Verplichte inzendopgave gezondheidsbevordering, opdracht 286U3.
Het draaiboek voor een groepsbijeenkomst die volledig aan de voorwaarden voldoet van de verplichte inzendopgave (examen). Behaald cijfer 10.
Inclusief de PowerPointpresentatie
,Leeswijzer bijeenkomst ondervoeding bij ouderen
Aanleiding
Naar aanleiding van een schoolopdracht voor de opleiding HBO verpleegkunde is het draaiboek
“ondervoeding bij ouderen” tot stand gekomen. In de ouderenzorg wordt er steeds meer bekend wat
de gevolgen van ondervoeding voor de ouderen zelf zijn. Naast gevolgen voor ouderen zelf neemt
ook de druk toe op de financiële begroting van de gezondheidszorg vanuit de overheid. In het kader
van de risico’s die ondervoeding met zich meebrengt, is het van belang om dit bespreekbaar te
maken met mantelzorgers en ouderen zelf.
Definitie
'Ondervoeding kan worden beschouwd als een voedingstoestand waarbij sprake is van een tekort of
disbalans van energie, eiwit en/of andere nutriënten (voedingsstoffen), die leidt tot meetbare
nadelige effecten op de lichaamsomvang en lichaamssamenstelling, op het functioneren en op
klinische resultaten.' (Stratton et al. 2003).
Prevalentie
Er is weinig onderzoek gedaan naar de prevalentie van ondervoeding in de thuissituatie. In 2012 is
tijdens het toedienen van een griepprik, bij een grote groep thuiswonende ouderen een SNAQ 65+
screening gedaan (Schilp et al., 2012). De prevalentie is hoger bij ouderen met zorg thuis en varieert
tussen 30-40%, afhankelijk van de leeftijd. In 2016 ontvingen volgens Actiz 270.000 ouderen zorg
thuis, dit betekent dat 81.000 – 108.000 ouderen naar verwachting ondervoed zijn.
Oorzaak
Bij ondervoeding heeft iemand een tekort aan energie of voedingsstoffen. Dit kan leiden tot een
lager gewicht en daarmee het slechter functioneren van het lichaam. Vooral de afbraak van spieren is
nadelig, omdat zij belangrijk zijn voor zowel bewegen als de opslag van eiwitten. Deze eiwitten zijn
vooral belangrijk voor allerlei processen in het lichaam, zoals het afweersysteem en de bloedcellen.
De oorzaak van ondervoeding kan verschillende oorzaken hebben. Het kan voortkomen uit een
fysiologisch, psychisch, sociaal of medisch factoren.
Bij een fysiologische factor kan men denken aan een afnemende smaak en reuk, verminderde
mobiliteit of een vertraagde opname van voeding. Op psychisch gebied zijn veel voorkomende
oorzaken eenzaamheid en depressie.
Kijkt men naar de sociale factoren dan kan er een beperking zijn in het doen van boodschappen,
moeite hebben met het eten te bereiden of de financiële status het risico op ondervoeding
vergroten. Er zijn ook medische oorzaken waardoor iemand ondervoed kan raken, denk hierbij aan
kauw- en slikproblemen, medicatie of een ziekte zoals dementie of kanker. Ouderen met een ziekte
lopen nog meer risico op ondervoeding.
Gevolgen
De gevolgen van ondervoeding bij ouderen zijn groot. Als iemand in een half jaar tijd onbedoeld 6
kilo is afgevallen wordt er gesproken van onvrijwillig gewichtsverlies. Dit kan dus ook vastgesteld
worden bij iemand met overgewicht. Ouderen hebben een verhoogd risico op ondervoeding, omdat
zij vaak een verminderde eetlust hebben (Kennisplein Zorg voor Beter,2019).
Bij ondervoeding is er sprake van verlies van lichaamsgewicht en spiermassa, er is een algehele
afname van fysieke en psychische achteruitgang. Het risico van een depressie ligt hiermee op de loer.
Er vindt een algehele afname van conditie plaats en een afname van de hart- en longcapaciteit.
, Ouderen ondervinden een verminderde weerstand, wonden genezen onder andere minder snel.
Door de oudere kan een verminderde kwaliteit van leven worden ervaren.
Mede door deze gevolgen wordt bijvoorbeeld het doen van bepaalde activiteiten beperkt, zoals
traplopen en boodschappen doen. Het risico op vallen wordt vergroot door ondervoeding.
Verschillende soorten ondervoeding
De meeste ouderen zijn zich niet bewust dat zij ondervoed zijn of ze hebben de kennis niet over
ondervoeding. Gedacht wordt dat ondervoeding iets is uit de oorlogstijd of voorkomt in
ontwikkelingslanden.
Ondervoeding is onder te delen in drie verschillende vormen, acute ondervoeding, chronische
ondervoeding en sarcopenie.
Als er sprake is van een ziekte, bijvoorbeeld kanker, dan gaat het lichaam anders om met de
aangeboden voedingsstoffen. In zo een geval kan men ondervoed raken terwijl men niet anders eet
dan normaal. Hier wordt gesproken van acute ondervoeding.
Bij chronische ondervoeding wordt er langdurig eenzijdige voeding door de oudere gegeten.
Hierdoor krijgt de iemand onvoldoende voedingstoffen binnen, met als gevolg verlies van
spiermassa.
Bij sarcopenie is er verlies van spiermassa door het ouder worden, waarbij veranderingen in de
hormoonhuishouding, ontstekingsprocessen en afname van functionaliteit een rol spelen.
Bij ouderen spelen er vaak meerdere factoren tegelijkertijd.
Preventie
Het geven van voorlichting tijdens bijvoorbeeld bijeenkomsten kan het risico op ondervoeding
verlagen. De kennis over ondervoeding wordt tijdens zo een bijeenkomst vergroot. Het
voedingscentrum geeft algemene informatie over voeding voor ouderen. Deze zijn vooral gericht op
de kwaliteit van voeding, zoals bijvoorbeeld eiwit en vitaminen.
Gezond eten is best een uitdaging. Het voedingscentrum baseert haar advies op de schijf van vijf. De
dagelijkse aanbevolen hoeveelheid voedingsmiddelen is ingedeeld in verschillende
leeftijdscategorieën. Voldoende en gevarieerd eten blijft belangrijk in elke leeftijdscategorie.
Een mogelijkheid om ondervoeding te voorkomen is om gebruik te maken van maaltijdservices. Er
zijn in Nederland verschillende organisaties die “gezonde” maaltijden aan huis bezorgen. Op
verschillende plekken in het land is het mogelijk om samen te eten, zoals in buurthuizen. Ook samen
met de familie eten kan de eetlust bevorderen. Deze activiteiten kunnen bijdragen aan het
verminderen van eenzaamheid en het verbeteren van de voedingstoestand van de oudere. Zien
eten doet eten.
Er zijn verschillende initiatieven genomen door bedrijven om extra eiwit toe te voegen aan hun
voeding. Innopastry heeft gebakjes met extra eiwit in de handel die goed als tussendoortje kan
worden genomen, waarbij iemand extra eiwit binnenkrijgt.
Soms zijn er hele praktische oplossingen nodig zoals aangepast bestek of een boodschappenservice.
Bij mensen met dementie kan er een moment komen dat ze het bestek niet altijd herkennen. Een
oplossing is fingerfood oftewel eten met je handen. Het concept is eenvoudig. Een warme maaltijd
bestaat uit beetgare stukjes groenten, vlees en bijgerecht, zoals kleine gehaktballetjes, worteltjes en
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Nurseio. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.95. You're not tied to anything after your purchase.
