1
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
1. DENKFOUTEN ..................................................................................................... 4
1.1 VERLOREN KOSTEN EFFECT .................................................................... 4
1.2 COGNITIEVE DISSONANTIE ....................................................................... 4
1.2.1 BEVESTIGINGSVOOROORDEEL ........................................................ 4
1.3 BESCHIKBAARHEIDSEFFECT .................................................................... 5
1.4 INSCHATTEN VAN WAARSCHIJNLIJKHEDEN .......................................... 5
2. KENMERKEN VAN EEN ONDERZOEKER ......................................................... 6
3. METHODOLOGIE ................................................................................................ 6
3.1 IN PRAKTIJK ................................................................................................ 7
3.1.1 DE WETENSCHAPPELIJKE METHODE .............................................. 7
3.1.2 KWALITEITSVOLLE LITERLATUUR HERKENNEN ............................. 9
3.1.3 CRITERIA OM BRONNEN TE BEOORDELEN ..................................... 9
4. BRONVERMELDING ......................................................................................... 10
4.1 HOE REFEREREN? ................................................................................... 10
4.2 VERWIJZINGEN IN DE TEKST .................................................................. 10
4.2.1 PLAATS VAN BRONVERMELDING .................................................... 10
4.2.2 HERHALEN VAN EEN BORNVERMELDING ..................................... 10
4.2.3 ACHTERNAMEN ................................................................................. 10
4.2.4 MEERDERE BRONNEN VAN HETZELFDE JAAR NE DEZELFDE
AUTEUR ............................................................................................................. 10
4.2.5 CITEREN ................................................................................................... 11
4.2.5 PARAFRASEREN ................................................................................ 12
4.3 BRONNENLIJST ......................................................................................... 12
5. BASIS BEGRIPPEN ........................................................................................... 13
5.1 WETENSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERZOEK ......................... 13
5.2 SOORTEN ONDERZOEK ........................................................................... 13
5.2.1 VERSCHILLENDE DOELEN ............................................................... 13
5.2.2 VERSCHILLENDE GRONDVORMEN ................................................. 14
5.2.3 VERSCHILLENDE TIJDSPERSPECTIEVEN ...................................... 14
5.2.3.1 CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK ............................................. 14
5.2.3.2 LONGITUDINAAL ONDERZOEK ..................................................... 15
5.2.3.2.1 Trendonderzoek .......................................................................... 16
5.2.3.2.2 Panelonderzoek .......................................................................... 16
5.2.3.3 PROSPECTIEF ONDERZOEK ........................................................ 16
5.2.3.4 RETROSPECTIEF ONDERZOEK ................................................... 16
, 2
5.2.3.5 COHORTE – SEQUENTIONEEL ONDERZOEK ............................. 17
5.3 EISEN AAN ONDERZOEK ......................................................................... 18
5.3.1 WETENSCHAPPELIJKE EISEN ......................................................... 18
5.3.2 ETHISCHE EISEN ............................................................................... 19
5.3.3 PRAKTISCHE EISEN .......................................................................... 19
5.4 HET ONDERZOEKSPROCES: FASEN IN ONDERZOEKSPROCES ........ 20
6. HET ONDERZOEKSPLAN ................................................................................. 20
6.1 PROBLEEMSTELLING ............................................................................... 22
6.1.1 DE AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK ......................................... 22
6.1.2 DE DOELSTELLING ............................................................................ 22
6.1.3 AFBAKENING VAN HET ONDERWERP EN DOELGROEP ............... 23
6.1.4 OPSTELLEN ONDERZOEKSVRAAG ................................................. 23
6.1.4.1 PICO ................................................................................................. 24
6.1.4.2 VOORBEELDEN .............................................................................. 25
6.1.4.3 VERSCHILLENDE MOGELIJKE VRAAGTYPEN ROND
ONDERZOEK ................................................................................................. 26
6.1.4.4 VALKUILEN BIJ FORMULEREN VAN ONDERZOEKSVRAAG ...... 27
2.1.4.3 VISUELE VOORSTELLING VAN VERKLARENDE
ONDERZOEKSVRAGEN ............................................................................... 27
