Biologie (BIO)
Boek: Nectar
Niveau: vwo bovenbouw
Hoofdstuk: hoofdstuk 9, bloedsomloop
Dit is een handige samenvatting over hoofdstuk 9 van het boek Nectar (4de editie). Onderwerpen die in deze samenvatting worden genoemd zijn: hart, bloedsomloop, bloeddruk, hartwerking, stoffentransport en b...
Biologie §9.1
Bloedsomlopen:
Open bloedsomloop (insecten): Insecten hebben één groot bloedvat met meerdere
hartkamers: de hartbuis. Kamers pompen bloed naar de kop → het bloed gaat door
lichaamsholte en omspoelt de organen → bloed wordt door de hartbuis gezogen via
openingen in de hartbuis. Het bloed bevat geen O2 (gaat via tracheeën) of bloedcellen.
Gesloten bloedsomloop:
o Enkelvoudig (vissen): vissen hebben maar één boezem en één kamer. Het bloed
neemt in de kieuwen O2 op en stroomt direct door de rest van het lichaam, waar
het O2 afgeeft en CO2 opneemt. Het bloed komt één keer langs het hart.
o Meervoudig (amfibieën, reptielen, vogels, zoogdieren): de linker- en
rechterharthelft zijn volledig gescheiden door een tussenschot. Het bloed stroomt
eerst door de kleine bloedsomloop: onderste en bovenste holle ader →
rechterboezem → rechterkamer→ longslagader (zuurstof arm) → longhaarvaten
(stofwisseling) → longaders (zuurstofrijk) → linkerboezem. Daarna stroomt het
bloed door de grote bloedsomloop: linkerboezem → linkerkamer → aorta →
kransslagaders (voorzien het hart van zuurstof en voedingsstoffen) en andere
‘orgaan’slagaders → ‘orgaan’haarvaten (stofwisseling) → ‘orgaan’aders →
onderste en bovenste holle ader → rechterboezem. Dit samen noem je de
dubbele bloedsomloop.
*Door de poortader stroomt het bloed van de darmen naar de lever. De kransaders voeren
het bloed af uit het hartspierweefsel naar de rechterboezem.
Het hart:
Een harthelft bestaat uit een boezem en een kamer. De boezems ontvangen bloed
uit de aders en de kamers persen het weer het hart uit naar de slagaders. Een
hartslag kent 3 fasen: vullen van de kamers, leegpersen van de kamers en een
korte pauze; de hartcyclus. De kamers en boezems zijn ontspannen; diastole → de
boezems trekken samen en persen het bloed de kamers in; boezemsystole (1) → de
hartkleppen tussen boezems en kamers sluiten, slagaderkleppen openen, de
kamers trekken samen; de kamersystole (2) → bloed stroomt aorta en longslagader in →
kamers ontspannen, kamerdruk daalt,
slagaderkleppen sluiten (3) → alle kleppen sluiten (4).
De eerste toon van een hartslag is het sluiten van de
hartkleppen, de tweede door het sluiten van de
slagaderkleppen. Het aantal hartslagen per minuut is
de hartslagfrequentie.
In de embryonale bloedsomloop spelen de longen nog geen rol bij de gaswisseling. Een
ongeboren baby krijgt O2 en voedingsstoffen van de mooeder via de navelstreng uit de
placenta. Het O2-rijke bloed mengt zich in de lever en in de onderste holle ader van de
ongeboren baby met bloed dat O2-arm is. 2/3 van het bloed uit de rechterharthelft stroomt via
het ovale venster (foramen ovale) van de rechterharthelft naar de linkerharthelft. Het andere
gedeelte stroomt naar de longen, omdat ze nog wel van zuurstof moeten worden voorzien.
Ook stroomt er bloed via de ductus Botalli, een verbinding tussen de longslagader en de
aorta. Na de geboorte sluiten het ovale venster en de ductus botalli, verschrompelen de
bloedvaten tussen de navelstrengader (ductus Venosus), de holle ader en de lever en
vullen de longen zich met lucht en vouwen open.
