Summary
samenvatting bestuursrecht - Lierman
- Course
- Institution
Zelfgemaakte samenvatting, eerste maal geslaagd
[Show more]
Seller
Follow
rechtenstudentabc123
Reviews received
Content preview
BESTUURSRECHTHET BESTUUR: BASISBEGRIPPEN EN CENTRALE THEMA’S
1. BEGRIP EN EVOLUTIE VAN HET BESTUUR
Trias Politica en principe van machtenscheiding
Bestuur = organen en instellingen van de UM
Ook lokale besturen vallen onder bestuursbegrip
Bepaalde bestuurlijke handelingen hebben een materieel wetgevende inhoud
Bestuurlijke rechtscolleges (gerekend tot UM) oefenen een rechtsprekende functie uit en
zijn geen besturen
WM of RM als bestuur (bv. Aankoop nieuwe computer): ‘handelen zoals bestuur’
↳ onderworpen aan bestuursrechtelijke regels
Kenmerken modern bestuur: bureaucratiemodel van Max Weber
o Primaat vd politiek
o Administratie voert instructies uit als willoze machine
o Onderworpen aan formele regels en procedures
o Gekenmerkt door depersonalisering van onderlinge verhoudingen
o Strikte hiërarchie
Gewijzigde perceptie van bureaucratie: log, duur, niet flexibel, gebruiksonvriendelijk,…
Ohsapparaat is steeds verder uitgebouwd, in meest uiteenlopende aangelegenheden
Opkomst nieuwe organisatievormen en werkmethodes
o Modernisering naar beeld van private ondernemerschap
o Beroep op gespecialiseerde diensten en instellingen die beschikken over een
zekere autonomie: verzelfstandiging
o Kerntakendebat en privatisering van overheidstaken
o DUS complexe organisatievorm met verschillende bestuursniveaus, waarbinnen
telkens centraal en hiërarchisch georganiseerde administratie naast daarvan
afhankelijke bestuursorganen en ondernemingen
2. BESTUREN IN DE GELAAGDE RECHTSORDE: DECENTRALISATIE EN FEDERALISME
Recht kan niet tot één bestuurslaag worden herleid
o Burger maakt deel uit van verschillende overheidsverbanden, van lokale tot
internationale niveau
o Verhoudingen tussen de verschillende bestuursniveaus met eigen
bevoegdheden en administratie
,Eenheidsstaat Federalisme
Soevereiniteit berust onverdeeld bij het centrale niveau Geografisch afgebakende
deelgebieden van een
groter federaal geheel
hebben geheel autonome
bevoegdheden
Gecentraliseerde eenheidsstaat Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Alle overheidsfuncties worden Er zijn ondergeschikte besturen die 1. Federale staat
uitgeoefend door instellingen of geen onderdeel vormen van de Naast federale niveau ook
organen die behoren tot een en centrale overheid deelstaten die gezag
hetzelfde centrale bestuur - Eigen rechtspersoonlijkheid uitoefenen over bepaald
- Soevereiniteit bij centrale - Minder verregaande vorm v deel vh grondgebied
overheid toezicht: bestuurlijk toezicht 2. Confederatie
- Interne en externe - Niet volledig autonoom bij uit- Internationaal
deconcentratie: geen oefening bvgdheden samenwerkingsverband.
rechtspersoonlijkheid & Hoogste gezag bij
hiërarchisch toezicht deelnemende staten
Territoriale Functionele 3. Federatie v staten
- Algemeen - Specifiek Tussen uitersten v federale
omschreve omschreven staat en confederatie
n bvgdheden
bvgdheden - Organieke
- Publiek- autonomie,
rechtelijke niet
lichamen, gesteund
gesteund op politieke
op politieke vertegen-
vertegen- woordiging
woordiging
Technieken van verticale machtenscheiding
o Decentralisatie: centrale oh kent bepaalde taken toe aan ondergeschikte
(lokale) besturen
o Federalisme: spreiding v bvgdh tussen verschillende autonome rechtsordes
Decentralisatie en federalisme zijn complementaire staatsvormen
Centralisatie en centrale overheid
o Gezagsstructuur binnen een staat, met concentratie van de bevoegdheden bij
één of meer centrale organen
o Organisatiebeginsel binnen één bestuurslaag van de gedecentraliseerde staat
(op alle niveaus, denk aan voorbeeld gemeentehuis)
Evolutie naar meer verzelfstandiging op alle bestuursniveaus
Centrale besluitvorming voor federale structuur:
o Democratisch principe: beslissingen in beginsel bij gewone meerderheid
o Federale principe: idee dat de rechten van kleinere deelgebieden binnen de
federatie moeten worden beschermd tegen de electorale overmacht van grotere
staten. Oplossing: compromis van het tweekamerstelsel.
