SMETABOLISM AND HORMONES 2
INHOUDSTAFEL
1. DIABETES MELLITUS ........................................................................................................................... 3
2. BEHANDELING VAN TYPE 1 DIABETES MELLITUS ............................................................................... 15
3. BEHANDELING VAN TYPE 2 DIABETES MELLITUS ............................................................................... 19
4. DIABETES EDUCATIE......................................................................................................................... 30
5. ACUTE COMPLICATIES ...................................................................................................................... 43
6. CHRONISCHE COMPLICATIES ............................................................................................................ 51
7. WORKSHOP: INSULINE ..................................................................................................................... 64
8. WORKSHOP DIABETISCHE VOET ....................................................................................................... 67
9. HYPERTHYROIDIE ............................................................................................................................. 77
10. HYPOTHYROIDIE ........................................................................................................................... 87
11. SCHILDKLIER: GOITER, NODULE EN KANKER .................................................................................. 92
12. SCHILDKLIERKANKER .................................................................................................................. 100
13. HYPOFYSEPATHOLOGIE .............................................................................................................. 106
14. ACROMEGALIE ........................................................................................................................... 113
15. HYPERPROLACTINEMIE ............................................................................................................... 120
16. NEUROHYPOFYSE ....................................................................................................................... 125
17. CUSHING .................................................................................................................................... 131
18. ADDISON.................................................................................................................................... 140
19. ICONOGRAFIE VAN BIJNIEREN .................................................................................................... 157
20. OBESITAS ................................................................................................................................... 164
21. HYPERCALCIËMIE ....................................................................................................................... 175
22. HYPOCALCEMIE .......................................................................................................................... 188
23. ICONOGRAFIE VAN HYPOFYSE .................................................................................................... 196
24. HIRSUTISME ............................................................................................................................... 207
25. GYNAECOMASTIE EN HYPOGONADISME ..................................................................................... 220
26. DYSLIPIDEMIE: TYPES EN BEHANDELING ..................................................................................... 229
27. HYPOGLYCEMIE BIJ NIET-DIABETISCHE INDIVIDUEN .................................................................... 240
Goiter: gwaater
Metabolism and hormones 2 1
,INLEIDING
Examen mondeling
1 theorievraag + 1 casus
1u tijd voor het examen
Cursus meer in detail, maar slides kennen
Examen: epidemiologie, pathologie, klinische symptomen, complicaties en behandeling
Metabolism and hormones 2 2
, 1. DIABETES MELLITUS
Definitie:
• Diabetes mellitus is een metabole ziekte primair gekenmerkt door hyperglycemie
veroorzaakt door
o Absoluut insulinetekort (type 1 diabetes)
o Relatief gebrek (type 2 diabetes) aan insuline met/zonder insuline-resistentie
• Stoornissen in het koolhydraatmetabolisme, eiwit- en vetstofwisseling
• Chronische hyperglycemie → langetermijnscomplicaties
o Microvasculaire (o.a. Retinopathie, nefropathie, neuropathie)
o Macrovasculaire verwikkelingen (hart- en vaatziekten)
Insuline en glucagon hebben ook effect op eiwit en vnl vetmetabolisme
Diabetes behandelen gewone levensverwachting krijgen, maar zonder behandeling korter leven.
Behandelen: levensstijl veranderen: Gezond eten, gewicht onder controle houden.
Toenemende prevalentie van diabetes in België
- 7-8% van de bevolking heeft diabetes
- Nog een 6% gestoorde glucosetolerantie (verminderd), pre-diabetes
- >65j: 15% met diabetes
Televisie kijken, overgewicht en type 2 diabetes
- Onafhankelijk van leeftijd, beweging status, sedentair gedrag, vnl TV kijken zijn geassocieerd met
significante stijging van risico op obesitas en type 2 diabetes
- Geassocieerd met 20% stijging obesitas en 15% verhoogd risico op diabetes
Diabetes risico inschatting: FINDRISK vragenlijst (belangrijk)
- Simpele vragen: risico van diabetes gaan bepalen
- Stijgende leeftijd, risico op diabetes gaan stijgen
- Verhoogde BMI
- Verhoogde waist circumference: tussen iliace crist en onderste ribben
- Verhoogde bloeddruk
- Consumeren van groenten en fruit
- Fysieke activiteit
- Familiale anamnese van diabetes
Gestationele geschiedenis: diabetes verhoogd (7-8x meer risico op diabetes)
Zwangerschapsdiabetes: 13% van de vrouwen heeft risico op zwangerschapsdiabetes (risico hoger in
Afrika)
Interpretatie FINDRISK vragenlijst
1-6 punten: Kans op DM binnen10 jaar: 1 op 100
7-11 punten: 1 op 25 – blijf dus gezond eten en goed bewegen
12-14 unten 1 op 6 - gezonde voeding en beweging. Ga naar huisarts voor een nuchtere
bloedsuikerbepaling
15-20 punten: 1 op 3 ga naar huisarts voor een nuchtere glucosebepaling. Maak dringend werk
van gezonde levensstijl: beweging, groenten en fruit
21-26 punten: 1 op 2. Misschien hebt u al diabetes zonder het te weten? Het is noodzakelijk uw
levensstijl aan te passen. Ga naar uw huisarts voor een nuchtere bloedname
Metabolism and hormones 2 3
, Resultaten: diabetesrisico
Prediabetes en risico op DM
- Gestoorde glucosetolerantie
Finnish diabetes prevention studie:
Interventie: gezond eten en fysieke activiteit → risico diabetes vermindert met 60%
Mensen met een heel hoog risico op diabetes zullen niet makkelijk hun levensstijl veranderen
Diabetes prevention programma:
- Levensstijl: belangrijkste behandeling van type 2 diabetes (examen), daarna pas medicatie
Diagnose van diabetes mellitus: criteria voor diagnose diabetes
A1c ≥ 6.5%. Test uitvoeren in een laboratorium gebruikmaken van de methode dat NGSP-gecertifeerd
en gestandaardiseerd tot DCCT assay
OF
FPG ≥ 126 mg/dl (7.0 mmol/l). Vasten/Fasting is gedefinieerd als een niet-calorische inname voor
minstens 8 uur.
