Summary
Samenvatting Taal en Taalwetenschap - H19
- Course
- Institution
hoofdstuk 19 - taalverandering
[Show more]
Seller
Follow
mariekesvdl
Reviews received
Content preview
XIX. TaalveranderingNieuwe taalvarianten hebben hun oorsprong bij bepaalde sociale groepen en
vinden daarna veelal hun weg in de taalgemeenschap. Ze worden niet alleen
verspreid over de taalgebruikers, maar vaak ook over de taal; eerst in een
beperkt aantal contexten, maar als de verandering doorzet, neemt dat toe; het
wordt ingebed in het taalsysteem
historische taalwetenschap tak van linguïstiek waarin taalveranderingen
worden beschreven en geanalyseerd, daarin gaat het vaak om het vastleggen
van vroegere stadia van een taal.
Er zijn verschillende soorten veranderingen:
- fonologisch op het niveau van klanken
gaat om het hele klanksysteem (niet alleen losse woorden of vormen) (bijv.
jong jonkheer, jongeman), ook kunnen fonologische regels verdwijnen
(een consonant aan het eind van het woord wordt stemloos)
fonologische verandering verandering in het klanksysteem door het
toevoegen en verdwijnen van bepaalde regels
- morfologisch op het niveau van woordvorming
bijvoorbeeld het suffix –itieit
- syntactisch op het niveau van zinsbouw
bijvoorbeeld de dubbele ontkenning in het Nederlands is verdwenen
met name in de woordvolgorde kunnen ingrijpende veranderingen
plaatsvinden
Het Engels is een SVO-taal (subject-verbum-object), het Nederlands een
SOV-taal.
Het Proto-Indoeuropees had overwegend een SOV-volgorde.
- lexicaal op het niveau van woorden
Dit is het opvallendst voor taalgebruikers. Er komen woorden bij en
woorden verdwijnen. Soms verandert de status van een element: een
lexicaal woord kan een grammaticale functie krijgen, bijvoorbeeld het
suffix – lijk.
grammaticalisatie een lexicaal element verandert in een
grammaticaal element
Verschillende aspecten: verandering van syntactische status (nomen –
suffix), veralgemening van de betekenis (lichaam wordt ‘op de wijze van’),
klankreductie (lijk wordt luk).
- pragmatisch op het niveau van taalgebruiksregels
bijvoorbeeld het gebruik maken van ‘zeker weten’ om iets te bevestigen
Ook kan het dat een verandering optreedt in de vormen die worden
gebruikt om een bepaalde functie uit te drukken (hallo ipv goedemorgen),
of de komst van verdubbelingen (dagdag)
, diachrone studie studie door de tijd heen
synchrone analyse analyse op een bepaald moment
De diachrone studie van taalverandering kan alleen plaatsvinden op basis van
synchrone analyse van taalvariatie.
Drie stadia van taalveranderingen.
stadium I vorm X en…niet
stadium II vorm X en Y en…niet, niet
stadium III vorm Y niet
categoriaalaltijd hetzelfde, geldt voor stadium I en III, omdat er één vorm is
variabel twee of meer vormen zijn mogelijk, geldt voor stadium II
In de praktijk kan dit er uit zien, omdat er een verandering kan optreden waarbij
stadium III niet voorkomt. In dat geval betekent de taalverandering dat er naast
de oude vorm een nieuwe vorm is geïntroduceerd en dat beide vormen kunnen
voorkomen.
Stap voor stap nagaan hoe veranderingsprocessen verlopen is voor historische
veranderingen vrijwel onmogelijk, maar voor lopende veranderingen is het
moeilijk.
Een onderzoeker zou bij een representatieve groep kunnen peilen hoe vaak de
ene vorm en hoe vaak de andere vorm wordt gebruikt, maar dit heeft nadelen:
- moeilijk om een onderzoek over een lange periode te plannen
- de nieuwe peilgroep is moeilijk te bepalen, zeker na zeer lange taal
- een onderzoek moet over het algemeen in betrekkelijk korte tijd worden
afgerond
Sociolinguïsten doen daarom, naast onderzoek naar het taalveranderingsproces
in de werkelijke tijd, vaak ook onderzoek in de schijnbare tijd: verschillende
leeftijdsgroepen doen mee aan het onderzoek, op basis van verschillen tussen
deze leeftijdsgroepen worden uitspraken gedaan over veranderingen die aan de
gang zijn.
Uitgangspunten hierbij:
- oudere personen gebruiken vaker de oude variant dan jongeren
- het gebruik van de nieuwe variant door jongeren is niet tijdelijk en bij het
ouder worden nemen ze de oude variant niet over
Jongeren kunnen de taal veranderen, maar er zijn ook andere sociale factoren.
verandering van onderen de verandering begint in de lagere sociale klasse
en verspreidt zich steeds meer naar boven (bijv. het gebruik van ‘hun’ of ‘als’
i.p.v. ‘dan’)
verandering van boven de verandering begint in de hogere sociale
klasse
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mariekesvdl. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77988 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now