Sarton-medaille van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en Criminologie
Van de Stichus-slaaf tot de Uber-chauffeur:
6 modaliteiten van de ondergeschiktheidsrelatie in arbeidsverhoudingen
Introductie:
o Betekenis en inhoud van het woord "werk" varieert naargelang plaats, tijd en cultuur
o Onzekere etymologie
fysiek lijden, zwoegen, moeite die men zichzelf bezorgt, moeite, enz...
o Werkrelatie: een werknemer verricht een dienst in de dienst en voor de voordeel van
een andere persoon (natuurlijk of legaal) in een relatie van juridische en
economische ondergeschiktheid
o Arbeidsrecht (modern) werd geboren in de 19e eeuw
Zes kenmerkende werkrelaties: overzicht
1. De vrouw of de man de slaaf
2. De bediende of de lijfeigene
3. De ambachtsvrouw of de ambachtsman
4. De arbeider of de arbeider
5. De werknemer of de kantoorbediende
6. De of de dienstverlener van de digitale platformen
De vrouw of de man de slaaf
a. Slavernij:
- Algemene instelling (beperkte reserves van stoïcijnen en christenen)
- Bronnen
o Oorlogsveroveringen (conservare, servare, servus)
o Geboorte van een slavenmoeder
o Sancties (capitis deminutio maxima)
- Een arbeidscontract zonder arbeiders
o Slaven
o Gezinsorganisatie (gezag van de pater familias)
o Veracht werk (staat van afhankelijkheid, vorm van dienstbaarheid)
b. Cicero, The Duties (44 v.Chr.)
“Over het onderwerp handel en verdiensten, over de vraag welke als een vrij man
waardig moeten worden beschouwd en welke als verachtelijk moeten worden
, beschouwd, hier is de algemeen aanvaarde mening [... ]. Onwaardig voor een vrije en
gemene man zijn bovendien de verdiensten van alle arbeiders wier arbeid en niet
vaardigheid wordt betaald: in deze verdiensten zijn de lonen in feite zelf de
onderpand van dienstbaarheid […] Alle ambachtslieden wijden zich aan een gemene
handel , de werkplaats kan niets goeds bevatten […] Aan de andere kant, voor
beroepen die meer voorzichtigheid vereisen of waarvan een belangrijke dienst wordt
verwacht, zoals geneeskunde , architectuur, het onderwijzen van nobele kennis, zijn
deze beroepen […] prima handelt".
c. Rechtsverhoudingen tussen de meester en de slaaf
- De slaaf (servus) wordt niet beschouwd als een rechtssubject, maar als een
rechtsobject, een zaak (res mancipi) die zijn meester (dominus) toebehoort.
- Hij is onderworpen aan het absolute macht van zijn meester (recht op leven en
dood)
- De meester beschikt over zijn arbeidskracht tot uitputting
- De voortvluchtige slaaf kan worden gearresteerd en opgeëist
(achtervolgingsrecht)
De bediende of de lijfeigene
a. Lijfeigenschap:
- Desintegratie van het West-Romeinse rijk (5e eeuw)
- Rijke landheren rekruteren landarbeiders
- Desintegratie van het Karolingische rijk (9e eeuw)
- Ontwikkeling van het feodalisme (10e-11e eeuw)
- Dubbele hiërarchie (van mannen en land)
- Zij die bidden (oratores), zij die vechten (bellatores) en zij die werken
(laboratores) (bisschop Adalberon)
- De lijfeigene (servus) boer
b. Jacques Necker, Rapport aan de koning over de afschaffing van het recht van
mortmain (1779)
“Zij die eraan onderworpen zijn, beschikken noch over hun persoon, noch over hun
goederen; ze kunnen niet trouwen, noch verkopen, noch schenken, noch hypotheek
geven aan hun erfenis zonder de toestemming van de heer [...] een willekeurige
grootte, en zelfs terugroepen tot dienstbaarheid; en alle eigendommen verworven
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller PaterFamilias. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.98. You're not tied to anything after your purchase.