VERBINTENISSENRECHT
⟶ art. 1101-1386 Oud BW: vermogensrechterlijke verbintenis
INLEIDING
1. Definitie: de “vermogensrechterlijke verbintenis”
= rechtsband, recht erkent die band
Tussen 2 of meer personen
Ontstaan krachtens de wet (ontstaan dankzij wet) ⟶ menselijk handelen/gedrag
Ingevolge een menselijk handelen
Schuldvordering = in geld waardeerbaar
Schuldeiser ⟷ Schuldenaar
↳ verbintenis tot herstel van schade
SE jegens SA aanspraken doen gelden indien: in geld waardeerbaar & in rechte afdwingbaar
VOORBEELD: aanbieder – kandidaat koper (eenzijdige rechtshandeling), zaakwaarneming:
buurman laat raam open staan van je huis & brandweer moet komen (-> compensatieplicht)
⟶ meestal contract met wederzijdse verbintenis
!! Soms is elke partij SE en SA
VOORBEELD: Verkoper ⟷ koper
SE ⟶⟶⟶ SA (betalingsverbintenis)
SA ⟵⟵⟵ SE (leveringsverbintenis, aansprakelijk voor levering)
↳ wederkerige verbintenissen (= wederzijds & samenhangend, ene
verbintenis wordt aangegaan omwille van de andere)
2. Kenmerken
1. Rechtsband tussen personen
Vorderingsrechten <-> zakelijke rechten
intern
o verbintenis = verhouding tussen personen (zonder goederen!)
⟶ SE heeft aanspraak op gedraging/prestatie SA
o zakelijk recht (art. 3.8§1 BW) = verhouding tussen persoon en goed
⟶ titularis heeft zeggenschap over zaak (kan zelf kiezen wat te doen)
extern
o zakelijk recht = geldt erga omnes (moet door iedereen geëerbiedigd w)
o verbintenis = opsplitsing tussen aanspraken tussen SE & SA en haar
bestaan als rechtsfeit in het rechtsverkeer
aanspraken: relatief, enkel SE kan afdwingen als SA iets is
verschuldigd
bestaan als rechtsfeit is tegenwerpelijk aan derden en kan door
derden w ingeroepen
3e moet eerbieden & kan zich er op beroepen
Arrest van 2010, voetnoot 19
Voorbeeld: tussen café en brouwerij is er een
afnamecontract, mag 3e (brouwerij) op gesprek bij
BIRTE VAN DEN EYNDE | verbintenissenrecht 2021-2022
,2
café? JA maar verder: 3e kennis van contract dus
contractbreuk: café fout & 3e buitencontractueel
aangesproken (1382 OBW)
derdenwerking: hoe ziet het eruit voor buitenstaanders? Hoe
weten ze dat? -> publicatieplicht
2. Ontstaan uit menselijk handelen
Bronnen van verbintenissen
de wet geeft obligatoire kracht of verbintenis-scheppende kracht aan bepaalde
gedragingen (art. 1370 Oud BW > onduidelijk, onvolledig > art. 5.3 NBW)
⟶ art. 1134, §1 Oud BW
⟶ randnummer 7, voetnoot 25
Rechtshandelingen = menselijk gedrag dat rechtsgevolgen beoogt
o Twee- of meerzijdige RH
o Eenzijdige rechthandeling
Wil om verbintenis
Niet om te verbintenis
De wet = de wet verbindt rechtsgevolgen aan menselijk gedrag dat die gevolgen
niet beoogt
o Onrechtmatig handelen of nalaten (art. 1382 Oud BW)
o Quasi-contracten: zaakwaarneming, onverschuldigde betaling en
verrijking zonder oorzaak (art. 1371 OBW)
o Cassatie 1/10/2010 – brouwerij Haachtarrest
o Bv. 2 bedrijven sluiten afnamecontract, algemene voorwaarden worden
gestuurd en na 2 jaar opzegbeding van in algemene voorwaarden ->
klopt niet, algemene duur MAAR rechtbank: vertrouwen gewekt dat het
juist was
=> gedragsnorm: je mag gewekte vertrouwen niet schaden
3. Met als voorwerp een in geld waarneembare aanspraak
Tot wat verbindt de SA zich dan? Waarop kan SE aanspraak maken?
