Class notes
Cariologie theorie jaar 3 (3015BA314Z)
- Course
- Institution
Aantekening van alle college's. Tentamen in 1x behaald met deze samenvatting! Succes :)
[Show more]
1 review
By: deemin • 1 year ago
Seller
Follow
loesjedj9
Reviews received
Content preview
InhoudsopgaveCARIOLOGIE 1. PIJNKLACHTEN TEN GEVOLGE VAN CARIËS ............................................................. 2
WERKCOLLEGE 1 ............................................................................................................................ 12
CARIOLOGIE 2. ICCMS ................................................................................................................. 15
1ST D - DETERMINE CARIËS RISK ........................................................................................................ 16
2ND D- DETECT & ASSESS LESIONS...................................................................................................... 19
3RD D- DECIDE A PERSONALIZED CARE PLAN ......................................................................................... 20
4TH D- DO PREVENTIVE & TOOTH PRESERVING CARE............................................................................... 20
CARIOLOGIE 3. SPEEKSEL EN CARIËSONTWIKKELING .................................................................... 22
CARIOLOGIE 4. CARIËSRISICO EN KWETSBARE ZORGGROEPEN ..................................................... 26
WERKCOLLEGE 2 ............................................................................................................................ 34
CARIOLOGIE 5. CARIËS & EPIDEMIOLOGIE ................................................................................... 39
WERKCOLLEGE 3 ............................................................................................................................ 44
CARIOLOGIE 6. LIFESTYLE EN CARIËSPREVENTIE........................................................................... 46
WERKCOLLEGE 4 ............................................................................................................................ 63
CARIOLOGIE 7. CARIËS EN PROFYLAXE ........................................................................................ 67
WERKCOLLEGE 5 ............................................................................................................................ 80
CARIOLOGIE 8. CARIËS PREVENTIE IN DE SOCIALE CONTEXT ........................................................ 84
WERKCOLLEGE 6 ............................................................................................................................ 94
, Cariologie 1. Pijnklachten ten gevolge van cariës
Leerdoelen
• Je kunt pijnklachten ten gevolge van cariës herkennen, beschrijven en diagnosticeren
• Je bent op basis van achtergrondkennis in staat om bij de verschillende diagnoses en
behandelingen te benoemen
Wat is pijn?
Pijn is een onplezierig waarschuwingssignaal van het lichaam bij een te sterke prikkel. Er zijn
verschillende type pijn en pijn kan een symptoom zijn van verschillende aandoeningen. Bij lichamelijke
pijn komen stoffen vrij, zoals bostrafodinis die de pijnreceptoren van de pijnzenuw prikkelen. Wanneer
een pijnzenuw wordt geprikkeld gaat er een signaal naar de ruggenmerg en vervolgens naar de
hersenen. In de hersenen vindt bewustwording van de pijn plaats.
Verschillende type pijn
Pijn kan op verschillende soorten lichamelijke prikkels worden opgewekt, zoals hitte of kou,
verwonding of beschadiging van het weefsel. Er bestaan verschillende soorten lichamelijke/
somatische weefselpijn en nociceptieve pijn, zoals bijvoorbeeld hoofdpijn, rugpijn, buikpijn, oorpijn,
spierpijn en krampen. De pijn kan ook worden veroorzaakt door druk of schade aan het zenuwstelsel.
Dit noem je neuro pathische pijn. dit kan onder andere worden veroorzaakt door bijvoorbeeld
gordelroos of een hernia, maar schadelijke stoffen zoals alcohol kunnen dit ook veroorzaken. De
combinatie van weefsel pijn en zenuwpijn kan ook voorkomen. Dit is een gemengde pijn. Pijn kan
hiernaast ook een psychische oorzaak hebben, dan wordt het lichamelijk en geestelijk gevoeld. Er
wordt onderscheid gemaakt van pijn van korte duur (acute pijn) bij een verwonding en pijn van lange
duur (chronische pijn) wanneer de patiënt probeert te leren leven met bijvoorbeeld een reuma. Pijn
bij een dodelijke ziekte hoort ook vaak bij een chronische pijn. Je hebt dus verschillende type pijn:
➢ Acute pijn → pijn die plotseling optreedt en van korte duur is. Pijn bij een verwonding.
➢ Subacute pijn → pijn die na 6 weken behandelen nog aanwezig is.
➢ Chronische pijn → pijn die na 3 maanden behandelen nog aanwezig is. De patiënt probeert te
leren leven met de pijn, pijn bij een dodelijke ziekte of een ziekte zoals reuma.
➢ Nociceptieve pijn → pijn door weefselschade, bijvoorbeeld door een schaafwond of een
verzwikte enkel. Voorbeeld: hoofdpijn, rugpijn, buikpijn, oorpijn, spierpijn.
