Maatschappijleer hoofdstuk 5, havo 4
5.1
Wat is een verzorgingsstaat?
Verzorgingsstaat : de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van zijn
inwoners.
welvaart : ons inkomen en de mate waarin we daarmee in ons levensonderhoud kunnen
voorzien.
welzijn : geeft aan in hoeverre we ons geestelijk en lichamelijk goed voelen.
Kern van verzorgingsstaat is Solidariteit → bereidheid in een groep of samenleving om risico’s
met elkaar te delen. (vb: ik raak werkloos, dan krijg ik uitkering
van het geld van alle werkende mensen samen, er is dus
sprake van een collectief bedwang)
-Nederland is een sociale rechtsstaat.
Sociale rechtsstaat: mensen moeten gelijke kansen hebben
om een menswaardig bestaan te leiden en zichzelf te kunnen
ontwikkelen. → gelijkwaardigheid = belangrijke waarde verzorgingsstaat.
Belangrijkste sociale grondrechten:
-Voldoende werkgelegenheid.
-Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart.
-Bewoonbaarheid van het land en een goed leefmilieu.
-Volksgezondheid en voldoende woongelegenheid.
-recht op onderwijs.
Hier staan wel plichten tegenover : als burger heb je in een verzorgingsstaat niet alleen rechten
maar ook plichten.
recht op onderwijs ; leerplicht
werkloos dus een uitkering ; solicitatieplicht
verzorgingsstaat ; plicht om premies en inkomstenbelasting te betalen.
Belangrijkste punten verzorgingsstaat :
Goed onderwijs: Goede opleiding zorgt voor meer kans
ontplooiing talenten en weg te vinden in de samenleving. Het
bereidt kinderen voor op de arbeidsmarkt.
Gezondheidszorg: De overheid betaalt een belangrijk deel
van de gezondheidszorg. Het gaat dan vooral om medische
zorg, langdurige zorg en verpleging. Als je ziek wordt, kun je
een beroep doen op een van de vele regelingen. Bijv. dat je
zorgverzekeraar je huisarts of je operatie betaalt. Voor ouderen
Maatschappijleer hoofdstuk 5, havo 4 1
, die niet zelfstandig kunnen leven zijn er verzorgingstehuizen en
verpleeghuizen.
Sociale zekerheid: premies en belasting worden betaald voor ziekte of werkeloosheid. Als je
werkt betaal je sociale premies.
Hiervan wordt bijv. AOW betaald. Het betekent ook dat
je zorgtoeslag, huurtoeslag en kinderbijslag kunt krijgen als je
daarvoor in aanmerking komt.
Socialezekerheidsstelsel: alle uitkeringen die mensen
verzekeren van een inkomen bij werkloosheid, ziekte,
ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
maatschappelijk middenveld → organisaties die tussen de overheid en de individuele burger in
staan en die verschillende groepen, meningen en belangen vertegenwoordigen.
Ze regelen zaken die niet door de overheid of bedrijven worden opgepakt.
Vrije markt → de prijs van deze goederen en diensten door vraag en aanbod tot stand komt en de
overheid alleen kaders stelt met wetten.
5.2
Ontwikkeling van de verzorgingsstaat
Nederland eerste helft 19e eeuw ⇒ nachtwakersstaat : een staat waarin de overheid zich beperkt
tot het zorgen voor veiligheid en bescherming van de burgers en het handhaven van de rechtsorde.
→ Nederland had een vrije markt : de overheid bemoeide zich niet met de economie.
Nederland tweede helft 19e eeuw ⇒
veel vakbonden : organisaties die de gezamenlijke en
individuele belangen van werknemers behartigen. ⇒
op politiek gebied ook veel besef dat er
verandering moest komen in regels maar erg verschillend.
De eerste sociale wetten werden ontwikkeld en je kon je vrijwillig laten verzekeren, maar de
rechten waren nog beperkt.
Nederland na WO II ⇒
gemengde markteconomie : niet alles meer aan de vrije markt werd
overgelaten. Er kwamen meer rechten + voorwaarden en regels (bijv tegen ongelijke concurrentie)
→ Algemene Ouderdomswet (AOW). De levensverwachting steeg : aandeel van de ouderen in de
totale bevolking nam toe ⇒vergrijzing → steeds minder mensen moesten de AOW-uitkeringen
financieren voor steeds meer mensen.
Nederland vanaf jaren 90 → maatregelen om verzorgingsstaat betaalbaar te houden ; minder snel
uitkeringen, uitkering bedragen omlaag, meer controle op fraude, met bijstandsuitkering verplicht
solliciteren, AOW-leeftijd geleidelijk omhoog.
Nederland 2013 VVD-premier Rutte ⇒
participatiesamenleving ; een samenleving waarin
mensen meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en omgeving. (Rol overheid
minder groot) → 2015 participatie wet. → doel = zo veel mogelijk mensen aan een baan te helpen
en te zorgen dat iedereen inkomen heeft.
