1.1 wat is maatschappijleer?
Maatschappelijk vraagstuk onderscheidt zich van een persoonlijk probleem.
Kenmerken maatschappelijk vraagstuk:
1. Heeft gevolgen voor verschillende groepen in de samenleving
2. Er zijn verschillende meningen over de oorzaken en de aanpak
3. De overheid heeft meestal een rol bij de aanpak.
Meningen verschillen door:
-politieke visie
-geloofs- of levensovertuiging
-maatschappelijke positie
Politici nemen besluiten die voor ons allemaal gelden.
1.2 de maatschappij onderzoeken:
Waarde -> uitgangspunt of principe dat mensen belangrijk vinden in hun leven bijvoorbeeld
gezondheid, status, vrijheid, familie, discipline
Normen -> opvattingen/regels over hoe je je op grond van waarden behoort te gedragen. Normen
horen altijd bij de waarde! Normen zijn vaak sociale verplichtingen (regels die door je omgeving
worden opgelegd.)
Geschreven regels -> een regel die (wettelijk) is vastgelegd. Bijv. ‘ je mag niet stelen ‘
Ongeschreven regels -> fatsoensnormen die iedereen kent. Bijv. ‘ je staat op voor ouderen in de bus.’
Via sociale controle dwingen of stimuleren mensen anderen om zich aan normen te houden.
Belang -> het voordeel dat iemand ergens bij heeft. Bijv. Schone lucht, goed salaris,
godsdienstvrijheid
Belangentegenstellingen: belangen zijn soms tegengesteld
Macht -> het vermogen om het gedrag of het denken van anderen te beïnvloeden
Formele macht -> macht die is vastgelegd in wetten of regels bijv. Polititieagent, leraar,
burgemeester.
Informele macht -> macht die niet is vastgelegd in regels. Bijv. Invloed van je vrienden of influencers
Machtsmiddelen -> middelen waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden.
Machtsmiddelen: functie/beroep, kennis, overtuigingskracht, aantal medestanders, geld
Sociale ongelijkheid -> ongelijke verdeling van maatschappelijke kansen, inkomen, kennis en macht.
Deze terreinen laten de volgende grote verschillen zien: kennis, inkomen, status, politieke macht en
invloed.
Sociale cohesie -> hoe sterk mensen zich verbonden voelen met elkaar
Maatschappelijke vraagstukken analyseren:
Algemene onderzoeksvragen -> algemene omschrijving, rol media, rol overheid, vergelijken, eigen
mening
Analysevragen kernbegrippen -> belangen, waarden en normen, macht, sociale ongelijkheid, sociale
cohesie
, 1.3 media en nepnieuws
nepnieuws -> nieuws dat niet op de waarheid is berust, om geld te verdienen, misleiden en het zijn
vaak berichten met sensationele koppen (hoe meer je erop klikt, hoe vaker het bericht in
zoekmachines en social media verschijnt.)
gevaar van nepnieuws: onrust geven (is het betrouwbaar of niet), het kan leiden tot polarisatie (het
proces waarbij tegenstellingen tussen groepen groter wordt en steeds meer tegenover elkaar komt
te staan) ook kunnen er complottheorieën ontstaan (die gaan ervan uit dat bepaalde gebeurtenissen
het resultaat zijn van een samenzwering tussen mensen of groepen met kwaadaardige bedoelingen.)
manipulatie -> opzettelijk feiten verdraaien of weglaten (van feiten, vaak zonder dat de lezer of kijker
zich ervan bewust is.)
propaganda -> bewust eenzijdige informatie geven met als doel de mening van mensen te
beïnvloeden.
Indoctrinatie -> langdurig, systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen en meningen opdringen
met de bedoeling dat het publiek deze opvattingen kritiekloos overneemt. Doel: controle van de
machthebber over wat de burgers te zien en te horen krijgen.
Objectief -> informatie gebaseerd op (controleerbare) feiten.
Subjectief -> informatie gebaseerd op iemands mening
Hoor- en wederhoor -> alle betrokken journalisten moeten de kans krijgen te worden gehoord.
Filterbubbel -> websites stemmen hun resultaten af op jouw zoekgedrag via big data, algoritmes en
social media
Referentiekader en selectieve waarneming
Referentiekader -> alles wat je bezit aan kennis, ervaringen, normen, waarden en gewoonten
Selectieve waarneming -> informatie die binnenkomt, wordt zodanig vervormd dat deze zo veel
mogelijk past in ons referentiekader. Hierdoor kun je ook makkelijker vooroordelen ontwikkelen. Je
oordeelt over iets of iemand zonder dat je die persoon of zaak kent.
1.4 kritisch denken
kritisch denken -> het proces om op basis van goed afgewogen informatie tot een beargumenteerde
en onderbouwde mening te komen. Gaat om vaardigheden en de bereidheid je in een onderwerp te
verdiepen en het vanuit meerdere invalshoeken te bekijken: leren argumenteren, logisch redeneren
over oorzaak en gevolg, een onderwerp van meerdere kanten bekijken, van standpunt willen
veranderen
oorzaak-gevolgredenering -> aantonen dat er een logisch verband zit tussen het een en het ander: a
leidt tot b leidt tot c.
2.1 rechtstaat
Nut van regels: het maatschappelijk leven geordend laten verlopen, sluiten aan bij waarden en
normen die we met elkaar delen
Het recht -> het totaal van alle wettelijke vastgelegde regels
Publiekrecht -> rechtsregels over de relatie tussen overheid en burger (en organisaties/bedrijven),
een zaak tussen openbaar ministerie en burger
Privaatrecht -> rechtsregels over de relatie tussen burgers (en organisaties/bedrijven) onderling, ook
wel rechtspersonen genoemd. Bijvoorbeeld huwelijk, scheiding, erfenis
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tindra. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.52. You're not tied to anything after your purchase.
