Een samenvatting van het biologie boek Nectar. Het hele hoofdstuk over het zenuwstelsel, in één bestand overzichtelijk weergegeven. Met bronnen uit het boek zelf.
Hoofdstuk 13
Zenuwstelsel
Paragraaf 1 Het centrale zenuwstelsel
Indeling zenuwstelsel
Het zenuwstelsel heeft twee delen: centraal en perifeer deel.
Het centrale zenuwstelsel (CZS) bestaat uit neuronen (zenuwcellen) van hersenen en die van ruggenmerg
met hun ondersteunende cellen (88B). Perifere zenuwstelsel: zenuwen, bundels uitlopers van neuronen
die zintuigen verbinden met CZS en CZS met spieren/klieren.
Het centrale zenuwstelsel
Bij hersenen en ruggenmerg is donker deel en licht deel te onderscheiden (88C en J). Grijze stof: kleur van
cellichamen van miljarden neuronen. Witte stof: kleur van myeline, witgele vetachtige stof (88A).
Hersenen: grijze stof buiten, uitlopers met myeline binnenzijde. Bij ruggenmerg andersom. Ruggenmerg
ligt beschermd in wervelkanaal en is omgeven door 2 ruggenmergvliezen. Hersenen liggen in schedel en
zijn omgeven door 3 hersenvliezen. Tussen binnenste twee vliezen stroomt ong 400-500 ml/dag
hersenvloeistof: extra bescherming tegen schokken/stoten. Bloed-hersenbarrière: laat selectief stoffen
door zodat niet alles binnenkomt. Tussen endotheelcellen van haarvaten verbindingen: tight junctions.
Ook astrocyten spelen rol bij uitwisseling stoffen tussen bloed en hersenen, het zijn gliacellen:
steuncellen met veel uitlopers.
Grote hersenen
Grote hersenen: meeste massa van hersenen, twee helften verbonden via hersenbalk. Hersenschors
(grijze deel): waar neuronen uit allerlei delen informatie aan elkaar geven. Informatie gaat via zintuigen
zenuwen ruggenmerg hersenstam grote hersenen. Wat doen de grote hersenen: ordenen en
verwerken informatie, logisch redeneren, je wil, bewustzijn, geheugenfunctie en emoties.
Hersenschors
Je neemt iets waar naar sensorische centra in die schors die bij het zintuig past. Primaire
gehoorcentrum: impulsen van gehoor en er vindt bewustwording plaats. Secundaire gehoorcentrum:
geluid interpreteren, daarmee kun je erop reageren. Elk type zintuig heeft primair en secundair gebied in
linker- en rechterhelft. Hoe omvangrijker en complexer de informatiestromen groter sensorische
centra.
Primaire motorische schors: kleine gebieden met neuronen die allemaal een eigen groep spieren
aansturen. Verbonden met secundaire motorische schors: informatie over hoe spieren hun bewegingen
gecoördineerd uitvoeren. Motorische schors van rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde en andersom.
Lichaamsdelen met nauwkeurige bewegingen (tong, hand, etc.) nemen veel ruimte daar in.
Thalamus
Alle informatie uit zintuigen (behalve geur) naar thalamus, selecteert welke impulsen naar welk
hersengebied gaat.
, Alcohol stimuleert vorming dopamine, geeft boodschappen van neuronen door geeft ontspannen
gevoel. Slaperigheid komt als een andere neurotransmitter (GABA) door alcohol langer aan zenuwcel
remmende receptor gebonden blijft. Door GABA functioneert thalamus wel minder goed.
Hypothalamus
Hypothalamus is betrokken bij homeostase, door aansturen hypofyse bij afgeven hormonen. Bevat ook
een thermostaat voor regelen lichaamstemperatuur en biologische klok. In slaap: lagere temp. en
bloeddruk, spieren verslappen en minder hersenactiviteit. Verwarring biologische klok: jetlag.
Kleine hersenen
Kleine hersenen spelen rol bij coördineren van bewegen, is in samenwerking met grote hersenen,
hersenstam en ruggenmerg. Kleine hersenen defect bewegen net alsof je dronken bent.
Hersenstam
Hersenstam bestaat uit middenhersenen, de pons en verlengde merg. Middenhersenen: betrokken bij
reflexen met zien en horen. Pons: verbind groten en kleine hersenen en verbinding tussen
evenwichtszintuig en kleine hersenen. Verlengde merg: voergangsgebied van hersenen naar ruggenmerg,
hier kruisen de zenuwbanen ook, waardoor linkerhelft informatie uit rechter krijgt en spieren aanstuurt,
bevat ook regelcentra voor ademhaling, hartslag, slikken, hoesten, slapen en andere vitale functies.
Uit hersenen 12 paar hersenzenuwen. Bijna allemaal in gebied van hoofd of hals. Behalve zwervende
zenuw, die maakt verbinding met verteringsklieren, hart en longen.
Ruggenmerg
Hersenstam gaat over in ruggenmerg, verbindt hersenen met perifere zenuwstelsel. Uit ruggenmerg
ontspringen 31 ruggenmergszenuwen die verbinding maken met organen en ledematen. Vlakbij
ruggenmerg vertakt zenuw. Deel aan rugzijde: sensorische neuronen, voeren impulsen van zintuigen naar
ruggenmerg, verdikking met cellichamen van sensorische neuronen: spinaal ganglion. Deel buikzijden:
bevat uitlopers motorische neuronen, impulsen van ruggenmerg naar spieren. Cellichamen ervan in grijze
stof buikzijde. (Bron 5 en 6)
Buiten ruggenmerg aan beide zijdes: grensstrengen met eigen zenuwknopen. Motorische neuronen
maken contact met grensstrengen, die vervoeren impulsen verder naar organen.
Reflexen
Reflex: reactie op prikkel zonder bewustwording, is een bescherming. Meeste via ruggenmerg,
schakelneuronen voorkomen dat de impuls ergens onterecht terecht komt. Reflexen uit gebied van hoofd
gaat via hersenstam en hersenzenuw.
Weg van impulsen voor andere lichaamsdelen: zintuigcellen sensorische neuronen schakelneuronen
motorische neuronen spier- of kliercellen: reflexboog. Sommige gaan niet vanzelf: aangeleerde
reflexen. Sommige reflexen zijn aangeboren. De grote hersenen maken als het mogelijk is een
motorprogramma, die automatisch en gecoördineerd complexe handelingen uit voeren.
Paragraaf 2 Cellen in het zenuwstelsel
Bouw van cellen in het zenuwstelsel
Zenuwstelsel: neuronen en gliacellen. Meer gliacellen. Ze voeden en steunen neuronen, beiden
bescherming, ruimen beschadigde cellen op, verwijderen stoffen die rol spelen bij doorgeven impulsen.
Bepaalde gliacellen (o.a. cellen van Schwann) maken isolerende myelineschede om zenuwuitlopers heen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fleurthomassen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.
