Samenvatting gebaseerd op de sheets
Leerdoelen:
- De staatsvorm benoemen en de kenmerken ervan beschrijven;
- De constitutionele organen en instellingen benoemen en hun taken en bevoegdheden
beschrijven;
- Beschrijven hoe de grondrechten constitutioneel zijn verankerd en beschermd;
- De constituties van deze landen kunnen beoordelen op de volgende onderwerpen:
democratische waarborgen, de bescherming van grondrechten en de mate van decentralisatie;
- De constituties onderling vergelijken en met die van Nederland, en de overeenkomsten en
verschillen benoemen.
Het Verenigd Koninkrijk:
Groot Brittannië: Groot Brittannië + Noord Ierland = Het Verenigd Koninkrijk
- Whales
- Schotland
- Engeland
Belangrijke jaartallen – ontstaan parlementair stelsel:
1066-1087: Willem de Veroveraar, als Willem I koning Engeland, intrede feodaal stelsel
1215: Magna Charta – verdrag tussen koning en leenheren / begin parlement (House of
Lords) – overleg
Periode van strijd om Normandië
Rond 1500: Vorstenhuis Tudor – Hendrik VIII bracht Engeland tot eenheid – Privy Councils -
afschaffen katholieke kerk, intrede Anglicaanse kerk – Mary Elizabeth I
Rond 1600: Schotse huis Stewart – Karel I brengt opnieuw katholicisme en vergeet te overleggen
met leenheren – 1649 op schavot na burgeroorlog
Cromwell – gewone burger – protestantisme – hij redt het niet
1660: Karel II, terug op troon, overlegt met leenheren – gevolgd door Jacobus II – wil
katholicisme herstellen
1668: Opstand adel tegen vorst in Glorious Revolution – overwinning parlement
1689: Bill of rights – rechten parlement – Stadhouder Willem II wordt koning
1700: Inkapselen macht koning – verder ontwikkelen macht parlement – Tories en
Whigs, later Labour: sterk parlement met twee partijen
Uit Privy Council ontwikkelt zich cabinet
18e eeuw: Ministeriële verantwoordelijkheid
19e eeuw: Vertrouwensregel
, II. Het staatsbestel van het Verenigd Koninkrijk
Staatstype + ontstaan parlementair stelsel
Het Verenigd Koninkrijk is een eenheidsstaat dat decentralisatie kent, het is een constitutionele
monarchie met een parlementair stelsel.
- Eenheidsstaat Is staat waarvan de macht uitsluitend bij een centrale overheid ligt.
- Kent decentralisatie Territoriale eenheden binnen een eenheidsstaat hebben zelfstandige
bevoegdheden. De hoogste bestuurslaag zorgt voor wetgeving en toezicht. Er zijn echter ook
decentrale bestuurslagen aan wie de landelijke overheid een aantal taken heeft afgestaan.
- Constitutionele monarchie Er is een koning of een koningin. Constitutionele monarchie is
een vorm van monarchie waarbij niet slechts de monarch bepaalde bevoegdheden bezit, maar
naast hem of haar diverse ambten bevoegdheden bezitten, hen toegekend door de constitutie.
- Parlementair stelsel Is een regeringsvorm waarbij de uitvoerende macht verantwoording
schuldig is aan het parlement. Meestal een tweekamerstelsel House of Lords / House of
Commons.
1. Ontbreken geschreven grondwet – parliamentary sovereignity
2. Parlementair stelsel – ontstaan
II.1 Staatsvorm – Hoe ziet het Verenigd Koninkrijk eruit?
(Gedecentraliseerde) eenheidsstaat bestaande uit vier delen, namelijk Engeland (800 na Chr.), Wales
(1284), Schotland (1707) en Noord Ierland.
Toch? Devolution…
Nuanceringen op het Verenigd Koninkrijk als eenheidsstaat
- Een centrale regering: ministers enkel voor Schotland, Wales, Engeland, Noord-Ierland
- Een centraal parlement: wetgeving alleen voor Schotland, Wales, Engeland of Noord-Ierland,
Schotland en Wales eigen parlement
Een centrale rechterlijke macht: Schotse rechter die naar Schots recht spreekt etc., verschil in
organisatie.
Decentralisatie:
- 4 countries – landen (centralisatie), opgedeeld in
- Engeland en Wales: (53) counties (provincies) en (369) districts (gemeenten)
- Schotland: Regents, opgesplitst in (53) districts
- Noord-Ierland kent enkel (26) districts
Kenmerken
Allen een eigen raad (council) – relatieve meerderheidsstelsel
Major gekozen door councils – burgemeester
Enkel gedelegeerde bevoegdheden – geen eigen huishouding
De Britse staat; land, volk, regering:
De officiële aanduiding van de huidige Britse staat is The United Kingdom of Great Britain and
Northern Ireland.
Als onderdeel van het Verenigd Koninkrijk omvat Great Britain niet slechts de hoofdformatie
bestaande uit Engeland, Schotland en Wales, maar ook de voor de kust van deze hoofdformatie
gelegen eilanden.
Er is slechts één staat: Het Verenigd Koninkrijk
Het Verenigd Koninkrijk is nog steeds een eenheidsstaat in die zin dat er voor de vier onderdelen
Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland een gemeenschappelijke regering en een
gemeenschappelijk parlement is, wier bevoegdheden indien en voor zover zij tezamen als wetgever
optreden, naar Brits constitutioneel recht onbeperkt zijn. Dit staatsrechtelijke grondbeginsel van
parliamentary sovereignty heeft echter aan politiek realiteitsgehalte ingeboet door de tien jaar
geleden ingevoerde devolution, waarbij Wales, Schotland en Noord-Ierland eigen regeringen en
parlementen hebben gekregen.
