In deze samenvatting zijn alle hoofdstukken uit de derde editie van het leerboek 5VWO BuiteNLand te vinden. Elk hoofdstuk is voorzien van een begrippenlijst uit het boek en voorzien van vele afbeeldingen.
Kortom met deze complete samenvatting ben jij goed voorbereid.
Deze samenvattingen zijn oo...
,1.0 Introductie
Hoofdstuk 1 gaat vooral over globalisering. Hoe de wereld steeds meer met elkaar verbonden raakt.
De ontwikkelingen die hier een grote rol in hebben gespeeld, en hoe de langzame globalisering van
het verleden nu op zo’n hoog tempo plaatsvindt.
1.1 Krimpende wereld
Globalisering/mondialisering
Globalisering is het proces waarbij gebieden steeds meer met elkaar verweven raken. Dit is aan vele
factoren te zien. De wereld wordt steeds meer een soort Global Village. Alles wordt steeds meer
hetzelfde. Er zijn ook nog altijd ontwikkelingen die de globalisering tegenwerken (Brexit).
Er zijn vier dimensies van globalisering:
1. Economisch, er ontstaat een wereldmarkt.
2. Sociaal, er ontstaat een wereldgemeenschap.
3. Politiek, er ontstaat een wereldstaat.
4. Cultureel, er ontstaat een mengcultuur.
Tijd-ruimtecompressie
Voor ons gevoel wordt de afstand en tijd steeds korter, bijvoorbeeld
als je je verplaatst van A naar B gaat dit sneller. Drie processen spelen
een grote rol in het proces van tijd-ruimtecompressie:
1. De relatieve ligging van gebieden verandert; zo kan een
gebied beter bereikbaar worden. Als de relatieve ligging in
korte tijd veel verandert, wordt dat beslist door;
a. De positie van een gebied t.o.v. economische centra.
b. De ligging van een gebied t.o.v. belangrijke
handelsroutes.
2. Krimpende afstand; communicatie kan supersnel en vervoer
wordt goedkoper en sneller. De relatieve afstand neemt af. De
regel van afstandsverval blijft echter wel bestaan. Hoe verder
gebieden van elkaar liggen, hoe minder de interactie.
3. Grenzen vervagen; het weglaten van grenscontroles en
verspreiden van multinationals.
1.2 Transport
Ontwikkeling in het transport
De transporttechnologie verandert. Zowel die van transport in de vorm van communicatie als
transport van goederen. Het goederentransport heeft de afgelopen tijd de volgende grote
ontwikkelingen doorgemaakt:
- Daling van reis en vervoerstijden in de 20e eeuw.
- Transport is goedkoper geworden door groei van schepen en vliegtuigen.
o Door de economische crisis in 2008 ontstond een overcapaciteit en daalden de tarieven.
- Verbetering van de infrastructuur.
1
Aardrijkskunde 5VWO Joop de Steeg BuiteNLand derde editie
,Interactietheorie
De interactietheorie geeft 3 voorwaarden voor de uitwisseling van goederen tussen gebieden:
1. Complementariteit; het ene gebied moet iets hebben waar in het andere vraag naar is.
2. Transporteerbaarheid; de goederen moeten voor een acceptabel bedrag kunnen worden
vervoerd.
3. Geen tussenliggende mogelijkheden; er is geen ander gebied met dezelfde mogelijkheden
dichterbij.
Zo kunnen handelslijnen ook veranderen, als er volgens de
interactietheorie van Ullman betere mogelijkheden zijn. Dit
komt dan vaak door:
- Toenemende bereikbaarheid doormiddel van betere
infrastructuur.
- Het verdwijnen van politieke barrières.
- Innovaties op transportgebied. Zoals de container. De
container heeft het vervoer goedkoper gemaakt.
Op het moment dat de vervoerskosten van een product onder
1 procent van de waarde ervan liggen, is het voordelig om de
goederen te produceren op plekken waar dit het meest
efficiënt is. Hierdoor wordt de productieketen opgedeeld.
1.3 De eeuw van informatie
Internationale communicatie
De intensiteit en richting van internationale communicatie wordt onder andere bepaald door de
volgende factoren:
- Economische factoren; veel communicatie
gebeurt het meeste bij de rijke centrumlanden.
