Inleiding In De Gezondheidspsychologie PB0512 (PB0512)
Summary
Samenvatting Inleiding In De Gezondheidspsychologie PB0512 (Uitwerking oefententamenonderwerpen + studietaken)
51 views 4 purchases
Module
Inleiding In De Gezondheidspsychologie PB0512 (PB0512)
Institution
Open Universiteit (OU)
Book
Health Psychology
Dit is een samenvatting van zowel stof uit het boek van Sarafino en stof uit de studietaken (incl. video's, opdrachten en pdf's)
Mijn ervaring is dat als je de onderwerpen van de oefententamens goed kent, je het tentamen haalt. De oefententamen onderwerpen heb ik rood gemarkeerd, en aangevuld met...
Inleiding In De Gezondheidspsychologie PB0512 (PB0512)
All documents for this subject (4)
Seller
Follow
Tuynanna
Reviews received
Content preview
Inleiding in de gezondheidspsychologie
Inhoudsopgave
1.1 Psychologie en gezondheid - een overzicht............................................................................................... 2
1.2 Het menselijk lichaam.............................................................................................................................. 3
2.1 Stress - betekenis, impact en bronnen...................................................................................................... 6
2.2 Stress, biopsychosociale factoren en ziekte.............................................................................................. 9
2.3 omgaan met stress................................................................................................................................. 11
3.1 Gezondheid, gedrag en preventie........................................................................................................... 12
3.2 het terugdringen van gebruik en misbruik van verslavende stoffen.........................................................15
3.3 voeding, gewichtscontrole, lichaamsbeweging en veiligheid...................................................................16
4.1 De aard en symptomen van pijn............................................................................................................. 18
4.2 Omgaan met en controleren van pijn...................................................................................................... 19
5.1 Het gebruik van de gezondheidszorg...................................................................................................... 20
5.2 in het ziekenhuis.................................................................................................................................... 20
5.3 omgaan met chronische en levensbedreigende aandoeningen................................................................23
Enkele vragen uit afsluitende opdrachten.................................................................................................... 25
1
,1.1 Psychologie en gezondheid - een overzicht
De gezondheidspsychologie = houdt zich bezig met de relatie tussen psychische, biologische
en sociale factoren enerzijds en gezondheid en ziekte anderzijds.
Doelstellingen:
1. gezondheidsbevordering en handhaving van de gezondheid
2. preventie van ziekte, behandeling van ziekte en ‘goed’ omgaan met ziekte
3. identificatie van oorzaken van ziekte en gezondheid en van diagnostische factoren
4. het analyseren en verbeteren van gezondheidszorg en het gezondheidsbeleid
Gezondheidspychologie = Voornamelijk lichamelijke gezondheid en ziekte, bevorderen en
bewaken van gezondheid (preventie)
Klinische psychologie = richt zich voornamelijk op psychische gezondheid
Medische psychologie (behavioral medicine) = voornamelijk ziekte gedrag. Interventies
zonder geneesmiddelen en operaties
Biomedisch model = ziekte en gezondheid zijn een gevolg van fysiologische processen
Oefententamenvraag: Biopsychosociaal model
Biopsychosociaal model = biologische, psychische en sociale factoren in vatbaarheid voor,
het ontstaan van, de behandeling van en omgaan met ziekte.
Behaviorisme = klassieke conditionering en operante conditionering)
Oefententamenvraag: Ziekte maten
Mortaliteit = aantal sterfte
Morbiditeit = ziekte verwonding invaliditeit
Prevalentie = aantal gevallen op bepaald moment
Incidentie = aantal nieuwe gevallen in tijdsperiode
2
,1.2 Het menselijk lichaam
Oefententamenvraag: Zenuwstelsel verdeling
Hoofdverdeling zenuwstelsel:
o Centraalzenuwstelsel (CZS)
Hersenen en ruggenmerg
o Perifeer zenuwstelsel
Netwerk van zenuwcellen
Onderverdeeld in:
o Somatische zenuwstelsel = communicatie CZS met zintuigen en motorische
functies
o Autonome zenuwstelsel = communicatie CZS met internse organen (hartslag,
spijsvertering)
Onderverdeeld in:
Sympatisch systeem = rol in mobiliseren en gebruik energie (reageert
op emotie) (grote pupillen, snelle hartslag)
Parasympatisch = energie opslaan, kalmeren na sympatische toestand
(kleine pupillen, langzame hartslag)
Endocrien systeem = hormonen als boodschap worden verspreid via bloed, receptoren
De belangrijkste klier die hormonen produceert: De hypofyse.