OF
2uur plasma glucose ≥ 200 mg/dl (11.1 mmol/l) tijdens een OGTT. Test is uitgevoerd volgens beschrijving
van WHO, gebruikmaken van een glucose load containing equivalent vna 75g anhydreus glucose
opgelost in water
OF
Patient met klassieke symptomen van hyperglycemie of hyperglycemische crisis, random plasma glucose
van ≥ 200 mg/dl (11.1 mmol/l)
Conversion factor van 18
Hyperglycemie symptomen: polyurie, polydipsie, nycturie, droge mond, frequent UWI (genitale infectie:
vaginale candidase, balanitis)
Gewichtsverlies typisch bij type 1 DM, maar niet bij type 2 (misschien heel weinig)
Orale glucosetolerantietest OGTT
OGTT Nuchter 2 uur na 75g glucosedrank
Normaal < 100 mg/dl (5.6 mmol/l) < 140 mg/dl (7.8mmol/l)
Gestoorde nuchtere glycemie 100-125 mg/dl
(impaired fasting glucose: IFG)
Gestoorde glucosetolerantie 140-199 mg/dl
(impaired glucose tolerance: IGT)
Diabetes mellitus ≥ 126 mg/dl (7.0 mmol/l) ≥ 200 mg/dl (11.1 mmol/l)
IGF en IGT = pre-diabetes
Deze getallen kennen (examen)
Metabolism and hormones 2 4
INHOUDSTAFEL
1. DIABETES MELLITUS ........................................................................................................................... 3
2. BEHANDELING VAN TYPE 1 DIABETES MELLITUS ............................................................................... 15
3. BEHANDELING VAN TYPE 2 DIABETES MELLITUS ............................................................................... 19
4. DIABETES EDUCATIE......................................................................................................................... 30
5. ACUTE COMPLICATIES ...................................................................................................................... 43
6. CHRONISCHE COMPLICATIES ............................................................................................................ 51
7. WORKSHOP: INSULINE ..................................................................................................................... 64
8. WORKSHOP DIABETISCHE VOET ....................................................................................................... 67
9. HYPERTHYROIDIE ............................................................................................................................. 77
10. HYPOTHYROIDIE ........................................................................................................................... 87
11. SCHILDKLIER: GOITER, NODULE EN KANKER .................................................................................. 92
12. SCHILDKLIERKANKER .................................................................................................................. 100
13. HYPOFYSEPATHOLOGIE .............................................................................................................. 106
14. ACROMEGALIE ........................................................................................................................... 113
15. HYPERPROLACTINEMIE ............................................................................................................... 120
16. NEUROHYPOFYSE ....................................................................................................................... 125
17. CUSHING .................................................................................................................................... 131
18. ADDISON.................................................................................................................................... 140
19. ICONOGRAFIE VAN BIJNIEREN .................................................................................................... 157
20. OBESITAS ................................................................................................................................... 164
21. HYPERCALCIËMIE ....................................................................................................................... 175
22. HYPOCALCEMIE .......................................................................................................................... 188
23. ICONOGRAFIE VAN HYPOFYSE .................................................................................................... 196
24. HIRSUTISME ............................................................................................................................... 207
25. GYNAECOMASTIE EN HYPOGONADISME ..................................................................................... 220
26. DYSLIPIDEMIE: TYPES EN BEHANDELING ..................................................................................... 229
27. HYPOGLYCEMIE BIJ NIET-DIABETISCHE INDIVIDUEN .................................................................... 240
Goiter: gwaater
Metabolism and hormones 2 1
,INLEIDING
Examen mondeling
1 theorievraag + 1 casus
1u tijd voor het examen
Cursus meer in detail, maar slides kennen
Examen: epidemiologie, pathologie, klinische symptomen, complicaties en behandeling
Metabolism and hormones 2 2
, 1. DIABETES MELLITUS
Definitie:
• Diabetes mellitus is een metabole ziekte primair gekenmerkt door hyperglycemie
veroorzaakt door
o Absoluut insulinetekort (type 1 diabetes)
o Relatief gebrek (type 2 diabetes) aan insuline met/zonder insuline-resistentie
• Stoornissen in het koolhydraatmetabolisme, eiwit- en vetstofwisseling
• Chronische hyperglycemie → langetermijnscomplicaties
o Microvasculaire (o.a. Retinopathie, nefropathie, neuropathie)
o Macrovasculaire verwikkelingen (hart- en vaatziekten)
Insuline en glucagon hebben ook effect op eiwit en vnl vetmetabolisme
Diabetes behandelen gewone levensverwachting krijgen, maar zonder behandeling korter leven.
