Summary
Samenvatting sociale wetenschap leerjaar 2 periode 3
- Course
- Institution
Complete samenvatting leerjaar 2 periode 3 sociale wetenschap
[Show more]
Seller
Follow
cdvanrooijen
Content preview
Samenvatting sociale wetenschap leerjaar 2 periode 3§14.3 Wie is het meest kwetsbaar voor stress? Persoonlijkheidskenmerken zijn van invloed op onze
individuele reacties op stressvolle situaties en daardoor op de mate waarin we stress ervaren als we
aan stressoren worden blootgesteld. Er zijn een aantal factoren die kunnen voorkomen dat een
stressor stress tot gevolg heeft. Deze factoren heten moderatoren. Moderatoren zijn van invloed op
onze beoordeling en interpretatie van stressoren en verlagen of verhogen daardoor het stressniveau.
Persoonlijkheidstype A en vijandigheid
Het type A-gedragspatroon wordt gekenmerkt door intense, agressieve, competitieve of
perfectionistische reacties op gebeurtenissen in het leven. Iemand met zo’n gedragspatroon heeft
twee keer zoveel kans op een hartkwaal als iemand die het leven op een meer ontspannen wijze
benadert, zoals iemand met het type B-gedragspatroon. Vijandige mensen hebben minder
vertrouwen, worden sneller boos, zijn strijdlustiger en zien situaties vaker als bedreigend. Bij mensen
met een hoge mate van vijandigheid neemt de arousal sneller toe wanneer ze met een mogelijke
stressor worden geconfronteerd. Ook het niveau van arousal is hoger en het duurt langer voor het
weer op een normaal niveau is. Vijandige mensen hebben ook een hogere cytokinenconcentratie
waardoor de stressreactie wordt verlengd. Een goed opgezette interventie kan effectief zijn om
mensen van type A te helpen als ze hun levensstijl willen veranderen.
Locus of control
Julian Rotter ontwikkelde een theorie met betrekking tot motivatie: de theorie van de locus of
control. De locus of control is de plek waar een individu de belangrijkste invloed op gebeurtenissen in
zijn leven situeert: intern of extern. Het bepaalt de mate waarin het individu verwacht de uitkomsten
in het eigen leven te kunnen beïnvloeden. Mensen die internaliseren beleven een stressvolle situatie
vaker als beheersbaarder en ervaren dus minder stress dan mensen die externaliseren.
Mensen die internaliseren hebben een interne locus of control: ze geloven dat ze veel invloed
hebben op de resultaten van hun leven. Voorbeeld: als ik goed studeer haal ik goede cijfers.
Mensen die externaliseren hebben een externe locus of control: ze geloven ze weinig invloed
hebben op de resultaten van hun leven. Voorbeeld: het tentamen en de docent bepalen mijn cijfer,
ook al heb ik hard gestudeerd.
,De locus of control is van invloed op verschillende variabelen van de gezondheid. Mensen met een
interne locus of control zijn vaak actiever, alerter, gelukkiger, hebben een beter afweerstelsel,
worden minder vaak ziek, herstellen sneller en leven langer dan mensen met een externe locus of
control.
Tussen westerse en oosterse culturen is een verschil hoe men over controle denkt.
Westerse culturen > primaire controle: inspanningen die zijn gericht op het aansturen van externe
gebeurtenissen.
Oosterse culturen > secundaire controle: inspanningen die zijn gericht op het beheersen van
individuele reacties op externe gebeurtenissen.
De locus of control is zowel aangeboren als aangeleerd. Aangeleerde hulpeloosheid is een
verschijnsel waarbij iemand heeft geleerd om negatieve gebeurtenissen toe te schrijven aan zijn
eigen persoonlijke gebreken of aan externe omstandigheden waarover hij zelf geen controle denkt te
hebben. Deze mensen hebben waarschijnlijk een extreem externe locus.
Weerbaarheid
Weerbaarheid is een oordeel over het leven dat is gebaseerd op een kenmerkende houding
tegenover stress en de beheersing daarvan. Het kan aangeboren zijn, maar het kan ook worden
aangeleerd. Weerbaarheid bestaat uit drie factoren:
1. Uitdaging: weerbare mensen zien verandering als een uitdaging en een mogelijkheid om te leren
en te groeien en niet per definitie als een bedreiging.