Binnen klassieke federale typen
Centripetaal Centrifugaal
Ontstaan als gevolg van de samenvoeging van Ontstaan uit unitaire staten door devolutie van
voorheen onafhankelijke staten bevoegdheden (België)
Symmetrisch Asymmetrisch
,Alle deelgebieden zelfde mate van autonomie Sommige regio’s meer autonomie
Duaal Coöperatief
Federatie en deelstaten hebben duidelijk van Verschillende niveaus delen bepaalde
elkaar onderscheiden bevoegdheden die ze los bevoegdheden of werken ze samen bij de
van elkaar uitoefenen uitoefening ervan
Voordelen federalisme Nadelen federalisme
Doet recht aan subsidiariteitsbeginsel Centraliseren van bvgdheden kan leiden tot
kostenbesparing en efficiëntiewinst
Bestuur komt dichter bij de burger te staan Heel wat problemen stoppen niet aan de grenzen
van de (deel)staten
Vergroot de democratische inspraak Het beleid van de ene overheid zal vaak ook
consequenties hebben voor de andere overheid
Manier om recht te doen aan de eigen politieke Devolutie van bv belastingen kan leiden tot een
identiteit van de subgroepen race-to-the-bottom
Risico-beperkende factor Binnen kleinere (homogene gemeenschappen is
het gevaar groter dat de rechten van
minderheden worden geschonden door een
tirannieke meerderheid
Manier om machtsconcentratie en mogelijk
machtsmisbruik tegen te gaan
3. VERHOUDING REGERING – ADMINISTRATIE
Politisering van de ambtenarij: grote gespecialiseerde equipes drukken stempel op beleid
⟶ minister krijgt bvgh en administratie/ministerie onder zich: heel gespecialiseerd en
grote invloed, weet wat lukt van agenda minister
Politieke verantwoording rust bij minister/regering (bv. Ontsnapping Dutroux > ontslag)
o Motie van vertrouwen
o Ontslag van minister
Beleid is in grote mate afhankelijk van de administratie regeringen streven ernaar om
de controle op de administratie te behouden
Technieken om controle op administratie te behouden
o ‘Spoils system’: nieuw verkozen president kan de top van de administratie (en
soms zelfs de volledige) vervangen
o NU Marits system: aantonen geschikt is (ook België: examens, partij politieke benoemingen)
o Praktijk van partijpolitisering van de administratie
o Ministeriële kabinetten: slaan brug tussen politiek en administratie
Naaste medewerkers van de ministers
Administratieve rekenplichtigheid staat meer dan ooit centraal
o Weberiaans principe van voorrang vd politiek is meer dan ooit controversieel
Door politisering van de gespecialiseerde ambtenarij die steeds meer
verwikkeld raakt in politieke aangelegenheden
Bureaucratisering van de politiek doordat ministers steeds meer tijd
moeten uittrekken voor technische aangelegenheden en daardoor
minder tijd hebben om zich met beleid bezig te houden
1. 1e COMPONENT = REKENSCHAP AFLEGGEN
Inzicht geven in beleid & motieven
Audits, rapporten en jaarverslagen
Zwijgplicht wordt spreekrecht of zelfs spreekplicht
Klokkenluidersbescherming: kunnen aankaarten zonder gevolgen
Administratie kan verantwoordelijk gesteld worden voor wat misloopt
Hangt samen met plicht administratie om openheid van zaken te geven
, 2. 2e COMPONENT: AMBTENAREN KUNNEN VOLGENS DE BIJ WET VOORZIENE
PROCEDURE ADMINISTRATIEF EN TUCHTRECHTELIJK VERANTWOORDELIJK WORDEN
GEHOUDEN WANNEER ZE VERKEERD HANDELEN OF AAN HUN PLICHTEN VERZUIMEN
3. OMBUDSFUNCTIES
Hieraan kunnen burgers & ondernemingen ongenoegen uiten over de werking
vd ohdiensten in de vorm van een klacht intern onderzoek + bemiddeling
4. AFWEZIGHEID VAN CODIFICATIE VAN BESTUURSRECHT
Verschillende wetgeving met verschillende toepassingsgebieden
Verreikende overheidstussenkomst heeft vele oorzaken
o Uitbouw sociale staat en openbare nutsvoorzieningen midden 19e eeuw
o Na WOII: sociaal vangnet, publieke voorzieningen, …
o Verstedelijking en bevolkingsgroei dwong overheid tot meer planmatig omgaan
met grond en ruimte
o Industrialisering vroeg om meer overheidsingrijpen ter bescherming van
veiligheid en milieu
o Rampen en crises zetten overheid aan tot noodplannen, maatregelen en
verstrengd toezicht
Bijzonder bestuursrecht: ruimtelijke ordening, overheidsopdrachten, ambtenarenrecht,
milieurecht, …
Algemeen bestuursrecht houdt zich bezig met volgende gemeenschappelijke
vraagstukken
o Bestuursbegrip, organisaties, verschijningsvormen van bestuur
o Verhouding tussen verschillende besturen onderling
o Actiemiddelen en werking van het bestuur
o Regels/beginselen waaraan bestuur gebonden is
o Rechtsbescherming van burger tav bestuur
Regels zijn verspreid over supranationale normen, (grond)wetten, reglementen,
besluiten, omzendbrieven,…
Fundamentele beginselen (ABBB) en leerstukken (intrekkingsleer) kwamen tot
ontwikkeling in rechtspraak en rechtsleer
Vlaanderen: overkoepelend Bestuursdecreet
Codificatie ligt niet voor de hand: heel veel bestuursniveaus: op welk niveau zouden we
dit doen?
5. PERROGATIEVEN EN VERPLICHTINGEN VAN HET BESTUUR
Bestuur oefent gezag uit & beschikt over mogelijkheid om zo nodig handelingen te
stellen die eenzijdig de rechtstoestand vd bestuurde wijzigen zonder zijn instemming
Doelgebonden bestuursbevoegdheden: dienen van het algemeen (deel)belang
Discretionaire versus gebonden bevoegdheden
Bestuursrecht als uitzonderingsrecht
o Fundamentele ongelijkheid tussen de overheid en burgers
o Wetten op de openbare dienst: benuttigingsgelijkheid, continuïteitsbeginsel,
veranderlijkheidsbeginsel
o Van gemeen recht naar afwijkend recht
Bevoorrechte positie van het bestuur
o Eenzijdige bestuurlijke rechtshandelingen
Verregaande inmenging in private of ondernemingssfeer (onteigening,
stilleggen van hinderlijke activiteit, sancties, …)
Verbindende, dwingende en uitvoerende kracht
o Zijn bekleed met:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechtenstudentabc123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now