➢ Neuro pathische pijn → door druk of schade aan het zenuwstelsel. Door bijvoorbeeld
gordelroos of een hernia. Ook schadelijke stoffen zoals alcohol kunnen dit ook veroorzaken.
Ontstaat door schade aan de huid of een spier, bot gewricht of orgaan. Dit kan een ontsteking,
wond of kneuzing zijn. Het gaat vaak samen met zwellingen, ontstekingen en koorts en voelt
dof, scherp, kloppend of stekend.
➢ Viscerale pijn → orgaan pijn, bijvoorbeeld door een blindedarmontsteking.
➢ Vasculaire pijn → vaatpijn, bijvoorbeeld door een ziekte aan de bloedvaten zoals
aderverkalking of een verstopping.
➢ Oncologische pijn → pijn bij kanker, bijvoorbeeld door ingroei van een gezwel.
➢ Gemengde pijn → combinatie van weefsel pijn en zenuwpijn
➢ Pijn met een psychische oorzaak→ De pijn wordt lichamelijk en geestelijk gevoeld.
Kennis over kiespijn (jaren 60)
Tot nu toe hebben we eigenlijk altijd de hydrodynamische theorie wat betreft kiespijn gehanteerd en
die gaat er vanuit dat er een vloeistofje in de odontoblastenkanaaltjes In de dentine zit en op het
moment dat de vloeistof in aanraking komt met warme koffie aan de buitenkant of met een ijsje dan
zal de vloeistof een beetje uitzetten als het warm is of juist krimpen als het koud wordt en dat signaal
wordt doorgegeven door de uitlopers van de odontoblasten naar de pulpa, maar deze theorie is nooit
bewezen maar dit verklaart voor een heel groot deel ook als je die odontoblasten kanaaltjes
2
,bijvoorbeeld bij terugtrekkend tandvlees de wortels bloot komen te liggen en je smeert daar wat gluma
op of fluoride dan worden die kanaaltjes afgesloten en daar ervaart de patiënt minder kiespijn. Dus:
De hydrodynamische theorie van brännström zegt dat ze zenuwuiteinden in de
odontoblastenkanaaltjes zitten en die zijn gevoelig voor een vloeistofstroom. Die ontstaat onder
andere bij temperatuurverschillen, maar dit is nooit bewezen.
Kennis over kiespijn (2021)
In dit recente onderzoek wat in 2021 gepubliceerd is zijn die odontoblasten die dus aan de buitenkant
tegen het pulpa kanaal en in de pulpa holte zitten wat beter onderzocht en toen hebben ze gezien dat
daar een receptor in zit en die receptor is ontzettend gevoelig voor koude. Op dat moment worden er
heel veel calcium ionen binnengelaten en daardoor als je heel veel Ca2+ ergens in stuurt In een
odontoblast dan ontstaat er een verschil in lading en daardoor worden de zenuwcellen eigenlijk
geactiveerd en wordt er een pijnsignaal naar de hersenen gestuurd, dus dit hebben ze bewezen met
muizen onderzoek en ze hebben dat bij verschillende receptoren gedaan en die TRPC 5 receptor die is
specifiek echt in die odontoblasten iets wat die kiespijn veroorzaakt. Dus:
Odontoblasten zijn extreem gevoelig voor koude. Ze bezitten een TRPC5 receptor en na activatie door
koude laat deze selectief Ca2+ionen door. Hierdoor ontstaat verschil in elektrische lading in de
odontoblast. Dit ladingsverschil wordt opgepikt door nabijgelegen zenuwcellen. Sturen het pijnsignaal
naar de hersenen.
Doel pijninformatie
Pijn heeft een signaalfunctie het geeft aan dat er iets mis is In het lichaam. Pijn kan er voor zorgen dat
je minder goed slaapt, minder eetlust hebt en dat het je stemming beïnvloedt. Pijn kan het
genezingsproces vertragen, hoe sneller de pijn wordt opgemerkt hoe sneller de behandeling aangepast
kan worden of ingesteld kan gaan worden. Dus het doel van pijninformatie is:
➢ Vaststellen van pijn
➢ Vaststellen mate van pijn (pijnscore)
➢ Beslissingen nemen over de te volgen interventies
➢ Signaalfunctie
Meten van pijn
Om pijn goed te kunnen behandelen moet eerst duidelijk zijn hoe ernstig de pijn is, daarvoor zijn aantal
meetinstrumenten uitgewerkt bijvoorbeeld Vas schaal, de numerical rating schaal die bestaat uit een
10 cm lange horizontale lijn en die gaat van geen pijn (0) tot een ondraaglijke pijn (10). De patiënt
wordt gevraagd hier op een markering aan te brengen of je kan het ook door de telefoon vragen. De
score wordt dan gemeten en uitgedrukt in het aantal millimeter of centimeter. Het is een eenvoudige
methode om aan pijn een getal te laten geven. Nadelen van het gebruik zijn dat de bepaling en de
ernst van de pijn op dat moment een simpele eendimensionale wijze plaatsvindt en dat er altijd
patiënten zijn die de test niet begrijpen. Bij kinderen wordt vaak gebruik gemaakt van een plaatje met
gezichtjes met verschillende gelaatsuitdrukkingen van het terugkijkend tot een vrolijk poppetje,
waarbij het kind dan naar de meest toepasselijke kiest. Een andere manier om pijn te meten is door
na te gaan hoeveel medicatie iemand gebruikt en de frequentie van dit gebruik en het aantal uren/
dagen dat men beperkt wordt door de pijn voor de normale dagelijkse bezigheden. Pijnmeting heeft
op zich onvoldoende informatie over de toestand van degene die aan de pijn lijdt. Een vermindering
van pijn volgens de Vas geef slechts een geringe betekenis als het weinig of geen invloed heeft op de
algemene kwaliteit van leven. Om de kwaliteit van leven te meten zijn veel andere testen ontwikkeld.