Behandelen: levensstijl veranderen: Gezond eten, gewicht onder controle houden.
Toenemende prevalentie van diabetes in België
- 7-8% van de bevolking heeft diabetes
- Nog een 6% gestoorde glucosetolerantie (verminderd), pre-diabetes
- >65j: 15% met diabetes
Televisie kijken, overgewicht en type 2 diabetes
- Onafhankelijk van leeftijd, beweging status, sedentair gedrag, vnl TV kijken zijn geassocieerd met
significante stijging van risico op obesitas en type 2 diabetes
- Geassocieerd met 20% stijging obesitas en 15% verhoogd risico op diabetes
Diabetes risico inschatting: FINDRISK vragenlijst (belangrijk)
- Simpele vragen: risico van diabetes gaan bepalen
- Stijgende leeftijd, risico op diabetes gaan stijgen
- Verhoogde BMI
- Verhoogde waist circumference: tussen iliace crist en onderste ribben
- Verhoogde bloeddruk
- Consumeren van groenten en fruit
- Fysieke activiteit
- Familiale anamnese van diabetes
Gestationele geschiedenis: diabetes verhoogd (7-8x meer risico op diabetes)
Zwangerschapsdiabetes: 13% van de vrouwen heeft risico op zwangerschapsdiabetes (risico hoger in
Afrika)
Interpretatie FINDRISK vragenlijst
1-6 punten: Kans op DM binnen10 jaar: 1 op 100
7-11 punten: 1 op 25 – blijf dus gezond eten en goed bewegen
12-14 unten 1 op 6 - gezonde voeding en beweging. Ga naar huisarts voor een nuchtere
bloedsuikerbepaling
15-20 punten: 1 op 3 ga naar huisarts voor een nuchtere glucosebepaling. Maak dringend werk
van gezonde levensstijl: beweging, groenten en fruit
21-26 punten: 1 op 2. Misschien hebt u al diabetes zonder het te weten? Het is noodzakelijk uw
levensstijl aan te passen. Ga naar uw huisarts voor een nuchtere bloedname
Metabolism and hormones 2 3
, Resultaten: diabetesrisico
Prediabetes en risico op DM
- Gestoorde glucosetolerantie
Finnish diabetes prevention studie:
Interventie: gezond eten en fysieke activiteit → risico diabetes vermindert met 60%
Mensen met een heel hoog risico op diabetes zullen niet makkelijk hun levensstijl veranderen
Diabetes prevention programma:
- Levensstijl: belangrijkste behandeling van type 2 diabetes (examen), daarna pas medicatie
Diagnose van diabetes mellitus: criteria voor diagnose diabetes
A1c ≥ 6.5%. Test uitvoeren in een laboratorium gebruikmaken van de methode dat NGSP-gecertifeerd
en gestandaardiseerd tot DCCT assay
OF
FPG ≥ 126 mg/dl (7.0 mmol/l). Vasten/Fasting is gedefinieerd als een niet-calorische inname voor
minstens 8 uur.
OF
2uur plasma glucose ≥ 200 mg/dl (11.1 mmol/l) tijdens een OGTT. Test is uitgevoerd volgens beschrijving
van WHO, gebruikmaken van een glucose load containing equivalent vna 75g anhydreus glucose
opgelost in water
OF
Patient met klassieke symptomen van hyperglycemie of hyperglycemische crisis, random plasma glucose
van ≥ 200 mg/dl (11.1 mmol/l)
Conversion factor van 18
Hyperglycemie symptomen: polyurie, polydipsie, nycturie, droge mond, frequent UWI (genitale infectie:
vaginale candidase, balanitis)
Gewichtsverlies typisch bij type 1 DM, maar niet bij type 2 (misschien heel weinig)
Orale glucosetolerantietest OGTT
OGTT Nuchter 2 uur na 75g glucosedrank
Normaal < 100 mg/dl (5.6 mmol/l) < 140 mg/dl (7.8mmol/l)
Gestoorde nuchtere glycemie 100-125 mg/dl
(impaired fasting glucose: IFG)
Gestoorde glucosetolerantie 140-199 mg/dl
(impaired glucose tolerance: IGT)
Diabetes mellitus ≥ 126 mg/dl (7.0 mmol/l) ≥ 200 mg/dl (11.1 mmol/l)
IGF en IGT = pre-diabetes
Deze getallen kennen (examen)
Metabolism and hormones 2 4