De schildklier (thyroid), de zwezerik (thymus), de bijnieren (adrenal), alvleesklier (pancreas)
en de teelballen (testes) en eierstokken (ovary) zijn de overige hormoonproducerende klieren.
Oefententamenvraag: (chemische) vertering- spijsvertering
Spijsverteringssysteem = aanvoer en afvoer voedingstoffen en afvalstoffen
Belangrijkste spijsverteringsklieren zijn de lever en de alvleesklier (pancreas). Daarnaast heb
je ook speekselklieren en heeft de maag en dunne darm zijn eigen klieren.
Functie cardiovasculair systeem:
- Rondpompen van zuurstof en afvoer kooldioxide
- Transport voedingstoffen darmen en afvoer afvalstoffen via nieren en transport
hormonen. Dit zit opgelost in bloedplasma
Oefententamenvraag: Afweersystemen, invloeden op afweerreacties
Immuuunsysteem:
- Niet specifiek systeem = reageert op alles.
- Specifiek systeem = reageert alleen op cellulair (cell-mediated) en humoraal (anti-
body-mediated). Verzorgd door lymfocyten
o T-lymfocyten = Bij cellulair: herkennen en verteren lichaamsvreemde
stoffen (antigenen)
o B-lymfocyten = bij humoraal: produceren van antistoffen/lichamen
Endocriene variabelen hebben invloed op afweerreacties. In dit proces geven de bijnieren
tijdens stress hormonen af, met name catecholamines en corticosteroïden. Verhogingen
van cortisol en epinefrine (adrenaline) worden geassocieerd met verminderde activiteit
van T-cellen en B-cellen tegen antigenen.
psychoneuro-immunologie = Dit vakgebied richt zich op de relaties tussen psychosociale
processen en de activiteiten van het zenuwstelsel, het endocriene en het
immuunsysteem.
Afweerreacties kunnen geconditioneerd worden. Zoals kankerpatiënten die medicijnen
krijgen die de immuunfunctie aantasten.
Interventiecyclus:
1) Diagnose
a) Probleemanalyse: wat, hoe groot, voor wie
b) Gedragsanalyse: samenhang gedrag probleem
c) Determinantieanalyse: determinanten van dit gedrag ^
2) Voorbereiding
a) Bestaande of nieuwe interventies?
3) Implementatie
a) Implementatie interventie
b) Uitvoeren en indien nodig continueren
4) Evaluatie
a) Procesevaluatie: hoe is proces van planning en implementatie verlopen, alle fasen
van de cyclus
b) Effectevaluatie: effecten interventie op determinanten, gedrag, probleem. Vooral
tijdens en na de implementatie.
c) Samenvatting
Determinanten van gedrag = waarom doen mensen bepaalde dingen wel of niet (gedrag)
5
,2.1 Stress - betekenis, impact en bronnen
Lazarus’ transactionele stresstheorie
Stress = de toestand die ontstaat wanneer de persoon-omgeving-transacties ertoe leiden
dat een individu een discrepantie waarneemt (realistisch of niet) tussen de eisen van de
omgeving en de eigen biologische, psychologische en sociale middelen om daaraan te
voldoen. Belangrijke aspecten:
- Middelen en capaciteiten omgaan met stress
- Eisen die omgeving stelt
- Waargenomen discrepantie daartussen
- Transacties met omgeving
Verschillende betekenissen van stress:
- Stressor = stress stimulus (echtscheiding)
- Strain = reactie op stress (depressieve gevoelens)
- Transacties = de wisselwerking tussen de stressor en strain (hoe iemand om gaat
met chronische ziekte. Afhankelijk van hoe de persoon de stressor beoordeelt en
hoe hij ermee om gaat. Dezelfde stressor kan bij verschillende mensen
verschillende strains veroorzaken.
