Doorwerking is de verzamelterm voor de manieren waarop het Europees recht doorwerkt
in de nationale rechtsorde. De drie belangrijkste manieren van doorwerking zijn
Rechtstreekse of directe werking
Conforme interpretatie
Het beginsel van staatsaansprakelijkheid
Het beginsel van voorrang
Twee fundamentele arresten over de doorwerking van het Europees recht
Van Gend/Loos: Europese regels kunnen rechtstreekse werking* bezitten
Costa/ENEL: Europees recht geniet voorrang boven nationaal recht
* Rechtstreekse werking: inroepen van een Europese regel voor de nationale rechter
Waarop baseerde het Hof zich bij het arrest Costa/ENEL? Bij het sluiten van het EEG
Verdrag hebben de lidstaten een deel van hun soevereiniteit overgedragen aan de
Europese Gemeenschap. Hierdoor is een nieuwe, autonome rechtsorde ontstaan.
Naar opvatting van de auteur van dit boek moet het voorrangbeginsel hoofdzakelijk in
functionele zin worden gezien. Wanneer is afgesproken dat bepaalde taken en
bevoegdheden worden overgedragen aan de Unie, de logische consequentie hiervan is
dat de regels die hieruit voortvloeien voorrang genieten.
De rechtstreekse werking
Het belangrijkste element van de rechtstreekse werking is de inroepbaarheid:
particulieren kunnen voor de nationale rechter een beroep doen op een Europese regel.
Het beginsel van rechtstreekse werking hangt samen met de verplichting voor de rechter
om strijdige nationale regels buiten toepassing te laten.
De functies van rechtstreekse werking
I. Handhavingfunctie of objectieve controlefunctie*
II. Rechtsbeschermingfunctie
* Rechtstreekse werking is een instrument om de toepassing van Europese regels de
effectueren
De voorwaarden voor rechtstreekse werking
Niet alle bepalingen vanuit de Unie hebben een rechtstreekse werking. Voordat een
bepaling rechtstreekse werking bezit, moet er aan een aantal voorwaarden zijn voldaan
(afgeleid uit Van Gend/Loos)
Een bepaling moet een duidelijk en onvoorwaardelijk verbod inhouden
De maatregel moet een negatieve verplichting behelzen
De verplichting mag geen reserves bevatten
De nakoming van deze norm mag niet van nadere wetgeving afhankelijk zijn
Deze voorwaarden hebben sinds Van Gend/Loos een sterke versoepeling ondergaan.
Tegenwoordig zijn deze voorwaarden herzien tot de volgende voorwaarde: voldoende
, nauwkeurig en onvoorwaardelijk. Als een bepaling aan deze voorwaarde voldoet, heeft
het rechtstreekse werking.
Een belangrijke versoepeling heeft te maken met de beleidsvrijheid van de lidstaten. Dat
de lidstaten beschikken over een aanzienlijke beleidsvrijheid, betekent niet dat de
inroepbaarheid daarmee uitgesloten is. Het Hof acht het mogelijk dat de nationale rechter
dan moet toetsen in hoeverre nationale autoriteiten hun beleidsvrijheid al dan niet
hebben overschreden. Deze vorm van inroepbaarheid noemen we objectieve
rechtmatigheidtoetsing
Algemene rechtsbeginselen kunnen inroepbaar zijn voor de nationale rechter.
Rechtstreekse werking doet zich in verschillende rechtsverhoudingen voor. De
belangrijkste zijn
Bij verticale rechtstreekse werking doet een particulier een beroep op een Europese regel
in een relatie met een bestuursorgaan. Met bestuursorgaan wordt zowel een a-
bestuursorgaan als een b-bestuursorgaan bedoeld.
Omgekeerde verticale rechtstreekse werking
Bij omgekeerde verticale rechtstreekse werking doet een bestuursorgaan een beroep op
een Europese regel in een relatie met een particulier.
Horizontale rechtstreekse werking
Bij horizontale rechtstreekse werking doet een particulier een beroep op een Europese
regel in een geschil met een andere particulier.
Staatsaansprakelijkheid
In artikel 340 VWEU is het beginsel van Unieaansprakelijkheid vastgelegd. Wanneer
particulieren schade lijden doordat Europese instellingen in strijd handelen met hun
verplichtingen, kunnen particulieren een vordering tot schadevergoeding instellen bij het
Hof. Slechts in uitzonderlijke gevallen werd de Unie daadwerkelijk aansprakelijk gesteld.
Het beginsel van staatsaansprakelijkheid* is nergens vastgelegd. In het arrest Francovich
heeft het Hof het beginsel erkend. Het Hof stelt vast dat staatsaansprakelijkheid een
beginsel van gemeenschapsrecht is. Lidstaten die in strijd handelen met hun
verplichtingen, zijn gehouden schadevergoedingen te betalen aan particulieren die
hierdoor schade hebben geleden.
* Staatsaansprakelijkheid omvat in beginsel het handelen van alle bestuursorganen
De grondslag voor het beginsel van staatsaansprakelijkheid
Het beginsel van loyale samenwerking en de verplichting om de werking van het
Unierecht in de lidstaten te verzekeren
Toegekende rechten aan particulieren moeten daadwerkelijk worden beschermd
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tessavanduijn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.32. You're not tied to anything after your purchase.