Summary
Samenvatting L-informatievaardigheden: Van Blokdruk tot Blog (schema)
- Course
- Institution
- Book
Een beknopte schematische samenvatting van het boek 'Van Blokdruk tot Blog' voor het vak L-informatievaardigheden.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Lorenvh
Content preview
L-informatievaardigheden: beknopt overzicht (boek)Vóór de boekdrukkunst
- orale traditie - beschavingen zonder schrift deelden informatie mondeling
- tekensysteem - bv. Peru, Inca’s in de 14e / 15e eeuw hadden quipu’s ‘pratende knoppen’ of ‘pratende
draden’
-> bundel gekleurde draden met knoppen waarin informatie was opgeslagen
-> een bewaarder van deze quipu’s kon deze code ontrafelen
- schrift - basis eerste schrift = administratieve en commerciële besognes
- een geschreven taal verloste handelaars van bepaalde afspraken en beloftes te
onthouden en voorkwam eventuele conflicten
- eerste alfabet -> vereenvoudigd internationale handel
- ontstaan kleitabletten, papyrusrol gevolgd door de Codex (1ste eeuw v.C.)
- Blokdruk ten laatste 7e eeuw in China en Japan
- Westen houd op met schrijven in de vroege en hoge ME -> zwaartepunt Europese
boekproductie in kloosters Engeland, Ierland, Schotland
-> monniken kopieerden er in relatief kleine groep canonieke teksten (bv. Bijbel en
teksten v d kerkvaders) – luxe-uitvoeringen werden verlucht, ontstaan Karolingische
minuskel
- vanaf 11e eeuw en verder in de Late ME neemt boekproductie in Europa toe
- Door economische en intellectuele groei (ontstaan (universiteit)steden) stijgende vraag
manuscripten buiten muren abdijen en kloosters
Ontstaan - Oudheid:
bibliotheken Kleitabletten, papyrusrollen, blokdrukken en codices vonden hun weg naar
verzamelingen = bibliotheken
-> machthebbers bouwen monumentale verzamelingen van informatie uit =
gecentraliseerde ‘nationale’ bibliotheken
o Assurbanipals bibliotheek (Assyrische Rijk)
o Bibliotheek van Alexandrië (Egypte)
o Mouseion of ‘Tempel der Muzen’ (verschillende in de hele Griekse antieke wereld
o.a. bibliotheek Alexandrië)
- Middeleeuwen:
Europa: Val W.R.R. maakt einde aan bibliotheekcultuur in West-Europa tot Karel de
Grote
-> aantal boeken en verzamelingen blijft beperkt
o Abdij bibliotheek van Saint-Riquier
Arabische wereld:
-> veel grotere verzamelingen
o ‘Huis der Wijsheid’ van kalief Abu' Ali al-Mansur (Caïro)
o - Bagdad telde 36 bibliotheken
informatiebeheerders - Slechts een aantal bibliotheken publiek toegankelijk
- Vooral politieke en religieuze elite toegang tot informatie
-> hadden volledige controle
-> Voor een hele lange periode gaat men heel angstvallig bewaken wie er toegang had
tot welke soort informatie
- angst: geschreven informatie kan gelezen en herlezen worden + voedt abstract en
kritisch redeneren – kan leiden tot disruptieve twijfel over de legitimiteit van elk
gevestigde politiek, religieuze en economische orde
informatiebeheer - bibliotheken -> nood aan bibliotheekcatalogi
- weinig bekend over de manier waarop men ‘hun’ documenten beheerden
- 4 groepen onder bibliotheekcatalogi voor de boekdrukkunst
1) Hiërarchie -> Eerste Alexandrijnse bibliothecarissen ontwikkelden pinakes om
groeiende informatie in kaart te brengen en te ontsluiten
, L-informatievaardigheden: beknopt overzicht (boek)
2) lijst – vb. deel beheerders kloosterbibliotheken - enkel lijst titels – kende het beperkte
collectie nagenoeg uit het hoofd
3) nationale bibliotheekcatalogus -> Registrum (late 13e eeuw)
4) ‘the real deal’ (priorij van Dover) -> oudst gekende Europese bibliotheekcatalogus,
was zeer geordend en toegankelijk
Bibliografie - eind 13e eeuw: Kitab al-Fihrist van Ibn al-Nadim = oudst gekende bibliografie
Geheugen - door schaarste documenten en moeilijke toegang bibliotheken/ bibliotheekcatalogi
was het geheugen eeuwenlang het belangrijkste information retrieval system
- opleidingen koranschool/ jonge universiteiten
naslagwerken Ontstonden omdat:
- elk geheugen eindigt en is feilbaar
- verlangen van gezagsdragers zoals de keizers van China om alle kennis en wijsheid te
bewaren en steeds bij de hand te hebben
Vroegste naslagwerken kunnen we in 4 grote groepen delen: woordenboeken,
encyclopedieën, bloemlezingen en concordantielijsten
Woordenboeken - verklarende woordenboeken:
o oudste Erya