Oefententamenvraag: definitie
Vicarious transaction = als we een ander ernstig zien lijden en dit als stressvol ervaren
Oefententamenvraag: invloed appraisal op stressreactie
Cognitive appraisal = cognitieve beoordeling/waardering van de situatie en hoe hij welke
mogelijkheden hij heeft om er mee om te gaan. Dit gaat in 2 stappen:
1. Primaire appraisal = beoordeling eisen uit de omgeving
2. Secundaire appraisal = beoordeling eigen middelen en capaciteiten om aan eisen
te voldoen.
De inlvoed van appraisal op de stressreactie kan het best experimenteel bestudeerd
worden door:
- een standaard laboratoriumstressor aan te bieden aan proefpersonen in een
gedragslaboratorium
- de instructie over de aard van de stressor aan de proefpersoon te veranderen.
Of situatie als stressvol wordt ervaren hangt af van persoonsgeboden- en
situatiegebonden factoren (hoge eisen, oncotroleerbaarheid)
Ambiguïniteit (ambiguity) = een kenmerk van stressvolle situatie. Onduidelijkheid van een
situatie (bijv over status van ziekte)
Arousal = gespannenheid
6
, Oefententamenvraag: Fysiologische processen bij stress:
- fight of flight respons theorie = voorbereiding op actie. Sympatische zenuwstelsel
wordt geactiveerd (organen en hormoonstelsel in actie). Schadelijk als dit lang
duurt
- General adaptation syndrome (GAS) = theorie waarbij ook rekening gehouden
wordt langetermijnsveranderingen. 3 fases:
o Alarm reaction = fight of flight -> hoge hartslag, flauwvallen
o Stage of resistance (weerstandsfase) = aanpassing aan stressor, hoog in
stress -> hoge bloeddruk, maagsfeer
o Stage of exhaustion (uitputtingsfase) = resources low, weerstand kan
inzakken -> extreme vermoeidheid, zwak immuunsysteem
Oefententamenvraag: Approach-avoidance conflicten
Approach = nadering, avoidance = vermijding
Drie verschillende conflicten:
- Approach/approach = 2 onverenigbare aantrekkelijke doelen
- Avoidance/avoidance = kiezen tussen 2 ongewenste situaties
- Approach/avoidance = 1 doel wat voors en tegens heeft
Oefententamenvraag: Hoe stress meten, social readjustment rating scale
2 soorten methoden om stress te meten
- Fysiologische responsen
o Polygraaf: om fysiologische reacties te meten, in laboratorium waarbij
mensen stressvolle taken moeten uitvoeren
Polygraaf meet in 1x RR, pols, AH, en galvanische huidreactie (GSR)
o Biochemisch: Hormoonbepalingen (bloed, urine, speeksel). Catecholaminen
(adrenaline en noradrenaline) en corticosteroïden (cortisol)
o Stress kan ook zien worden middels een MRI van de hersenen
Voordelen:
o Betrouwbaar, objectief, kwatificeerbaarheid
Nadelen:
o Stress proefpersonen (bloedprikken), hoge kosten, invloed van sekse,
gewicht, voorafgaande activiteiten
- Zelfrapportage van life events
o Vragenlijsten als Social Readjustment rating scale (SRRS).
Voordelen
o Correlaties 0,30 tussen life events en gezondheid
Nadelen:
o Bij SRRS wordt weinig rekening gehouden met de betekenis van de
gebeurtenis voor het individu. Individuele verschillen
o Scores veranderen per maand.
Stress door daily hassels kan gemeten worden door de Hassles Scale of de Alledaagse-
problemenlijsten (APL)
7
, Bij de paragrafen over het meten van stress lijken Sarafino en Smith echter met dubbele
maten te gaan meten; immers als u de fysiologische respons meet, meet u iets van de strain
(reactie), terwijl als u de vragenlijsten gebruikt waarbij naar de meegemaakte daily hassles of
life events wordt gevraagd, u de stressoren meet. Er zijn ook vragenlijsten op de markt die
meer in de richting van strain gaan. Dit zijn vragenlijsten die zich richten op allerlei
lichamelijke en psychische klachten en gemoedstoestanden die het gevolg van blootstelling
aan stressoren kunnen zijn (zoals de Profile of Mood States van McNair, Lorr & Droppelman,
1971 en de Hopkins Symptoms Checklist van Derogatis et al., 1974).
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Tuynanna. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.77. You're not tied to anything after your purchase.