De bekendste is de schaal volgens macwil, waar aandacht wordt besteed aan de verschillende
dimensies van het leven, puur lichamelijke sociale gebeuren en de psychologie. mening van
familieleden en bekenden die in nauw contact staan met de patiënt en behandelende artsen en
paramedici worden daar ook weer bij betrokken bij het meten van de kwaliteit van leven. Bij
chronische pijnpatiënten kan het bijhouden van pijn d.m.v. een pijn dagboekje veel informatie over
de pijnbeleving en het pijngedrag opleveren. Op voorgedrukte bladen kan de patiënt per dag noteren
3
, wat de intensiteit en de frequentie van de pijn is. De impact van de pijn op het dagelijks leven, aspecten
van de levenskwaliteit zoals slapen en spijsvertering. In het dagboek kan de patiënt ook aangeven
welke medicatie hij of zij voorgeschreven in neemt en welke niet farmacologische behandelingen
iemand neemt om het leven draaglijk te maken.
Individuele kenmerken pijn
Door pijn te koppelen aan de signaalfunctie hoop je informatie te krijgen om iets wat betreft de
oorzaak te kunnen achterhalen. Zoals:
➢ Kloppend
➢ Stekend
➢ Bonkend
➢ Schurend
➢ Brandend
➢ Knellend
➢ Klemmend
➢ Drukkend
➢ Elektrisch
➢ Tintelend
➢ Etc.
Voorbeelden van beschrijvingen van pijn
Vaak beschrijven mensen de pijn. Waarom meet je pijn? Pijn is vervelend en het geeft een onprettig
gevoel. Een goede pijnbehandeling draagt bij tot het comfort en het welbevinden en daarmee een
sneller herstel van pijn. Voorbeelden van beschrijvingen kunnen zijn:
➢ Metalen vijlen onder mijn huid
➢ Hondenbeet
➢ Een slag van een hamer
➢ Een snede van een mes
➢ Chilipeper in mijn mond
➢ Val in de brandnetels
➢ Mieren onder mijn huid
➢ Gevoel van aftershave na scheren
Pijnstilling
Pijndiagnostiek behoeft het eerste onderzoek, dan komt de pijn diagnose en daarna het behandelplan
van de pijn dat is vaak tijdelijk. Bij de tandheelkundige situaties wordt vaak een paracetamol
voorgeschreven en daarna wordt er op zoek gegaan naar de oorzaak van de pijn. Dus:
Pijnstilling is een tijdelijke oplossing n.a.v. mate van pijn. Behoeft eerst pijnonderzoek, pijndiagnose en
pijnbehandeling (vaak tijdelijk)
Behandeling acute en chronische nociceptieve pijn
Bij pijn is de eerste stap paracetamol en die mag je als patiënt zelf bedenken. Je moet er natuurlijk niet
te veel nemen en ook de volgende stap de NSAID 's Dat is bijvoorbeeld diclofenac of ibuprofen,
naproxen die zijn vrij verkrijgbaar en die worden ook geadviseerd in dat farmacotherapeutisch kompas
met paracetamol. Als tandarts leer je ook bijvoorbeeld na een extractie of na een endo bij pijnklachten
adviseer je eerst paracetamol eventueel met in combinatie met een ontstekingsremmer als ibuprofen,
maar Je moet natuurlijk ook altijd alert zijn als er ergens bijvoorbeeld pus zit of als er iets anders aan
de hand is dan moet de patiënt wel terugkomen want dan los je het probleem natuurlijk niet op met
een paracetamol.
De volgende stap zal een tandarts en ook een mondhygiënist eigenlijk nooit zelfstandig zetten maar in
overleg met de huisarts of een medisch specialist bijvoorbeeld een kaakchirurg moet er wel worden
overlegd, omdat je als tandarts en ook het mondhygiënist ben je gewoon niet helemaal bekwaam om
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller loesjedj9. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81113 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now