- Geografische factoren; hoe groter de afstand
tussen mensen, hoe minder contact.
- Culturele factoren; hoe meer de taal en cultuur
overeenkomt, hoe meer contact.
Digitaal geld
Veel geld wordt tegenwoordig digitaal opgeslagen en
beheerd. Er verplaatst zich digitaal dagelijks heel veel
geld. Onder andere voor investerings- en kapitaalhandel,
kapitaal op zoek naar plaatsen met een hoog rendement
en weinig belasting en zogenaamd flitskapitaal.
Flitskapitaal is kapitaal dat verandert door valutakoersen.
Doordat er zoveel digitaal geld is, is de financiële markt
wereldwijd met elkaar verbonden. Deze internationale
verbondenheid heeft als gevolg dat digitaal bankieren een vierentwintig uurs bezigheid is geworden.
Op de afbeelding zie je dat de werktijden binnen de triade bijna de hele dag rond zijn.
2
Aardrijkskunde 5VWO Joop de Steeg BuiteNLand derde editie
, 1.4 Globalisering: economisch bekeken
De WTO
De WTO is de Wereldhandelsorganisatie. Sinds het toetreden van China hiertoe is de
vrijemarkteconomie het leidende systeem in de wereld. Ook het vallen van de Sovjet-Unie is hierin
erg belangrijk geweest. Het gevolg hiervan is dat alles veel internationaler is geworden. De mno’s
zorgen ervoor dat dit proces van internationalisering wordt doorgezet. De mno’s worden hierbij
ondersteund door:
- Verbetering van transport en communicatietechnologie.
- Het ontstaan van de vrijhandel (weinig handelsbelemmeringen).
- De internationalisering van financiële markten (banken en beurzen).
Opdelen van de productieketen
De economische globalisering heeft het opdelen van de productieketen tot zijn gevolg. En het gevolg
van de opgedeelde productieketen is het verbrokkelen van de wereld. Bepaalde gebieden worden
namelijk verbonden met elkaar. De gebieden waarover de productieketen wordt uitgezet, maar de
gebieden die hier geen deel van uitmaken gaan verder achterlopen. Hierdoor treedt fragmentarische
modernisering op. Vooral arbeidsintensieve banen in de eenvoudige
maakindustrie worden naar het buitenland verplaatst. De opgedeelde productieketen:
De plekken waar nu banen komen, hebben het goed. De armoede Centrum – research en development
wordt steeds meer verleden tijd. De gebieden waar geen banen
Semi-periferie – witteboordenbanen
komen gaan verder achterlopen op het omringende gebied. Daarnaast
gaat de geschooldheid van een land omhoog door het investeren van Periferie – productie van goederen
mno’s. In de rijke landen verdwijnen steeds meer banen voor
laagopgeleiden. Deze mensen zijn vaak boos. Witteboordenbanen – simpele
kantoorbanen; callcenters en
1.5 Globalisering: politiek bekeken administratie bijvoorbeeld.
De minder belangrijke staat
Vroeger was de staat vaak de baas, deze had de meeste macht. Sinds de versnelde globalisering in
gang is (1980) neemt de macht van de staat steeds meer af. De macht ligt nu meer bij:
- Internationale organisaties; organisaties als de VN en de Wereldbank.
- Transnationale organisaties;
o ngo’s als het rode kruis
o actiegroepen als Greenpeace.
- Lagere bestuursniveaus; steeds meer wordt besloten in bijvoorbeeld provincies en
gemeenten.
Basisvoorzieningen
Ondanks dat de invloed van de staat afneemt, zal deze nooit verdwijnen. De staat verzorgd door de
zal altijd nodig blijven voor verschillende basisvoorzieningen. De staat zal wel meer overheid; bestuur,
gaan samenwerken en dus macht ingeven. Op de volgende pagina is een overzicht veiligheid,
te zien van verschillende vormen van samenwerking. infrastructuur,
onderwijs en zorg.
3
Aardrijkskunde 5VWO Joop de Steeg BuiteNLand derde editie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller joopdesteeg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.34. You're not tied to anything after your purchase.
