Summary
Samenvatting Wonen in Nederland Aardrijkskunde VWO
- Course
- Level
- Book
Wonen in Nederland Aardrijkskunde VWO
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
thijshermans
Content preview
VWO Aardrijkskunde Wonen in NederlandHoofdstuk 1
§1 Brede rivieren door oneindig laagland
Estuarium (bv de Eems en de Westerschelde) is een riviermonding waarin de
waterbeweging zowel word bepaald door afstroming van rivierwater als door eb en vloed.
Het stroomgebied is een gebied dat zijn water via een rivier afvoert. (Zeeuwse eilanden
vormen Scheldedelta en horen dus bij stroomgebied Schelde). Waterscheiding is de grens
tussen 2 stroomgebieden. Verval: hoogteverschil tussen 2 plaatsen langs een rivier of beek:
bv bron en monding Verhang: hoogteverschil in een rivier of beek uitgedrukt per km. Dus
verval in km.
De rijn (1320 km):
Twee bergrivieren (Vorderrhein en Hinterrhein) ontspringen in de Zwitserse Alpen. Vanaf
Chur stromen ze verder als de rijn. De Rijn is een gemengde rivier: smeltwater (gletsjers) +
neerslagwater. De Rijn doet 6 landen aan voordat hij uitmondt: Rijnoeverstaten. Rijn is een
van de langste rivieren van Europa en een uiterst belangrijke waterweg voor scheepsvaart.
Het lengteprofiel (hieruit zie je verval) is te onderscheiden in bovenloop, middenloop
en benedenloop. Bovenloop (Alpenrhein) is het deel van de rivier waarin verval,
stroomsnelheid en erosie groot zijn. De middenloop (Mittelrhein) is het deel waarin erosie
en sedimentatie ongeveer gelijk is. De rivier snijdt zich diep in door het opgeduwde
leisteenplateau. Vulkanische afzettingen vormen versmallingen en zijn een gevaar voor de
scheepsvaart en een obstakel voor de waterafvoer. Dan de benedenloop (Niederrhein), hier
is veel sedimentatie (weinig verhang/verval en zachte stroomsnelheid). Het stroomstelsel is
de rivier + alle zijrivieren en vertakkingen, die deel uitmaken van hetzelfde stroom gebied
(zoals Moezel en Main).
De maas (900 km):
Een regenrivier met de bronnen in Noord-Frankrijk. Het stroomgebied dan ik 3 stukken
worden verdeeld: Het Franse deel is langgerekt en smal, met weinig verhang. Veel neerslag
zakt weg in de poreuze bodem. In het Belgische deel is het bergachtig met een rotsachtige,
slecht doorlatende ondergrond, waar de neerslag snel vanaf stroomt. De vertragingstijd zeer
gering en het stroomgebied is klein: grote kans op gelijke natte weersomstandigheden. In de
zomer kan de Maas in Nederland bijna droog staan. De Belgische Maas is volledige
gekanaliseerd, de Franse maar deels met stuwen en sluizen. De Maas is het hele jaar
bevaarbaar door kanalisatie en door stuwen en sluizen. Als uiterwaarden intensief worden
gebruikt (camping/akkerbouw) kunnen overstromingen aanzienlijke schade aanrichten. In
Nederland is de Maas over grote afstanden gestuwd, om hem bevaarbaar te houden in
zomer.
Een meander is een natuurlijke bocht in een rivier. Meanders ontstaan doordat in de
buitenbocht (de stootoever) het sneller stromende water de aarde wegspoelt, terwijl in de
binnenbocht (glijoever) grond wordt afgezet. Als een bocht zichzelf afsnijdt, wordt de
meander een 'dood' stuk van de rivier en herneemt de rivier zijn oude loop.
, Om het rivierwater sneller af te voeren en de rivier beter bevaarbaar te maken kan men
bochten afsnijden, kribben (korte dwarsdammen loodrecht op de rivieroever aangelegd ->
vergroot stroomsnelheid en verdiept vaargeul) langs de oever aanleggen en steen
bestorting aanbrengen (normalisering). Kanalisatie: een beek/kanaal wordt rechtgetrokken
en voorzien van stuwen en sluizen. Rivier wordt kanaal. Door stuwen (dam) kan de
waterstand onder controle gehouden worden. Voor goede scheepsvaart worden
sluiscomplexen aangelegd.
Delfstoffenwinning, normalisering en kanalisatie zijn voorbeelden van ruimtelijke inrichting
van de rivierbedding, andere voorbeelden zijn; dijkverzwaring, verkeersbruggen,
rivierhavens en gebruik van uitwaarden voor akkerbouw, woningbouw of bedrijfterrein.
Tegenwoordig ook herinrichting. Dijkverzwaring: verhoging en verbreding van het
dijklichaam. Vaak huizen gesloopt daarvoor.
§2 Met de klompen in het water
Waterafvoer is de manier waarop overtollig water uit een gebied wordt verwijderd. Het
debiet is de hoeveelheid water die een rivier verwerkt. Regime: jaarlijkse schommelingen in
waterafvoer van een rivier/beek. Hoeveel van de neerslag er in rivier belandt hangt af van
Evapotranspiratie.
Dat bestaat uit evaporatie: het water dat rechtstreeks verdamt + transpiratie: het water dat
via levende organismen (vegetatie) verdampt. Men moet voorzichtig zijn met de
afvoergegevens van een rivier, omdat het gaat om gemiddelden. Daarom wordt er vooral
gelet op piekafvoer. Daarbij gaat het om de hoeveelheid water, de waterhoogte, de
tijdsduur van een hoogwatergolf en de frequentie. Daarnaast heb je verhoogde
piekafvoeren, hierbij gaat het om een tijdelijke toename.
Bij extreem hoge waterstanden komt de veiligheid van het binnendijkse land in gevaar:
- Grote waterdruk op rivierdijken -> dreiging doorbraak.
- Vaarbeperkingen nodig, vanwege de schade die de hoge golfslag meebrengt
- Overstromingen betekenen schade aan recreatie en oogst.
Extreem laag waterniveau kan verzilting veroorzaken:
- Bij een geringe zoutvoorraad kun je Nederland niet doorspoelen om verzilting
tegen te gaan.
- Lager zuurstofgehalte, door sterke opwarming van weinige water, wat voor
vissterfte zorgt.
- Verlaging van grondwaterpeil en verdroging van kwetsbare natuurgebieden
Door intensivering van een land door de mens zal water sneller afstromen. Akkerbouwers
willen bv een laag grondwaterpijl i.v.m de bewerkbaarheid van akkers en de groei van de
gewassen. Hierdoor verdwijnt bijvoorbeeld de spons werking van een stukje
landbouwgebied. Het stroomgebied van de Rijn is sterk verstedelijkt en versteend,
waardoor minder neerslag infiltreert in de bodem en dat het de oppervlakteafvoer van
water toeneemt. Ook tuinbouwgebieden geven het regenwater weinig kans om in de grond
te zakken (glasoppervlak).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller thijshermans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now