2. Betrokkenheid/toewijding: weerbare mensen gaan ervoor, ze zoeken op doelgerichte wijze naar
een manier om de uitdaging het hoofd te bieden.
3. Controle: weerbare mensen hebben een interne locus of control en zijn goed in het oplossen van
problemen. Ze zijn dus geen slachtoffers van aangeleerde hulpeloosheid.
Optimisme
Optimisme is een houding waarbij stressoren over het algemeen worden geïnterpreteerd als
specifiek, situationeel en tijdelijk. Een optimist ziet mogelijkheden, een pessimist ziet alleen gevaren.
Optimistische mensen vertonen minder lichamelijke symptomen van ziekte, herstellen sneller van
bepaalde aandoeningen, zijn gezonder en leven langer dan pessimisten. Optimisme heeft een directe
invloed op de gezondheid doordat optimisten meer positieve emoties ervaren waardoor hun
afweerstelsel wordt gestimuleerd en doordat optimisten beter bestand zijn tegen stress.
Een optimistische denkwijze wordt gekenmerkt door drie gedachtes over negatieve gebeurtenissen:
1. Ze worden toegeschreven aan een specifieke situatie in plaats van aan algemene omstandigheden.
2. Verklaringen voor deze gebeurtenissen worden eerder gezocht in situationele factoren dan in
persoonlijke factoren.
3. Situaties waarin deze gebeurtenissen voorkomen worden beschouwd als tijdelijk en niet als
permanent.
Veerkracht
Veerkracht is de capaciteit om zich aan te passen en welzijn te bereiken ondanks ernstige
bedreigingen van de ontwikkeling. Veerkrachtige mensen hebben meestal betere cognitieve en
sociale vaardigheden, zijn consciëntieuzer en competenter. Veerkracht kan al vroeg in het leven
worden herkend, het is een aangeboren menselijke capaciteit. De mate van veerkracht blijkt
gerelateerde aan karaktertrekken: mensen die extravert, consciëntieus en optimistisch zijn hebben
,meer veerkracht. Er is onderzoek gedaan naar hoe mensen reageren na een verlies of trauma. Hierin
waren vier verschillende trajecten te onderscheiden:
1. Veerkracht (veelvoorkomend): na een ontwrichtende gebeurtenis kan een relatief gezond
psychologisch en lichamelijk functioneringsniveau worden gehandhaafd en kunnen positieve emoties
worden bewaard.
2. Herstel (veelvoorkomend): het normale functioneren wijkt een aantal maanden of langer af voor
psychisch leed en keert dan geleidelijk terug naar het niveau van voor de gebeurtenis.
3. Chronische disfunctie (zeldzaam): langdurig lijden en onvermogen om te functioneren dat
gewoonlijk een aantal jaren of langer duurt.
4. Uitgestelde rouw of trauma (zeldzaam): wanneer aanpassingen in het begin normaal lijken maar
leed en symptomen maanden later verergeren.
§14.4 Hoe kunnen we de invloed van stress op onze gezondheid verminderen? Door effectieve
copingstrategieën neemt de invloed van stress op onze gezondheid af. Onze levenswijze kan zowel
onze mentale en fysieke gezondheid als ons algehele welzijn bevorderen.
Een copingstrategie is een manier om een stressvolle situatie te hanteren. Er zijn grofweg twee
groepen gedrag voor stressmanagement: afweer en coping.
- Afweer: het reduceren van de symptomen van de stress of het verminderen van het bewustzijn van
deze symptomen. Het verlicht de symptomen van stress, maar de stressor zelf verdwijnt niet en komt
onvermijdelijk terug.
- Coping: het ondernemen van actie die erop gericht is om de oorzaken van stress te verminderen of
weg te nemen. Je moet de stress onder ogen zien, de stressor identificeren en een manier
ontwikkelen om het probleem op te lossen of de schade te beperken.
Er zijn twee benaderingen voor een gezonde coping:
- Probleemgerichte coping: de stressor wordt geïdentificeerd en er wordt actie ondernomen om een
oplossing te vinden voor het probleem dat gerelateerd is aan de stressor. Handig in situaties die je
kunt veranderen.
