Hoofdstuk 2 Nederland rivierenland
Paragraaf 2.1 Rijn en Maas
VIER RIVIEREN
• Door Nederland stromen twee grote rivieren: de Maas en de Rijn. De twee kleine rivieren, de Eems
en de schelde, stromen voor een klein deel door Nederland. De Eems is een Duitse rivier die
uitmondt in Dollard, ten noorden van Groningen. De schelde stroomt door België en mondt als een
trechter uit in de NL Westerschelde. Trechtermonding wordt ook wel estuarium genoemd.
Aantekening 2.1
1. Regenrivieren: (Maas). Een regenrivier heeft een hoog debiet in de winter en een laag debiet
in de zomer. Het regiem is onregelmatig.
2. Gletsjerrivieren: (In Zwitserland is de rijn meer een gletsjerrivier, veel rivieren in IJsland zijn
gletsjerrivieren). In het voorjaar en in de zomer is het debiet het hoogst door smeltwater.
Het regiem is onregelmatig.
3. Gemengde rivieren: (Rijn). Het debiet in de winter is het hoogst maar in het voorjaar en in de
zomer zit er meer water in de rivier in vergelijking met een regenrivier door smeltwater. Het
regiem is regelmatiger.
HET STROOMGEBIED VAN DE RIJN
• Vanuit negen landen stroomt het water via beekjes, kanalen en rivieren uiteindelijk de Rijn in.
Stroomgebied: Het hele gebied dat afwatert op een bepaalde rivier en zijn zijrivieren.
Het stroomgebied van de Rijn = 185.000 km 2 25.000 km2 [15%] in NL.
Waterscheiding: De grens tussen twee stroomgebieden die worden gevormd door hogere delen in
het landschap.
Stroomstelsel: rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die deel uitmaken van hetzelfde
stroomgebied.
• De Rijn is een gemengde rivier. D.w.z. dat de rivier zijn water zowel van smeltwater als van
regenwater krijgt. Zomers is ruim 70% van het Rijnwater in NL smeltwater. In de winter is de
waterafvoer van de Rijn het hoogst. De verdamping is dan zeer gering en er wordt vooral regenwater
afgevoerd.
BOVENLOOP, MIDDENLOOP EN BENEDENLOOP
• De Rijn is 1.320 km lang en ontstaat als twee bergriviertjes in de Zwitserse Alpen samenkomen.
Bovenloop: Deel van rivier of beek vanaf de bron of oorsprong tot de middenloop, waar het verval,
de stroomsnelheid en de uitschuring (erosie) over het algemeen groot zijn.
Middenloop: Deel van een rivier of beek vanaf de bovenloop (dicht bij de bron) tot de benedenloop
(dicht bij de monding), waar de helling niet zo groot is, waardoor de rivier gaat meanderen. Erosie en
sedimentatie zijn hier ongeveer in evenwicht.
, ‘Wonen in Nederland’
Benedenloop: deel van een rivier of beek vanaf de middenloop tot de monding, waar het verval en
de stroomsnelheid over het algemeen gering zijn en waar de sedimentatie groot is. FIGUUR 2.4
DE RIJN IN NEDERLAND
• De rijn vertakt zich zodra hij in Nederland komt. De waal is de breedste stroom (260 tot 350m
breed) en leidt 2/3 van het Rijnwater uiteindelijk naar de Noordzee. Waal> belangrijkste vaarroute
tussen de haven van Rotterdam en het Duitse achterland. De Waal en de Lek komen stroomafwaarts
weer bij elkaar en worden samen de Maas, via de Nieuwe Waterweg, naar zee geleid. IJssel mondt
via Ketelmeer uit in het IJsselmeer.
• In de Neder-Rijn zijn drie stuwen gebouwd.
Stuw: beweegbare dam in een rivier of beek om de waterafvoer te beïnvloeden; meestal gebruikt om
de waterafstand bovenstrooms te verhogen.
De stuw bij Driel is aangelegd om de watervoorziening van de IJssel veilig te stellen. De volgende
twee stuwen, bij Amerongen en Hagestein, maken de scheepvaart op de Neder-Rijn mogelijk. De
stuwen regelen ook de watertoevoer naar het IJsselmeer, zodat het meer altijd voldoende zoet water
ontvangt voor de landbouw en de drinkwatervoorziening in Noord-Nederland.
• Drie maanden per jaar stroomt via de Rijn onvoldoende water NL binnen om de waterverdeling, te
handhaven.
DE MAAS
• De Maas is vergeleken met de rijn een kleine rivier, die echter heel verraderlijk kan zijn. De Maas is
een regenrivier. De rivier is berucht vanwege de vele overstromingen.
• Het stroomgebied van de Maas beslaat een oppervlak dat ongeveer even groot is als Nederland. De
Maas ontspringt 200 km ten NO-Dijon op het Plateau de Langres (Frankrijk), op een hoogte van
409m.
• De Maas is grotendeels onbedijkt. De bovenloop van de Maas, ook wel de Franse Maas genoemd,
stroomt onbedijkt van de bron tot de samenvoeging met de rivier de Chiers bij de Frans-Belgische
grens. Middenloop Maas > in Belgische Ardennen. Benedenloop Maas > bij Belgisch-Nederlandse
grens. Het eerste deel van de benedenloop stroomt in Limburg door een dal. Het tweede deel in NL is
bedijkt, dat heeft verschillende redenen. De rivier moet hier vrijwel al het water uit het volledige
stroomgebied verwerken. Bovendien, de gebieden langs de Maas worden intensiever gebruikt voor
bvb woningbouw en industrie --> overstromingsrisico bij hoogwater is groter geworden hierdoor.
• Vanaf Maastricht tot Maasbracht wordt de rivier de Grensmaas genoemd, omdat hij de grens
vormt tussen Nederland en België. De Grensmaas is te ondiep voor de scheepvaart, daarom wordt
het Julianakanaal. De benedenloop van de rivier zocht vroeger zijn weg naar zee via Rotterdam.
Paragraaf 2.2 (On)beheersbare rivieren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lottezwaan1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.66. You're not tied to anything after your purchase.