• Verbanden ........................................................................................ 27
6.2 BEPALEN VAN DE GRONDVORM ............................................................ 30
6.2.1 KWANTITATIEF / KWALITATIEF / COMBINATIE ............................... 30
6.2.2 SOORT ONDERZOEK ........................................................................ 31
6.2.3 VERSCHILLENDE FASEN VH ONDERZOEK .................................... 32
6.3 ONDERZOEKSONTWERP ......................................................................... 35
6.3.1 ONDERZOEKSEENHEDEN: POPULATIE EN STEEKPROEF .......... 35
6.3.2 SOORTEN STEEKPROEVEN ............................................................. 36
6.3.2.1 ASELECTE STEEKPROEVEN ........................................................ 36
enkelvoudige aslecte steekproef (eas) ........................................................ 36
Sysytematische aselecte steekproef ........................................................... 36
Cluster steekproef ....................................................................................... 36
Gestratificeerde steekproef ......................................................................... 37
6.3.2.2 NIET THEORETISCHE SELECTE STEKPROEVEN ....................... 37
Quotasteekproef .......................................................................................... 37
Vrijwillige steekproef op basis van zelfselectie ........................................... 37
Willekeurige steekproef ............................................................................... 37
Gemakssteekproef ...................................................................................... 37
, 3
6.3.2.3 THEORETISCHE SELECTE STEEKPROEVEN ............................. 38
Sneeuwbalsteekproef .................................................................................. 38
Doelgerichte steekproef .............................................................................. 38
6.4 KWANTITATIEVE ONDERZOEKSMETHODEN ........................................ 39
6.4.1 ENQUETE ONDERZOEK – GESTANDAARDISEERDE VRAGENLIJST
- METHODES ..................................................................................................... 39
6.4.2 OPERATIONALISEREN VAN KENMERKEN: VAN
ONDERZOEKSVRAAG NAAR ENQUETE ........................................................ 41
¨ STAP 1: Bepaal de variabelen in de onderzoeksvraag of –hypothese ... 41
¨ STAP 2: DEFINIER DE VERIABELEN .................................................... 41
¨ STAP 3: BEPAAL WELKE COMPONETEN VD VARIABELE DIE JE WILT
ONDERZOEKEN ............................................................................................ 42
¨ STAP 4: ZET KENMERKEN OF COMPONENTEN OM NAAR
INDICATOREN ............................................................................................... 42
¨ STAP 5: ZET INDICATOREN OM NAAR VRAGEN EN ANTWOORD
MOGELIJKHEDEN IN EEN VRAGENLIJST .................................................. 42
6.4.3 EEN ENQUETE OPSTELLEN ............................................................. 43
6.4.3.1 Onderzoekstrategie 1: Het opstellen van een survey of vragenlijst . 43
6.4.3.1.1 Kenmerken ................................................................................. 43
6.4.3.1.2 Variabelen definiëren (3 soorten) ............................................... 43
6.4.3.1.3 4 soorten vragen: ........................................................................ 44
• Categorievragen (Category questions) ............................................ 44
• Volgorde vragen (Ranking questions) .............................................. 44
• Quoteringsvragen (Rating questions) ............................................... 44
• Open vragen (Open-ended questions) ............................................. 44
6.4.3.1.4 Vragenlijst samenstellen ............................................................. 45
6.4.3.1.5 vragenlijst verpreiden .................................................................. 45
6.4.3.1.6 Vragen volgorde (routing) ........................................................... 45
6.4.3.1.7 Goede vragen ............................................................................. 45
6.4.3.1.8 standaardvragenlijsten ................................................................ 46
6.4.4 VOORBEREIDEN VAN DE DATA ANALYSE ..................................... 46
6.4.4.1 codering van blanco enquetes ......................................................... 46
6.4.4.2 codeboek opstellen .......................................................................... 46
6.4.4.3 datamatrix opstellen ......................................................................... 46
, 4
1. DENKFOUTEN
A) Verloren kosten effect
B) Cognitieve dissonantie
->bevestigingsvooroordeel
C) Beschikbaarheidseffect
D) Inschatten van waarschijnlijkheden
1.1 VERLOREN KOSTEN EFFECT
- Ik heb ergens veel in geïnvesteerd , nu moet ik dat wel blijven doen
Vb. Nieuwe richting gestart, niet jouw ding, toch een semester uitdoen
- Evolutionaire verklaring= we hebben een psychologie ontwikkeld die
ons ergens wapent tegen te snel opgeven.