Klassieke opdeling
o Verbintenis om iets te doen = facere
o Verbintenis om iets niet te doen = non-facere
o Verbintenis om iets te geven = dare (eigendomsrecht – specifieke zaak)
Eigendomsovergang
Risico-overgang (cassatie 29/05/2020)
Eigendom van species gaat over bij consensus (art.
1138 OBW)
Eigendom van genus gaat over bij afzondering
Bv. Risico mee over met consensus -> chinese vaas
breekt na overeenstemming art. 1138 Oud BW
Moderne opdeling
o Resultaatsverbintenis (= SA moet bepaald resultaat bereiken)
o Inspanningsverbintenis (= SA moet nodige inspanningen leveren)
Opmerkingen
o Moderne opdeling doorkruist de klassieke
o Moderne is nuttig bij verbintenis om iets te doen
o Uit één contract vloeien vaak de twee soorten voort (bv. Advocaat,
beste verdedigen & optijd zijn in rechtbank, …)
o Partijen kunnen zelf bepalen wat voorwerp is (van resultaats- en
inspanningsverbintenis) (bv. Astrazeneca; clause -> inspannings)
o Wanneer onduidelijk kijkt rechter naar bedoeling van partijen & zeker of
onzeker karakter (randnummer 14) (bv. Sterilisatie: vrouw er na terug
zwanger, voetnoot 60)
BIRTE VAN DEN EYNDE | verbintenissenrecht 2021-2022
,3
o Nuancering in de praktijk, bv. Bij vervoerde personen
Versterkte inspanningsverbintenis
Versterkte resultaatsverbintenis (= garantieverb)
GEEN vrijwaringsbeding! (= buitenstaander wil financiële
gevolgen dragen)
4. Die in rechte afdwingbaar is
⟶ afdwingbaarheid
Als SA verb niet vrijwillig naleeft, SE hem in rechte ertoe dwingen =
gedwongen uitvoering en dwanguitvoering
In 3 stappen:
o Ingebrekestelling SA
o Vonnis bekomen met rechterlijk bevel om verbintenis – de beloofde
prestatie – na te komen (= in natura) = gedwongen uitvoering
o Vonnis doen uitvoeren met dwangmiddelen = dwanguitvoering
1 principe & 2 beperkingen
o Uitvoering in natura heeft voorrang (= de prestatie zelf)
o Tenzij fysieke dwang zou vereisen (algemeen verbod)
Enige uitzondering: uithuiszetting
o Tenzij onmogelijk of rechtsmisbruik ⟶ uitvoering bij
equivalent/schadeloosstelling (= vervangende schadeloosstelling)
in geld
in natura (vergoeding van schade) (voorbeeld: Kamala
Harris: verkeerde foto Vogue)
↳ Ondanks beperkingen, gedwongen uitvoering in natura en dwanguitvoering
vaak mogelijk (= hangt af van voorwerp vd verb.)
geven van species: zaak opeisen of beslag laten leggen
iets doen of niet doen: afdwingen zonder fysieke dwang
o dwangsom (art. 1385bis Ger. W.)