- Emotiegerichte coping: het reguleren van je emotionele reactie op een stressor. Je identificeert je
gevoelens en concentreert je erop om ze te verwerken. Handig in situaties die je gewoon moet
accepteren.
Piekeren is het blijven stilstaan bij negatieve gedachtes in reactie op stress. Dit heeft een negatief
effect op het afweerstelsel.
, Cognitieve herstructurering
Cognitieve herstructurering is het herbeoordeling van een stressor met het doel deze vanuit een
positiever, minder stressvol perspectief te beschouwen. Je moet gedachtes die angst en nervositeit
veroorzaken identificeren en jezelf uitdagen om de situatie op een meer uitgebalanceerde of
realistischere manier te bekijken.
Een type cognitieve herstructurering is het maken van sociale vergelijkingen. Hierbij vergelijk je jouw
situatie met die van anderen in soortgelijke situaties. Hier zijn twee vormen van.
- Neerwaartse sociale vergelijking: vergelijkingen maken tussen de eigen stressvolle situatie en
die van anderen in een soortgelijke situatie die slechter af zijn; het gevolg is dat men een
positiever perspectief op de eigen situatie krijgt. Dit is een vorm van emotionele coping.
- Opwaartse sociale vergelijking: vergelijkingen maken tussen de eigen stressvolle situatie en
die van anderen in een soortgelijke situatie die een effectievere wijze van coping hebben; het
doel is van het voorbeeld van anderen te leren. Dit is een vorm van probleemgerichte coping.
Positieve emoties
Positieve emoties verlengen mogelijk de levensduur en verbeteren de gezondheid. De effecten van
stress worden bijvoorbeeld opgevangen door het cultiveren en het uiten van een gevoel voor humor.
Ook wordt de stressor als minder ernstig beoordeeld. Wanneer je je bewust inspant om positieve
momenten in je leven op te merken, en situaties opzoekt waarin je humor en vreugde vindt, kan en
zal dit een direct positief effect hebben op je leven.
Het zoeken naar betekenis
Zingeving is een aspect van het zoeken naar betekenis in een stressvolle situatie waarbij de stressor
wordt beleefd op een wijze die overeenkomt met onze verwachting dat de wereld voorspelbaar,
controleerbaar en niet willekeurig is.
De tweede fase van het zoeken naar betekenis in een stressvolle situatie waarbij de situatie
uiteindelijk zo wordt beleefd dat de stressor als zinvol wordt beschouwd en uit de situatie nog iets
positiefs gehaald kan worden.
Bij succesvolle coping lijkt zowel zingeving als het trachten iets positiefs uit de gebeurtenis te halen
een rol te spelen. Zingeving is het eerst waar mensen mee worstelen. Als dit lukt kunnen ze naar de
tweede stap. Als er dus iets gebeurt wat de natuurlijke orde van het leven verstoord is dit vaak
moeilijker te verwerken, omdat er geen zingeving is en die stap naar het zoeken naar betekenis in
een stressvolle situatie niet kan worden gemaakt.
Keuzes op het gebied van levenswijze
Hoe meer je van onderstaande factoren in je leven integreert, hoe beter je gezondheid:
- Sociale steun: de steun die iemand van anderen ontvang bij het hanteren van stressvolle situaties.
Met goede sociale steun word je minder snel ziek, herstel je sneller en leef je langer. Er is emotionele
steun (vertrouwen, kunnen rekenen op iemand), instrumentele steun (praktisch, specifiek) en
informationele steun (informatie en hulpmiddelen leveren).
- Lichaamsbeweging: door slechts een halfuur intensieve lichaamsbeweging per dag verkleint het
risico op hartaandoeningen, beroertes en borstkanker. Regelmatige lichaamsbeweging heeft ook
psychologische voordelen, zoals de vermindering van stress en het verbeteren van de geestelijke
gezondheid.
- Voeding, eetpatroon en slaap: voor een goede gezondheid en stresshantering hebben de hersenen
bepaalde stoffen nodig waarmee ze optimaal functioneren. Een uitgebalanceerd dieet levert die
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cdvanrooijen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.42. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76799 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now