(vroeger moesten we jagen, niet te snel op geven! -> verhongeren)
- Cognitieve valkuil is dat je niet beseft als je te lang aan het investeren
bent.
1.2 COGNITIEVE DISSONANTIE
- Je hebt een bepaalde opvatting
- Je wordt geconfronteerd met iets wat daarmee in strijd is (dissonantie)
Vb. je staat op dieet, je vriendin vraag op restaurant een dessert, je
probeert jezelf te overtuigen dat je morgen toch gaat sporten…
- Logica= als er goede argumenten zijn, dan passen we ons denken aan.
- Maar: Je verlaagt de dissonantie in je hoofd met argumenten die niet
deugen maar die je helpen om op dezelfde manier verder te denken.
- Volgende stap: liegen omdat je er zelf profijt uithaalt
- risico: sociaal geïsoleerd te geraken
- (theorie: zelfbedrog = soort biologische adaptatie – je kan niet
ontmaskerd worden omdat je zelf niet weet dat je liegt.)
1.2.1 BEVESTIGINGSVOOROORDEEL
- Bevestigd wat je zelf denkt
- We zoeken verbanden en proberen andere elementen van daaruit te
interpreteren.
- Maar: meest rationele is op zoek gaan naar wat onze opvatting
ontkracht – dit is wat contra-intuïtief.
- Gevolg: we zien soms verbanden waar er geen zijn.
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
1. DENKFOUTEN ..................................................................................................... 4
1.1 VERLOREN KOSTEN EFFECT .................................................................... 4
1.2 COGNITIEVE DISSONANTIE ....................................................................... 4
1.2.1 BEVESTIGINGSVOOROORDEEL ........................................................ 4
1.3 BESCHIKBAARHEIDSEFFECT .................................................................... 5
1.4 INSCHATTEN VAN WAARSCHIJNLIJKHEDEN .......................................... 5
2. KENMERKEN VAN EEN ONDERZOEKER ......................................................... 6
3. METHODOLOGIE ................................................................................................ 6
3.1 IN PRAKTIJK ................................................................................................ 7
3.1.1 DE WETENSCHAPPELIJKE METHODE .............................................. 7
3.1.2 KWALITEITSVOLLE LITERLATUUR HERKENNEN ............................. 9
3.1.3 CRITERIA OM BRONNEN TE BEOORDELEN ..................................... 9
4. BRONVERMELDING ......................................................................................... 10
4.1 HOE REFEREREN? ................................................................................... 10
4.2 VERWIJZINGEN IN DE TEKST .................................................................. 10
4.2.1 PLAATS VAN BRONVERMELDING .................................................... 10
4.2.2 HERHALEN VAN EEN BORNVERMELDING ..................................... 10
4.2.3 ACHTERNAMEN ................................................................................. 10
4.2.4 MEERDERE BRONNEN VAN HETZELFDE JAAR NE DEZELFDE
AUTEUR ............................................................................................................. 10
4.2.5 CITEREN ................................................................................................... 11
4.2.5 PARAFRASEREN ................................................................................ 12
4.3 BRONNENLIJST ......................................................................................... 12
5. BASIS BEGRIPPEN ........................................................................................... 13
5.1 WETENSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERZOEK ......................... 13
5.2 SOORTEN ONDERZOEK ........................................................................... 13
5.2.1 VERSCHILLENDE DOELEN ............................................................... 13
5.2.2 VERSCHILLENDE GRONDVORMEN ................................................. 14
5.2.3 VERSCHILLENDE TIJDSPERSPECTIEVEN ...................................... 14
5.2.3.1 CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK ............................................. 14
5.2.3.2 LONGITUDINAAL ONDERZOEK ..................................................... 15
