Samenvatting van hoofdstuk 7 en 8 van het boek Feniks geschiedenis 4/5/6 VWO. Deze hoofdstukken zijn (bij mij) behandeld in 5 VWO. Het gaat over de tijdvakken Pruiken en Revoluties, en Burgers en Stoommachines. Denk aan de Franse Revolutie, Industriële revolutie maar ook de slavernij en koloniën.
De rede
Bij de wetenschappelijke revolutie werd gebruik gemaakt van ratio, het verstand. Het succes
hiervan inspireerde filosofen en politiek denkers. Het zou ook voor de
samenleving/maatschappij en het bestuderen van de mens nuttig kunnen zijn, dit heet het
rationeel optimisme. De verlichte ideeën waren tegen absolutisme, adel/geestelijkheid,
tradities en religies. Soms conflicten met de Kerk, er werd gezocht naar een godsbewijs.
Mensen hebben natuurlijke rechten die overal in de natuur gelden.
Afspraken tussen volk en bestuur
Voor verlichte denkers is bestuur en machtsverhoudingen belangrijk.
- Locke, Rousseau, Hobbes -> het volk vormt de politieke gemeenschap. Sociaal
contract is het uitgangspunt. Volk kiest bestuurders, soevereiniteit ligt bij het volk.
- Montesquieu -> trias politica, een uitvoerende/wetgevende/rechtsprekende macht.
Kans op machtsmisbruik kleiner dan als 1 persoon of groep alle macht heeft.
- Voltaire -> niet zo enthousiast, veel mensen zijn te dom om goed te kiezen, bestuur
mogen alleen echt vaardige mensen zijn
Verlichte vorsten
Verlichte ideeën ook bij Europese koningshuizen. Veel koningen beleven bij het absolutisme
en ancien régime.
- Frederik de Grote van Pruisen = beschouwde zichzelf als eerste dienaar van de staat,
wees droit divin af. Vond dat hij verantwoording verschuldigd was aan het volk en dat
hij daarmee een sociaal contract had, volk kan hem niet afzetten. Wel inzetten voor
welzijn van het volk -> geloofsvrijheid en beter onderwijs. Heet ook wel het verlicht
absolutisme.
- Catharina de Grote van Rusland = verlichte ideeën, gelijkheid en vrijheid belangrijk.
Wilde een grondwet, edelen waren het er niet mee eens en grondwet kwam niet.
De Encyclopédie
Men heeft kennis nodig om zelfstandig te denken. Diderot en d’Alembert maakten met veel
deskundigen een encyclopédie. Veel kennis en ideeën werden samengevat.
Edelen/geestelijken voelden zich aangevallen door de kritiek op privileges. Boeken werden
verboden maar juist meer gelezen. Ook speelden kranten een grote rol door druktechnieken.
, Meer mensen leerden lezen en ook mensen uit een lagere klasse konden kennis/nieuws tot
zich nemen.
PARAGRAAF 7.2
Slavernij in de koloniën
Suikerplantages van Suriname
Engeland wilde plantagekoloniën in Amerika
Oorzaak = Spanje en Portugal deden het al en maakten veel winst.
Het gebied werd Suriname, geschikt klimaat en landbouw voor verbouwen suiker.
- Afrikaanse slaven gehaald omdat ze sterker waren
- Lange werkdagen (vooral oogst suikerriet) en slechte werkomstandigheden
- In 1667 Suriname in handen van Zeeuwse en Hollandse kolonisten
- Belangen van plantagehouders verdedigd
Er ontstond een samenleving met Europeanen, slaven, vrije zwarten en mulatten (gemengd).
Ook die laatste twee kochten slaven -> slavernij in alle lagen van de samenleving
Boni en John Stedman
Boni had een Nederlandse plantagehouder als vader en een slavin (later verstoten) als moeder.
Moeder sloot zich aan bij gevluchte slaven (marrons). Zij organiseerden aanvallen vanuit het
oerwoud om slaven te bevrijden en te roven voor bv voedsel. Boni leidde later zo’n groep en
bouwde een sterk fort.
Stedman werd als soldaat naar Suriname gestuurd om de aanvallen te stoppen. Hij beschreef
zijn ervaringen en voegde gruwelijke tekeningen toe. Deze lieten onder andere
mishandelingen zien. Verslag werd eerst aangepast zonder gewelddadige plaatjes. Veel werd
weggelaten. Ondanks de aanpassingen speelde het een grote rol in de strijd tegen slavernij.
Anti-slavernij in beweging
De weerstand tegen slavenhandel en slavernij groeide -> abolitionisme
-> ideeën over gelijkheid, rechtvaardigheid, natuurlijke rechten voor iedereen, ook christenen
werden ertegen
-> Olaudah Equiano schreef een boek over zijn leven als slaaf, doet beroep op christelijke
normen en waarden, afkeuring slavernij geuit
Koloniale grootmachten verboden slavenhandel maar slavernij bleef bestaan ivm de
economie. Uiteindelijk werden slavenhouders financieel gecompenseerd en in 1833 werd de
slavernij afgeschaft in Groot-Brittannië, Nederland volgde 30 jaar later.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller db6. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.
