In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 21: Afweer, vwo 6) staat alles wat je moet weten over het afweerstelsel. In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie voor een proefwerk en/of examen. Veel succes met leren!
H21 Afweer
21.1 Geen Indringers
Barrières aan de buitenkant
Dekweefsels vormen een fysieke barrière voor ziekteverwerkers/gevaarlijke stoffen.
Ze beschermen het inwendige milieu van het uitwendige milieu af. Doormiddel van
weefsels met nauw aaneensluitende cellen komen er geen grote
moleculen/ziekteverwerkers doorheen.
De opperhuid is een dekweefsel. De buitenste laag van de huid is de hoornlaag →
dode/verdroogde cellen slijten hier af. Vanuit de basale cellen laag groeit de
opperhuid weer aan. In de lederhuid bevinden zich zintuigjes. De onderhuidse
vetweefsel dient als warmte isolatie.
Bescherming tegen zonlicht
Melanocyten zijn de pigmentvormende cellen in de basale cellenlaag en hebben
lange uitlopers van melanine. Het bruin worden in de zon is een
beschermingsreactie tegen het UV en het pigment beschermt het DNA.
Vochtbarrières
Het slijmvlies beschermt alle organen aan de binnenzijde van bacteriën en
mogelijke schadelijke stoffen. Het slijmvlies is een dekweefsel waarin
slijmbekercellen slijm afscheiden dat bacteriedodende stoffen bevat. Dekweefsels
van de luchtwegen hebben trilharen die het vervuilde slijm richting de keelholte
brengen, waarna je het weer inslikt.
Kosten en baten
Met mechanisch afweer wordt afweer op de buitenkant van de plant bedoelt, zoals
stekels. Doormiddel van chemisch afweer word er stoffen gemaakt voor de
bescherming. Sommige planten kunnen bijtende, brandende of giftige stoffen
maken.
Afweermaatregelen
Plantencellen herkennen schadelijke schimmels/bacteriën via receptoren op de
celmembranen. Er kunnen dan verschillende dingen gebeuren:
Huidmondjes kunnen sluiten, waardoor bacteriën niet meer naar binnen
kunnen.
H2O2 wordt aangemaakt, waardoor de celwand verdikt.
No kan vrijkomen, wat dodelijk is voor ziekteverwekkers.
, Signaalstoffen en lokstoffen
Als er toch vraat is kunnen planten stoffen afscheiden. Veel geurstoffen werken als
een signaal voor anderen planten. Via de luchtstroom bereiken de stoffen de andere
planten die dan viesmakende stoffen aanmaken die fungeren als
waarschuwingssignaal. Planten kunnen ook lokstoffen maken.
21.2 Niet-specifieke afweer
DNA- en RNA-virussen
Virussen maken gebruik van cellen om zich te vermeerderen. Een virus bestaat uit
erfelijk materiaal (DNA of RNA) met een eiwitkapsel. Via eiwitten hecht een virus
zich aan receptormoleculen op het celmembraan van een gastheercel. Via
endocytose gaat het virus de cel binnen. Bij een DNA-virus komt het DNA in de kern.
Bij een RNA-Virus gebeurt dit niet, hiervoor moet namelijk eerst het enzym reverse
transcriptase komen. Dat zet het RNA-virus om naar DNA. Na vorming van mRNA en
Translatie ontstaan in de cel nieuwe virusdeeltjes.
Lichaamseigen en lichaamsvreemd
Als een ziekteverwekker toch de huid of slijmvliezen binnentreedt komt de tweede
verdedigingslinie in actie → de niet-specifieke afweer. De niet specifieke afweer is
een opruimingssysteem van witte bloedcellen en bloedeiwitten dat
lichaamsvreemde deeltjes onschadelijk maakt.
Je lichaam is in staat om onderscheid te maken tussen lichaamseigen en
lichaamsvreemd. Lichaamseigen cellen zijn herkenbaar door de antigenen die met
behulp van MHC-I-moleculen worden gepresenteerd. Antigenen → eiwitten van een
bacterie die erg specifiek zijn en als herkenningseiwitten werken voor je
afweersysteem.
Reageren op je lichaamsvreemde eiwitten
Als een cel besmet is met een virus zal er naast eigen eiwitten ook viruseiwitten
worden gemaakt, een deel hiervan breekt dan de cel af en zet dan stukjes met
behulp van de MHC-I-moleculen als antigeen neer op het celmembraan. Hierdoor is
de cel herkenbaar als geïnfecteerd. Bij bacterie zijn de eiwitten herkenbaar als
lichaamsvreemd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Faxri. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