5.2.3.2.1 Trendonderzoek .......................................................................... 16
5.2.3.2.2 Panelonderzoek .......................................................................... 16
5.2.3.3 PROSPECTIEF ONDERZOEK ........................................................ 16
5.2.3.4 RETROSPECTIEF ONDERZOEK ................................................... 16
, 2
5.2.3.5 COHORTE – SEQUENTIONEEL ONDERZOEK ............................. 17
5.3 EISEN AAN ONDERZOEK ......................................................................... 18
5.3.1 WETENSCHAPPELIJKE EISEN ......................................................... 18
5.3.2 ETHISCHE EISEN ............................................................................... 19
5.3.3 PRAKTISCHE EISEN .......................................................................... 19
5.4 HET ONDERZOEKSPROCES: FASEN IN ONDERZOEKSPROCES ........ 20
6. HET ONDERZOEKSPLAN ................................................................................. 20
6.1 PROBLEEMSTELLING ............................................................................... 22
6.1.1 DE AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK ......................................... 22
6.1.2 DE DOELSTELLING ............................................................................ 22
6.1.3 AFBAKENING VAN HET ONDERWERP EN DOELGROEP ............... 23
6.1.4 OPSTELLEN ONDERZOEKSVRAAG ................................................. 23
6.1.4.1 PICO ................................................................................................. 24
6.1.4.2 VOORBEELDEN .............................................................................. 25
6.1.4.3 VERSCHILLENDE MOGELIJKE VRAAGTYPEN ROND
ONDERZOEK ................................................................................................. 26
6.1.4.4 VALKUILEN BIJ FORMULEREN VAN ONDERZOEKSVRAAG ...... 27
2.1.4.3 VISUELE VOORSTELLING VAN VERKLARENDE
ONDERZOEKSVRAGEN ............................................................................... 27
• Verbanden ........................................................................................ 27
6.2 BEPALEN VAN DE GRONDVORM ............................................................ 30
6.2.1 KWANTITATIEF / KWALITATIEF / COMBINATIE ............................... 30
6.2.2 SOORT ONDERZOEK ........................................................................ 31
6.2.3 VERSCHILLENDE FASEN VH ONDERZOEK .................................... 32
6.3 ONDERZOEKSONTWERP ......................................................................... 35
6.3.1 ONDERZOEKSEENHEDEN: POPULATIE EN STEEKPROEF .......... 35
6.3.2 SOORTEN STEEKPROEVEN ............................................................. 36
6.3.2.1 ASELECTE STEEKPROEVEN ........................................................ 36
enkelvoudige aslecte steekproef (eas) ........................................................ 36
Sysytematische aselecte steekproef ........................................................... 36
Cluster steekproef ....................................................................................... 36
Gestratificeerde steekproef ......................................................................... 37
6.3.2.2 NIET THEORETISCHE SELECTE STEKPROEVEN ....................... 37
Quotasteekproef .......................................................................................... 37
Vrijwillige steekproef op basis van zelfselectie ........................................... 37
Willekeurige steekproef ............................................................................... 37
Gemakssteekproef ...................................................................................... 37
, 3
6.3.2.3 THEORETISCHE SELECTE STEEKPROEVEN ............................. 38
Sneeuwbalsteekproef .................................................................................. 38
Doelgerichte steekproef .............................................................................. 38
6.4 KWANTITATIEVE ONDERZOEKSMETHODEN ........................................ 39
6.4.1 ENQUETE ONDERZOEK – GESTANDAARDISEERDE VRAGENLIJST