o geen persoonlijke verb: gerechtelijke vervanging (art. 1143-1144
BW): je bekomt uitvoering in natura door derde
o subsidiair: herstel vd schade
VERBINTENISSEN UIT OVEREENKOMSTEN: BEGRIP EN SOORTEN
1. Begripsbepaling
Overeenkomst (ok) = contract (co)
Meerzijdige rechtshandeling
Berust op concensus (= wilsovereenstemming)
Één of meer partijen
Juridisch bindende verbintenissen aangaan, wanneer contract bron van verbintenissen is,
MAAR men kan bij contract ook andere rechtsgevolgen beogen
Steeds min 2 wilsuitingen & één verbintenis uit contract volstaat
DUS
1. steeds consensus
2. tussen 2 of meer personen
⟶ verschil meerpartijen – samenhangende contracten
↳ 1 ok ↳ afzonderlijke contracten MAAR verband, juridisch of economisch,
vormen een groep/geheel, zelfde voorwerp/doel
3. met de wil rechtsgevolgen te doen ontstaan, nl verbintenissen of zakelijke rechten
te creëren, te stellen, over te dragen, te wijzigen of te beëindigen
BIRTE VAN DEN EYNDE | verbintenissenrecht 2021-2022
, 4
1. partijen bepalen in beginsel zelf of ze afdwingbare verb/co beogen (als
geldig aangegaan, is het bindend)
⟶ rechtens verblijvende afspraak is geldig (bv gentlemen’s agreement
⟶ aard vd afspraken belangrijk: mondaine, sociale, politieke afspraken niet
bindend (MAAR rechtmatig gewekt vertrouwen niet geschaden w –
schadeclaim)
2. morele verb of co kennen vele gradaties in afdwingbaarheid en gaan van
bindend tot niet-bindend
⟶ vaak in zakenleven: letters of intent + letters of comfort
3. natuurlijke verb: niet afdwingbaar
⟶ maar als vrijwillig nageleefd: geen onverschuldigde betaling/geen
terugvordering mogelijk
2. Soorten overeenkomsten
§1. Vermogensrechtelijke overeenkomsten (en andere ok)
= overeenkomst tussen particulieren (burgers of ondernemingen) die vermogensrechtelijke
verbintenissen of zakelijke rechten vestigt, vaststelt, overdraagt, wijzigt of teniet doet
= patrimoniale ok
(↳ meest voorkomende in vak)
DAARNAAST: andere ok
Familierechtelijke ok
Bewijsrechtelijke of procesrechtelijke ok
Vennootschapsrechtelijke ok
⟶ verbintenissenrecht geldt aanvullend en soms per analogie
(bv. Huwelijksvermogen)
Verdragen, publiekrechtelijke ok en ok van particulieren met de overheid
1. Verdragen (tussen staten ⟶ verdragsrecht)
2. Publiekrechtelijke ok (tussen overheden binnen 1 staat ⟶ publiekrecht)
3. Ok tussen particulier en overheid
1. Gewone ok ⟶ algemeen verbintenissenrecht
2. Administratieve ok (concessies en overheidsopdrachten)
⟶ administratiefrechtelijke nationale en Europese regels, slechtss
subsidiair gemeen verbintenissenrecht
3. Beleidscontracten of convenanten
⟶ in beginsel gemeen verbintenissenreht, maar afwijkende
beginselen van behoorlijk bestuur (bv veranderlijkheid)
4. PPS en beheerscontracten (met autonome overheidsbedrijven)
⟶ ad hoc/geval per geval te beoordelen
§2. Soorten vermogensrechtelijke overeenkomsten
Consensuele, zakelijke en plechtige overeenkomsten
= te maken met geldigheidsvoorwaarden van contract: consensualisme!!
Inpandgeving roerend goed = vroeger: zakelijk MAAR sinds 1/1/2018 stelt
Pandwet: consensueel contract in de regel, maar plechtig co met consument
Koop van een onroerend goed = consensueel of plechtig?
o Geldigheid van die koop: Hoe komt die geldig tot stand?
o Bewijs van die koop: hoe bewijs je de onroerende koop?
o Tegenwerpbaarheid aan derden: hoe zorg je voor publiciteit?
Eenzijdige en wederkerige overeenkomsten
(tel aantal verbintenissen, niet wilsuitingen want altijd 2 nodig!!)
BIRTE VAN DEN EYNDE | verbintenissenrecht 2021-2022
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechtenstudentabc123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.55. You're not tied to anything after your purchase.