- vertaalwoordenboeken:
o oudste voorchristelijke = de steen van Rosetta, granieten steen met tweetalig tekst
geschreven in 3 geschriften (hiërogliefen, Demotisch schrift en het Griekse alfabet)
o de oudste gekende ‘echte’ vertaalwoordenboek = Niina (7 e eeuw), lijst van Chinese
tekens naar verklaringen in het Japans, Shinsen Jikyo (900), 10 000 tekens in het
Chinees en Japans
algemene - Encyclopedie afgeleid v h Grieks = begrijpen als ‘algemene kennis’
encyclopedie - 2e eeuw v.C.: Amenemope, tekst om onwetendheid over alles dat bestaat te verjagen
- oudste ‘echte’ = Libri IX disciplinae (negen boeken van de wetenschapsdomeinen) door
Romeinse geleerde en woordenboekmaker Marcus Terentius Varro
- Icoon = Naturalis Historia (De Wereld), Plinius de Oudere (derde derde 1 ste eeuw)
, L-informatievaardigheden: beknopt overzicht (boek)
Vijftiende en zestiende eeuw
boekdrukkunst - midden 15e eeuw, Johannes Gutenberg
- niet onmiddellijk fundamentele wijzigingen in de organisatie van het boek of in het
boekbewustzijn (wellicht om consumenten niet af te schrikken en focus drukkers/uitgevers
op ontwikkeling technologie)
- Boekdrukkunst overspoelt Europa met documenten = informatie-explosie
- eerste helft 16e eeuw – verschenen 80M boeken op de markt(!) (deze zijn postincunabelen)
- gevolgen voor toegankelijkheid:
o vaste informatie dat ten allentijden eenvoudig kon worden opgezocht, geanalyseerd,
vergeleken en bekritiseerd
o verschillende soorten indexen worden standaard
o complexte tekstuele info kan worden omgezet naar diagrammen, tabellen en andere
vormen van datavisualisatie
-> bezorgdheid autoriteiten (voornamelijk Kerk): angst voor impact nieuwe technologie, er
wordt een lijst van verboden boeken uitgegeven
- bezorgdheid geleerden : verspreidding foute informatie, te veel informatie, information
redundancy en om de duurzaamheid
- in de ogen van vele wantrouwige en bezorgde informatiebeheerder was het beter te blijven
steunen op da kracht v d mondelinge traditie + het geheugen
Bacon - Francis Bacon (1561-1626): Engelse filosoof en staatsman.
- tegen het idee van memoriseren
- Traditie en geloof in tijdloze waarheid moet volgens Bacon ingeruild worden voor observatie
en nieuwe waarheden gebaseerd op waarnemingen en kritisch denken = empirisme. Hanteert
‘open acces’ dynamiek: resultaten van zijn onderzoek moeten “naked and open”
gepubliceerd worden = volledige transparantie.
-> Pionier in open access.
Gespecialiseerd - bibliografie = één van de instrumenten die toegang boden tot ouden en nieuwe geschreven
e bibliografieën en gedrukte ‘waarheden’
- om zorgen te verlichten en controle te behouden – stelt Johannes Trithemius, ‘Boek over
kerkelijke geschriften’ samen
- ook drukkers, uitgevers en boekhandelaars maakte zich zorgen over de dreigende
information overload en hoe die de markt voor het gedrukte boek kon verstoren = oplossing
uitgeven van verkoopcatalogi (net als Ibn al-Nadim)
= gespecialiseerde bibliografieën over boeken die ze in voorraad hadden of konden drukken
- Gesner
: zorgt voor index op familienaam en eerste kritische (beredeneerd) algemene bibliografie van
oude en recente; verdwenen en bestaande boeken in het Grieks, Hebreeuws en het Latijn. =
bibliotheca universalis
- beperking was dat als een onderzoeker de auteur van een boek niet wist, hij/zij door
duizenden titels moest bladeren
Gesner ontwikkelt in zijn Pandectarum een universeel systeem van plaatsingsnummers
- Erasmus (tijdgenoot)
naslagwerken - Oude encyclopedieën (bv. Van Plinius de Oudere) verschenen in druk en kenden vaak
verschillende edities
Verklarende + - worden opgenomen in bibliotheken van instellingen en particulieren
vertaal - Economische, politieke en religieuze ontwikkelingen maakte verklarende woordenboeken
woordenboeken een absolute noodzaak
- vertaalwoordenboeken ook noodzakelijk, groot succes, door economische en sociale
dynamiek (Het Latijn was de taal van de Europese wetenschappelijke wereld)
- Latijn-Spaans (1492) en Latijn-Engels (1499)
Bloemlezingen - blijven een handzaam kompas in het informatielandschap
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lorenvh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.65. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now