- METHODES ..................................................................................................... 39
6.4.2 OPERATIONALISEREN VAN KENMERKEN: VAN
ONDERZOEKSVRAAG NAAR ENQUETE ........................................................ 41
¨ STAP 1: Bepaal de variabelen in de onderzoeksvraag of –hypothese ... 41
¨ STAP 2: DEFINIER DE VERIABELEN .................................................... 41
¨ STAP 3: BEPAAL WELKE COMPONETEN VD VARIABELE DIE JE WILT
ONDERZOEKEN ............................................................................................ 42
¨ STAP 4: ZET KENMERKEN OF COMPONENTEN OM NAAR
INDICATOREN ............................................................................................... 42
¨ STAP 5: ZET INDICATOREN OM NAAR VRAGEN EN ANTWOORD
MOGELIJKHEDEN IN EEN VRAGENLIJST .................................................. 42
6.4.3 EEN ENQUETE OPSTELLEN ............................................................. 43
6.4.3.1 Onderzoekstrategie 1: Het opstellen van een survey of vragenlijst . 43
6.4.3.1.1 Kenmerken ................................................................................. 43
6.4.3.1.2 Variabelen definiëren (3 soorten) ............................................... 43
6.4.3.1.3 4 soorten vragen: ........................................................................ 44
• Categorievragen (Category questions) ............................................ 44
• Volgorde vragen (Ranking questions) .............................................. 44
• Quoteringsvragen (Rating questions) ............................................... 44
• Open vragen (Open-ended questions) ............................................. 44
6.4.3.1.4 Vragenlijst samenstellen ............................................................. 45
6.4.3.1.5 vragenlijst verpreiden .................................................................. 45
6.4.3.1.6 Vragen volgorde (routing) ........................................................... 45
6.4.3.1.7 Goede vragen ............................................................................. 45
6.4.3.1.8 standaardvragenlijsten ................................................................ 46
6.4.4 VOORBEREIDEN VAN DE DATA ANALYSE ..................................... 46
6.4.4.1 codering van blanco enquetes ......................................................... 46
6.4.4.2 codeboek opstellen .......................................................................... 46
6.4.4.3 datamatrix opstellen ......................................................................... 46
, 4
1. DENKFOUTEN
A) Verloren kosten effect
B) Cognitieve dissonantie
->bevestigingsvooroordeel
C) Beschikbaarheidseffect
D) Inschatten van waarschijnlijkheden
1.1 VERLOREN KOSTEN EFFECT
- Ik heb ergens veel in geïnvesteerd , nu moet ik dat wel blijven doen
Vb. Nieuwe richting gestart, niet jouw ding, toch een semester uitdoen
- Evolutionaire verklaring= we hebben een psychologie ontwikkeld die
ons ergens wapent tegen te snel opgeven.
(vroeger moesten we jagen, niet te snel op geven! -> verhongeren)
- Cognitieve valkuil is dat je niet beseft als je te lang aan het investeren
bent.
1.2 COGNITIEVE DISSONANTIE
- Je hebt een bepaalde opvatting
- Je wordt geconfronteerd met iets wat daarmee in strijd is (dissonantie)
Vb. je staat op dieet, je vriendin vraag op restaurant een dessert, je
probeert jezelf te overtuigen dat je morgen toch gaat sporten…
- Logica= als er goede argumenten zijn, dan passen we ons denken aan.
- Maar: Je verlaagt de dissonantie in je hoofd met argumenten die niet
deugen maar die je helpen om op dezelfde manier verder te denken.
- Volgende stap: liegen omdat je er zelf profijt uithaalt
- risico: sociaal geïsoleerd te geraken
- (theorie: zelfbedrog = soort biologische adaptatie – je kan niet
ontmaskerd worden omdat je zelf niet weet dat je liegt.)
1.2.1 BEVESTIGINGSVOOROORDEEL
- Bevestigd wat je zelf denkt
- We zoeken verbanden en proberen andere elementen van daaruit te
interpreteren.
- Maar: meest rationele is op zoek gaan naar wat onze opvatting
ontkracht – dit is wat contra-intuïtief.
- Gevolg: we zien soms verbanden waar er geen zijn.