Leerdoelen:
- De staatsvorm benoemen en de kenmerken ervan beschrijven;
- De constitutionele organen en instellingen benoemen en hun taken en bevoegdheden
beschrijven;
- Beschrijven hoe de grondrechten constitutioneel zijn verankerd en beschermd;
- De constituties van deze landen kunnen beoordelen op de volgende onderwerpen:
democratische waarborgen, de bescherming van grondrechten en de mate van decentralisatie;
- De constituties onderling vergelijken en met die van Nederland, en de overeenkomsten en
verschillen benoemen.
Het Verenigd Koninkrijk:
Groot Brittannië: Groot Brittannië + Noord Ierland = Het Verenigd Koninkrijk
- Whales
- Schotland
- Engeland
Belangrijke jaartallen – ontstaan parlementair stelsel:
1066-1087: Willem de Veroveraar, als Willem I koning Engeland, intrede feodaal stelsel
1215: Magna Charta – verdrag tussen koning en leenheren / begin parlement (House of
Lords) – overleg
Periode van strijd om Normandië
Rond 1500: Vorstenhuis Tudor – Hendrik VIII bracht Engeland tot eenheid – Privy Councils -
afschaffen katholieke kerk, intrede Anglicaanse kerk – Mary Elizabeth I
Rond 1600: Schotse huis Stewart – Karel I brengt opnieuw katholicisme en vergeet te overleggen
met leenheren – 1649 op schavot na burgeroorlog
Cromwell – gewone burger – protestantisme – hij redt het niet
1660: Karel II, terug op troon, overlegt met leenheren – gevolgd door Jacobus II – wil
katholicisme herstellen
1668: Opstand adel tegen vorst in Glorious Revolution – overwinning parlement
1689: Bill of rights – rechten parlement – Stadhouder Willem II wordt koning
1700: Inkapselen macht koning – verder ontwikkelen macht parlement – Tories en
Whigs, later Labour: sterk parlement met twee partijen
Uit Privy Council ontwikkelt zich cabinet
18e eeuw: Ministeriële verantwoordelijkheid
19e eeuw: Vertrouwensregel
, II. Het staatsbestel van het Verenigd Koninkrijk
Staatstype + ontstaan parlementair stelsel
Het Verenigd Koninkrijk is een eenheidsstaat dat decentralisatie kent, het is een constitutionele
monarchie met een parlementair stelsel.
- Eenheidsstaat Is staat waarvan de macht uitsluitend bij een centrale overheid ligt.
- Kent decentralisatie Territoriale eenheden binnen een eenheidsstaat hebben zelfstandige
bevoegdheden. De hoogste bestuurslaag zorgt voor wetgeving en toezicht. Er zijn echter ook
decentrale bestuurslagen aan wie de landelijke overheid een aantal taken heeft afgestaan.
- Constitutionele monarchie Er is een koning of een koningin. Constitutionele monarchie is
een vorm van monarchie waarbij niet slechts de monarch bepaalde bevoegdheden bezit, maar
naast hem of haar diverse ambten bevoegdheden bezitten, hen toegekend door de constitutie.
- Parlementair stelsel Is een regeringsvorm waarbij de uitvoerende macht verantwoording
schuldig is aan het parlement. Meestal een tweekamerstelsel House of Lords / House of
Commons.
1. Ontbreken geschreven grondwet – parliamentary sovereignity
2. Parlementair stelsel – ontstaan
II.1 Staatsvorm – Hoe ziet het Verenigd Koninkrijk eruit?
(Gedecentraliseerde) eenheidsstaat bestaande uit vier delen, namelijk Engeland (800 na Chr.), Wales
(1284), Schotland (1707) en Noord Ierland.
Toch? Devolution…
Nuanceringen op het Verenigd Koninkrijk als eenheidsstaat
- Een centrale regering: ministers enkel voor Schotland, Wales, Engeland, Noord-Ierland
- Een centraal parlement: wetgeving alleen voor Schotland, Wales, Engeland of Noord-Ierland,
Schotland en Wales eigen parlement
Een centrale rechterlijke macht: Schotse rechter die naar Schots recht spreekt etc., verschil in
organisatie.
Decentralisatie:
- 4 countries – landen (centralisatie), opgedeeld in
- Engeland en Wales: (53) counties (provincies) en (369) districts (gemeenten)
- Schotland: Regents, opgesplitst in (53) districts
- Noord-Ierland kent enkel (26) districts
Kenmerken
Allen een eigen raad (council) – relatieve meerderheidsstelsel
Major gekozen door councils – burgemeester
Enkel gedelegeerde bevoegdheden – geen eigen huishouding
De Britse staat; land, volk, regering:
De officiële aanduiding van de huidige Britse staat is The United Kingdom of Great Britain and
Northern Ireland.
Als onderdeel van het Verenigd Koninkrijk omvat Great Britain niet slechts de hoofdformatie
bestaande uit Engeland, Schotland en Wales, maar ook de voor de kust van deze hoofdformatie
gelegen eilanden.
Er is slechts één staat: Het Verenigd Koninkrijk
Het Verenigd Koninkrijk is nog steeds een eenheidsstaat in die zin dat er voor de vier onderdelen
Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland een gemeenschappelijke regering en een
gemeenschappelijk parlement is, wier bevoegdheden indien en voor zover zij tezamen als wetgever
optreden, naar Brits constitutioneel recht onbeperkt zijn. Dit staatsrechtelijke grondbeginsel van
parliamentary sovereignty heeft echter aan politiek realiteitsgehalte ingeboet door de tien jaar
geleden ingevoerde devolution, waarbij Wales, Schotland en Noord-Ierland eigen regeringen en
parlementen hebben gekregen.
