Summary
Samenvatting plichtenleer en ethisch handelen
- Course
- Institution
In deze samenvatting is alles samengevat van wat er in de lessen is gebeurt aan de hand van zijn boek. Zoals: moreel leren, ethiek in de vastgoedsector, ...
[Show more]
Seller
Follow
lounavanhaverbeke
Content preview
Hoofdstuk 1 Ethiek en MoraalBegrippenkader
Filosofie
- 1e natuurfilosofen
Natuur
Wereld rondom
Kosmos
- 800-400 v.o.t. (voor onze tijdrekening)
Oud Griekenland / Turkije
- Polis en agora (markt) Athene
- Democratie ontstond ttv. Pericles (ca. 495-429 v.o.t.)
- Filosofie werd ter lering en vermaak aangebonden aan de burgers van de polis
- Filosofie = (Grieks: Philos houden van + Sophia wijsheid)
Logica Fysica Ethica
Hoe kun je aan betrouwbare Hoe zit de wereld in elkaar? Wat hoor je wel/niet te doen?
kennis komen?
Ethiek
- Èthos gewoonten, gebruiken of zeden, houding
- Deel van de filosofie
- Centrale vraag Welke menselijke beslissingen/handelingen zijn goed of toelaatbaar en
welk slecht of niet toelaatbaar?
- Het onderzoek en de rechtvaardiging van ethische waarden (Waarom vind ik dit juist of
fout?), van morele normen en van waardestelsels
- Socrates als centrale figuur
Maak iet van je leven!
Onderzoek je leven en ontwikkel wijsheid
Ging op wandel en bevroeg de burgers op straat
Wat is rechtvaardigheid?
Wat betekent het een goed leven leiden!
Zelf nadenken! Erachter komen wat het juiste handelen voor jou betekent
Moraal
- ≠ ethiek (“ethiek is reflectie over moraal” = Aristoteles)
- Heeft evolutionair biologische wortels
- Is eveneens het geheel van waarden en normen van een gemeenschap, individu, bedrijf,
organisatie, …
- Een ondernemer die geregeld fraudeert, volgt ook een zekere moraal, die ethisch laakbaar is
Moreel dilemma
- Een tegenstelling tussen (professionele) waarden
- Kan onderworpen worden aan een moreel oordeel (nadenken hoe)
- Stelt je voor een keuze tussen 2 of meerdere alternatieven
, - Handeling is moreel juist als er voldoende rekening gehouden is met de rechten, belangen en
wensen van betrokken
Moreel oordeel
- Het in de praktijk brengen van ethiek als er zich een dilemma stelt (waarde conflict) en er een
keuze moet worden gemaakt
- Een moreel oordeel is het antwoord op de vraag of een handeling of beslissing moreel juist is
- Meestal volgens een bepaalde redenering onderbouwd met argumenten
- Is een perspectief dat evenwaardig naast een financieel-economische, praktische of
juridische benadering van situatie/beslissing kan staan
Ethisch handelen
- Jeurissen
Ethisch handelen is dat handelen dat in overeenstemming is met waarden en de normen
waaraan we onszelf en anderen in redelijkheid gehouden achten (bepaalde waardenset
gaan volgen doen in het gene wat je doet en verlangt dat andere mensen jou ook gaan
volgen)
- Gebaseerd op zelfonderzoek
- Hoe sta ik hier als mens tegenover?
- Anderen? Betrokkenen?
Iedere partij wiens gerechtvaardigde belangen kunnen worden beïnvloed door de
activiteiten van de onderneming, of die zelf invloed op de gerechtvaardigde belangen
van de onderneming kan uitoefenen (als werknemer ga je dingen moeten doen die
nadelen hebben voor anderen)
- Ethisch handelen heeft altijd te maken met anderen/betrokkenen
- Drie niveaus in ethisch handelen
1. Individueel niveau (micro)
2. Organisatieniveau (meso)
3. Economisch niveau (macro)
Integriteit
- Integer in je beroep uitoefenen, betekent dat je handelt vanuit de verantwoordelijkheden die
bij je taak en positie horen, met inachtname van de regels, richtlijnen, normen en waarden
die gelden, met oog op het welzijn, de belangen en rechten van alle betrokkenen
- Wordt bepaald door
Regelgeving en ethische (beroeps)codes
Beperken van verleidingen (risico’s)
Vaardigheid van moreel oordelen
Houding vanuit intentie en openstaan voor (voor jezelf bespreekbaar houden/praten met
andere mensen waarbij je je goed voelt)
- Meervoudig begrip
- Individuele integriteit
Doen wat je zegt, zeggen wat je doet, eerlijk- en oprechtheid, betrokkenheid, geen
emotionele veinzerij of agenda
- Sociale integriteit
Verleidingen weerstaan uit je omgeving, machtspositie niet misbruiken of bederven
- Of je streeft een integere houding na, of je doet het niet. Een beetje integriteit werkt niet
- Fatsoen moet je doen een morele houding dien je actief uit te dragen en niet enkel te
denken
, - Walk the talk
- Vertrouwen
- Integriteit is geheel van gedragsvormen, kennis en attitudes om vertrouwen te creëren en te
behouden
Waarden
- Wat is nastrevenswaardig als beginsel
Eerlijkheid
Rechtvaardigheid
Vrijheid
Solidariteit
Sterk sociaal-cultureel bepaald!