Visies verzorgingsstaat :
Maatschappijleer hoofdstuk 5, havo 4 2
5.1
Wat is een verzorgingsstaat?
Verzorgingsstaat : de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van zijn
inwoners.
welvaart : ons inkomen en de mate waarin we daarmee in ons levensonderhoud kunnen
voorzien.
welzijn : geeft aan in hoeverre we ons geestelijk en lichamelijk goed voelen.
Kern van verzorgingsstaat is Solidariteit → bereidheid in een groep of samenleving om risico’s
met elkaar te delen. (vb: ik raak werkloos, dan krijg ik uitkering
van het geld van alle werkende mensen samen, er is dus
sprake van een collectief bedwang)
-Nederland is een sociale rechtsstaat.
Sociale rechtsstaat: mensen moeten gelijke kansen hebben
om een menswaardig bestaan te leiden en zichzelf te kunnen
ontwikkelen. → gelijkwaardigheid = belangrijke waarde verzorgingsstaat.
Belangrijkste sociale grondrechten:
-Voldoende werkgelegenheid.
-Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart.
-Bewoonbaarheid van het land en een goed leefmilieu.
-Volksgezondheid en voldoende woongelegenheid.
-recht op onderwijs.
Hier staan wel plichten tegenover : als burger heb je in een verzorgingsstaat niet alleen rechten
maar ook plichten.
recht op onderwijs ; leerplicht
werkloos dus een uitkering ; solicitatieplicht
verzorgingsstaat ; plicht om premies en inkomstenbelasting te betalen.
Belangrijkste punten verzorgingsstaat :
Goed onderwijs: Goede opleiding zorgt voor meer kans
ontplooiing talenten en weg te vinden in de samenleving. Het
bereidt kinderen voor op de arbeidsmarkt.
Gezondheidszorg: De overheid betaalt een belangrijk deel
van de gezondheidszorg. Het gaat dan vooral om medische
zorg, langdurige zorg en verpleging. Als je ziek wordt, kun je
een beroep doen op een van de vele regelingen. Bijv. dat je
zorgverzekeraar je huisarts of je operatie betaalt. Voor ouderen
Maatschappijleer hoofdstuk 5, havo 4 1
, die niet zelfstandig kunnen leven zijn er verzorgingstehuizen en
verpleeghuizen.
Sociale zekerheid: premies en belasting worden betaald voor ziekte of werkeloosheid. Als je
werkt betaal je sociale premies.
Hiervan wordt bijv. AOW betaald. Het betekent ook dat
je zorgtoeslag, huurtoeslag en kinderbijslag kunt krijgen als je
daarvoor in aanmerking komt.
Socialezekerheidsstelsel: alle uitkeringen die mensen
verzekeren van een inkomen bij werkloosheid, ziekte,
ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
maatschappelijk middenveld → organisaties die tussen de overheid en de individuele burger in
staan en die verschillende groepen, meningen en belangen vertegenwoordigen.
Ze regelen zaken die niet door de overheid of bedrijven worden opgepakt.
Vrije markt → de prijs van deze goederen en diensten door vraag en aanbod tot stand komt en de
overheid alleen kaders stelt met wetten.
5.2
Ontwikkeling van de verzorgingsstaat
Nederland eerste helft 19e eeuw ⇒ nachtwakersstaat : een staat waarin de overheid zich beperkt
tot het zorgen voor veiligheid en bescherming van de burgers en het handhaven van de rechtsorde.
→ Nederland had een vrije markt : de overheid bemoeide zich niet met de economie.
Nederland tweede helft 19e eeuw ⇒
veel vakbonden : organisaties die de gezamenlijke en
individuele belangen van werknemers behartigen. ⇒
op politiek gebied ook veel besef dat er
verandering moest komen in regels maar erg verschillend.
De eerste sociale wetten werden ontwikkeld en je kon je vrijwillig laten verzekeren, maar de
rechten waren nog beperkt.
Nederland na WO II ⇒
gemengde markteconomie : niet alles meer aan de vrije markt werd
overgelaten. Er kwamen meer rechten + voorwaarden en regels (bijv tegen ongelijke concurrentie)
→ Algemene Ouderdomswet (AOW). De levensverwachting steeg : aandeel van de ouderen in de
totale bevolking nam toe ⇒vergrijzing → steeds minder mensen moesten de AOW-uitkeringen
financieren voor steeds meer mensen.
Nederland vanaf jaren 90 → maatregelen om verzorgingsstaat betaalbaar te houden ; minder snel
uitkeringen, uitkering bedragen omlaag, meer controle op fraude, met bijstandsuitkering verplicht
solliciteren, AOW-leeftijd geleidelijk omhoog.
Nederland 2013 VVD-premier Rutte ⇒
participatiesamenleving ; een samenleving waarin
mensen meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en omgeving. (Rol overheid
minder groot) → 2015 participatie wet. → doel = zo veel mogelijk mensen aan een baan te helpen
en te zorgen dat iedereen inkomen heeft.
Visies verzorgingsstaat :
Maatschappijleer hoofdstuk 5, havo 4 2