, Biologie hoofdstuk 9
Biologie §9.2
Bloeddruk ontstaat door het samentrekken van de hartkamers. Door kamersystole wordt
bloed slagaders ingeperst, waarbij wanden slagaders uitrekken. Bloeddruk stijgt in de
slagaders = systolische druk (bovendruk). Wanneer kamers ontspannen neemt bloeddruk
weer af = diastolische druk (onderdruk). In de loop van de jaren ontstaan in de gladde
bloedvatwanden kleine littekens waardoor de wand verdikt. Dit kan leiden tot
atherosclerose, een vernauwing en verstijving van bloedvaten, dat een goed bloedtransport
belemmert. Hierbij speelt cholesterol een rol.
De eenheid van bloeddruk is pascal (Pa), maar de klassieke bloeddrukmeter geeft de
waarden aan in mm kwikdruk (1 mm Hg = 0,1333 kPa). Voor het meten van de bloeddruk,
wordt de onderdruk en de bovendruk gemeten.
Een manchet wordt opgepompt om je arm heen tot 26,0 kPa. De armslagader is dan
dichtgedrukt. Vervolgens gaat er een beetje lucht uit. Op een bepaald moment is de druk in
het manchet net iets lager dan de druk tijdens de systole van de linkerkamer. Dit is de
bovendruk. Als het bloed weer ongehinderd door de slagader stroomt, kan je de onderdruk
aflezen. Hoe verder het bloed van het hart verwijderd raakt, hoe lager de bloeddruk is. Bij
normale gezonde personen, is de bloeddruk 16,0/10,0 kPa.
Biologie §9.3
De naam voor een hartfilmpje is een ecg (elektrocardiogram). Er is een grafiek te zien van
de registratie van de elektrische activiteit in de boezems en de kamers. Het samentrekken
van de hartdelen ontstaat door de activiteiten van het prikkelgeleidingssysteem. De
sinusknoop is een natuurlijke pacemaker van het hart: het geeft stroompjes af in een
bepaald ritme → boezems trekken samen → stroompjes gaan verder en komen samen in de
AV-knoop → stroompjes worden vertraagd (zodat boezems en kamers niet tegelijk
samentrekken) → stroom gaat door bundel van His naar de hartpunt → stroompjes gaan
verder door de hartwand via Purkinjevezels → kamers trekken samen.
Één hartslag is in het ecg een stukje lijn met 3 toppen:
P-top: samentrekken boezems
Ruimte tussen P-top en QRS-top is het gevolg van de vertraging in de AV-knoop
QRS-complex: samentrekken kamers
T-top: de elektrische activiteit die ontstaat bij het ontspannen van de kamervezels
Een afwijkend patroon kan wijzen op een probleem.
De hoeveelheid bloed die een hartkamer per minuut wegpompt noem je hartminuutvolume.
Bij grotere inspanning neemt het slagvolume toe; de hoeveelheid bloed die een kamer per
hartslag wegpompt. Ook de kracht waarmee de kamers samentrekken neemt bij inspanning
toe. Het hartminuutvolume kan tijdens een inspannende training oplopen tot wel 25 L. Je
lichaam gaat efficiënt om met de hogere capaciteit door de verdeling van het bloed over de
verschillende organen bij inspanning aan te passen. Aanspanningen van de bloedverdeling
gaat via kringspiertjes rond de kleine slagaders, vlak voor de haarvaten, in de organen. Ze
trekken samen als minder bloed nodig is en ontspannen voor extra bloedtoevoer.
Biologie §9.4
Waaruit bestaat het bloed?
Bloedplasma: het waterige deel van het bloed met opgeloste stoffen en eiwitten.
o Opgeloste stoffen: hormonen, zouten, afval- en voedingsstoffen
o Eiwitten: lange ketens aminozuurmoleculen. Functie: vetten en
metalen transporteren, een rol spelen bij het immuunsysteem of bij
de bloedstolling. Eiwitten zijn niet opgelost maar fijn verdeeld en
vormen colloïd, opgelost in eiwitten.
Rode bloedcellen: vervoeren CO2 en O2.
Witte bloedcellen: afweer tegen ziekteverwekkers (immuunsysteem)
Bloedplaatjes: geen echte cellen, maar afgesplitste delen van bepaalde
typen bloedstamcellen. Zij spelen een rol bij bloedstolling.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bentevandalen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.43. You're not tied to anything after your purchase.