- Vele waardestelsels of systemen zijn mogelijk
Politiek
Organisaties en bedrijven
Kunst en cultuur
Subculturen
Normen
- Uitdrukking van waarden, hoe we ze omzetten in de praktijk (wetten en regels)
Concrete gedragsregels over wat verwacht wordt in een bepaalde situatie (en wat niet)
- Bepaald door en voor een bepaalde groep mensen (school, …)
- Normen zijn tijdsgebonden
- Het rechtssysteem is normatief, sommige beroepen zijn via beroepscodes ook normatief
geregeld
Juridische en morele rechten
- Ethiek en ethisch handelen ≠ juridische aansprakelijkheid alleen
Legaliteit (= in overeenstemming met de wet handelen) is niet hetzelfde als ethische
legitimiteit (rechtvaardiging …
…
- Recht en rechtvaardigheid gaan niet altijd zomaar hand in hand
- Wetgeving ontstaat soms uit rechtspraak over situaties die ethisch laakbaar zijn
Casus: Etrimoschandaal en het ontstaan van de Wet Breyne (1971)
- Juridische rechten vanuit een goed functionerende rechtsorde zijn absolut noodzakelijk …
Oorsprong van de moraal
Charles Darwin (1809)1882
- Bekend door zijn evolutietheorie
- The descent of man benadert moraal voor het eerst biologisch en niet religieus of filosofisch
- We delen meer met dieren dan we vermoeden
- Elke dier dat beschikt over sociale instincten bezit onvermijdelijk de kiemen voor een morele
zin of geweten
- Primaten kennen een zin voor rechtvaardigheid en trouw (aan elkaar) vanuit instinct
- De mens is mentaal een verderzetting van de hogere zoogdieren, komt er als het ware uit
voort in lijn met zijn evolutietheorie
- Navolging bij:
, Etholoog Frans De Waal (50 jaar onderzoek bij primaten). Ze beschikken over empathie,
gevoel van rechtvaardigheid en wederkerigheid
Moreel psycholoog Jonathan Haidt voegt er loyaliteit binnen de groep, autoriteit en
puurheid aan toe
Filosoof Jan Verplaetse definieert vijf moralen
1. Hechtingsmoraal
2. Geweldmoraal
3. Reinigingsmoraal
4. Samenwerkingsmoraal
5. Beginselmoraal
≠ instinctief of gedreven door emoties
≠
Moraal van bovenaf?
- Heilige teksten als oorsprong van de moraal in het westen?
- Goed en kwaad, hemel en hel, …
- Monotheïstische godsdiensten als bron van alle moralen?
- Er is hogere macht in het spel waaraan de mens …
Grondslagen van de moraal
- Egypte dodenhoek
- Babylonië codex Hammurabi
- Griekse Oudheid eerste democratie onder Pericles
- Samenvattend
Moraal en morele normen zijn het product van menselijk samenleven
Om de samenhorigheid van de groep te beschermen en te versterken
Frans De Waal stelt met Darwin dat moraal ouder is dan de mens zelf
Intuïtie en ratio zijn 2 zijden van dezelfde moraliteitsmedaille. Beide dienen
meegenomen te worden
Jonathan Haidt stelt dat het denken over rechtvaardigheden van morele keuzes vrijwel
altijd de intuïtie volgt
Menselijk gedrag
- Snel en traag denken
Hoe maken we keuzes? Wat bepaalt ons gedrag?
- Bewust of onbewust?
- Daniel Kahneman
Nobelprijs economie 2002
12-20% gebeurt bewust (503X9)
80-85% gebeurt onbewust (boze blik)
Ons denken is fundamenteel feilbaar
We krijgen te maken met allerlei biases
- Wees je bewust van wat je doet
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lounavanhaverbeke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.91. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80364 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now