecshriften. Ze bestaan uit 50
boeken, verdeeld over titels en fragmenten
(leges genoemd)
De codificatie van het ius wordt wel in twee 1. De bevolking kon het nieuwe wetboek niet
opzichten als een ongerijmde en lezen aangezien het voor haar in een
anachronistische onderneming beschouwd; vreemde taal was geschreven.
2. De status die de digesten kregen. De ius
was als afzonderlijke rechtsbron afgeschaft
1
, en dat de keizerlijke constituties als enige
geschreven rechtsbron overbleef.
Instituten Een leerboek voor de eerstejaars
rechtenstudenten. De intituten bestaan uit vier
leerboeken die grotendeels zijn ontleend aan
de leerboeken van Gaius.
Codex repetitae praelectionis (534) De codex in een herziene verzie. De codex bleek
verouderd nadat de digesten en instituten
werden uitgevaardigd.
Novellen, eigenlijk; novellae post codicem Nieuwe keizerconstituties
constitutiones
Basilica Zuiveringsoperatie onder leiding van keizer Leo
de Wijze. Hij besloot om het werk van
Justinianus opnieuw te zuiveren en te ordenen
en bestond uit 60 boeken.
Anakatharsis Zuivering
Hexabiblos Uittreksel van de Basilica. In 1835 werd het
verheven tot officieel wetboek.
Hoofdstuk 2: paragraaf 1 t/m 22
Actio Rechtsvordering en proces
Executoriale titel Het vonnis op grond waarvan men van de
overheid executie kan eisen
Condemnatio Veroordelende vonnis. Het romeinse recht
kende alleen deze executoriale titel. In het
huidige recht kennen we ook authentieke akte
met executoriale kracht.
Iudicatum Vonnis
Reële executie Ook werkelijk datgene verkrijgt waar hij
oorspronkelijk recht op heeft. In het romeinse
recht werd je altijd veroordeeld tot het betalen
van een geldsom. In principe kwam reële
executie in het romeinse recht niet voor.
Omnia iudicia pecuniaria sunt Alle veroordelingen worden in geld uitgedrukt
(uiteraard indien de eis wordt ingewilligd).
Litis aestimatio De waarde van het voorwerp van de rechtsstrijd
werd steeds afzonderlijk vastgesteld door
middel van een schatting.
Parate executie Bij grote uitzonderingen verleent de overheid
haar medewerking aan een tenuitvoerlegging
zonder executoriale titel.
Eigenrichting in het romeinse recht in enkel Bij eigenrichting verschaft men zichzelf recht.
geval toegestaan: Bijvoorbeeld als de eigenaar de gestolen zaak
eigenmachtig onder de dief terugneemt.
Via ut clam Met geweld of op heimelijke wijze, artikel 3:125
BW.
Het romeinse recht kense drie procesvormen: 1. Boerenstaat => stelsel der wettelijke acties
2. Wereldrijk => formulastelsel
3. Keizerrijk => buitengewone rechtsgang
Per legis actionem Procedure der wettelijke acties
Het geding der wettelijke acties (per legis - Eerste fase in iure ten overstaan van een
2
, actionem) werd in twee fases verdeeld: overheidsmagistraat (sinds 367 voor Chr.)
- Tweede fase in iudicio voor de rechter
Iudex privatus De rechter was geen beroepsrechter maar een
gewone romeinse burger (tegenwoordig
arbitrage)
Als gevolg van de tweedeling ontwikkelden zich 1. Iurisconsultus => bijstand verleende in de
op den duur twee typen advocaten: eerste fase bij de praetor.
2. Orator => bijstand verleende in de tweede
fase bij de Iudex privatus.
Manus iniectio Ofwel handoplegging dit is de wetteijke actie
die de eiser kon instellen op rond van een voor
hem gunstig vonnis. De schuldeiser legde dan
zijn hand op de schouder van de schuldenaar.
Trans Tiberim De verkoop van de slaaf vond plaats aan de
overkant van de tiber buiten de stad Rome
(trastevere)
Het resultaat van de wettelijke actie door De persoon van de veroordeelde werd
middel van handoplegging? opgeheven; een mens die juridisch geen
persoon had was geen rechtssubject maar een
rechtsobject ofwel een slaaf. De manus iniectio
was daarom een personele executie.
Wettelijke acties werden afgeschaft doordat: - Verkeerde formulering van de formele
spreuk zorgde voor een nietige actie
- De personele acties waren zeer streng
Leges iuliae iudiciariae De juridische proceswetten
Iudicium ordinarium Formulaproces
Iudicium legitimum Wettelijk geding. Zo werd het nieuwe
formulaproces genoemd dat net als de
wettelijke acties op de wet berustte
Bij het formulastelstel waren er drie 1. De partijen moesten romeinse burger zijn.
voorwaarden waaraan voldaan moest worden: 2. Het proces moest plaatsvinden in de stad
Rome.
3. Het vonnis moest gewezen worden door 1
rechter binnen anderhalf jaar nadat het
geschil aan hem was voorgelegd.
Niet aan de voorwaarden voldaan? Dan was er naast de lex nog het imperium. De
praetor die met het imperium was bekleed en
tevens met rechtsbedeling was belast, schiep
de rechtsregels voorde processen die niet aan
de eisen van de proceswetten voldeden.
Het verschil tussen formulaproces en wettelijke Bij het formulaproces werd niet langer ten
actie: overstaan van de praetor mondeling een rituele
spreuk opgezegd, maar dat het resultaat van de
voor de praetor gevoerde procedure schriftelijk
in een akte werd vastgelegd.
Iudex litem suam facit De rechter maakt het geding tot het zijne ofwel
de rechter haalt zich een proces op de hals.
Was de zaak voor de romeinse burger te
onduidelijk of te ingewikkeld, dan kon hij zich
onder bepaalde voorwaarden onttrekken, maar
weigerde hij zonder reden recht te spreken of
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dfgorter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.09. You're not tied to anything after your purchase.
