8. Buitengewoon Onderwijs en ander onderwijs aan kinderen met specifieke noden........64
1
, 1. Object van de orthopedagogiek
Algemeen doel van dit vak: inleidende kennis verwerven in de wetenschappelijke studie van
de hulpverlening aan zij die betrokken zijn of dreigen te worden bij een problematische
opvoedingssituatie
Verschillende benamingen:
- Heilpedagogiek
o Dit komt uit Duitsland (half 19de eeuw)
o Georgens & Deinhardt hebben het geïntroduceerd
o Betekenis:
Het verwijst naar genezen
Beperkingen genezen met opvoedkundige maatregelen
In pastorale kringen verwees het naar de heilboodschap voor de
minstbedeelden
o Nederland: pedagogiek voor abnormale kinderen naast therapeutische
pedagogiek voor misdadige kinderen
o Dit is het gevolg van de rol die medici hebben gespeeld in de opvoeding
van kinderen met een beperking
o Kritiek:
Veel beperkingen zijn niet te genezen
Orthopedagogiek is een opvoedkundige wetenschap en geen
paramedische
Opvoeden beoogt niet te genezen of gezond maken maar is gericht
op groeien en ontwikkelen als mens
Hierdoor is de heilpedagogiek een toegepaste wetenschap en geen
autonome wetenschap
Gebaseerd op psychopathologie
o Ondanks de kritiek wordt de term nog altijd gebruikt, vooral Duitsland
o Deelgebieden:
Heil-erziehung: voor de te helen/genezen kinderen
Bv.: gedragsmoeilijkheden
Sonder-erziehung: voor kinderen met een blijvende beperking
Förder-erziehung: voor bijgestuurde gewone ontwikkeling
Bv.: aanpassingsproblemen, crisissen,…
- Speciale pedagogiek
o Dit wordt vooral gebruikt in Nederland
o Waterink heeft het geïntroduceerd (1955)
o Betekenis: pedagogiek voor kinderen die anders zijn
Opvallende kinderen of kinderen met een beperking
o Dit helpt de bedoelde kinderen om later een zo menswaardig mogelijk
leven in de maatschappij te kunnen leiden
o Voordeel: geen verwijzing naar genezen
o Nadeel:
Zijn kinderen met een beperking anders?
Zijn enkel kinderen met een beperking het object van de
orthopedagogiek?
2
, Te veel nadruk op het speciale ipv op de analogie met gewone
Andere kinderen (zonder beperking) behoeven misschien ook
speciale opvoeding
Bv.: depressieve kinderen
- Special education/remedial teaching/education spéciale
o Internationaal
o Dit verwijst vooral naar school en onderwijs en niet naar opvoeding
Parenting = opvoeden in het gezin
- Ortho-agogiek
o Betekenis:
Te verrechtvaardigen door agogiek = begeleiding/vorming van
kinderen en volwassenen
Begeleiding van kinderen is kwalitatief verschillend van die van
volwassenen
Opvoeden is noodzakelijk voor kinderen en niet gewenst
voor volwassenen
Andere disciplines maken ook het onderscheid
o Dus orthopedagogiek is voor kinderen en ortho-agogiek is voor
volwassenen
o Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen pedagogiek en
andragogiek
Een opvoedingssituatie is voor een kind noodzakelijk maar voor
een volwassene onwenselijk
o Maar er zijn uitzonderingen:
In Nederland wordt de orthopedagogiek ook gezien als het
begeleiden van volwassenen
Ook in Vlaanderen werken orthopedagogen met volwassenen met
een handicap
- Orthopedagogiek
o Ortho
Dit verwijst niet naar rechtzetten wat krom is
Dit is in de geneeskunde meestal het geval (bv orthodontie)
In deze context kan dat niet
Het verwijst wel naar ‘aangepast aan’
Maw een aangepaste vorm van opvoeding
o 1949: in alle talen gebruikt maar is internationaal niet ingeburgerd geraakt
Samenvattend:
- Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika: orthopedagogiek
- Engelstalige landen: special education (vooral gericht op onderwijs)
- Duitstalige landen: heilpedagogiek
- Frankrijk en Spanje: éducation spéciale/spécialisée
- Canada: orthopédagogie
- Hongarije: conductive pedagogy
- Rusland: Defectology
3
, De oorsprong van de orthopedagogiek is niet 1 vakgebied maar een drievoudige oorsprong:
- Vakgebied ‘Onderwijs’: kinderen met een beperking
o Normale opvoedings- en onderwijsaanbod werkte niet bij deze kinderen
o Vooral uit sociale bewogenheid en niet obv pedagogische deskundigheid
In 1545: vooral onderwijs voor dove kinderen uit adellijke families
Nu is dit het Buitengewoon Onderwijs
o Geneesheren interesseerden zich voor beperkingen vanuit een
wetenschappelijke hoek
Itard, Séguin, Montessori,…
- Vakgebied ‘Residentiële zorg’: verwaarloosde kinderen en jeugdige delinquenten
o Zorg voor een passende opvoedingsinrichting voor kinderen van wie de
ontwikkeling door het natuurlijke leefmilieu ernstig wordt bedreigd
o Opnieuw georganiseerd door sociaal bewogen mensen
o Ook psychiaters interesseerden zich wetenschappelijk voor deze kinderen
met afwijkend gedrag en psychiatrische problemen
o De oorzaak van het gedrag wordt vooral in het kind gesitueerd
Strümpel schreef een werk dat een pedagogische therapie bevatte
om delinquente kinderen te genezen
- Vakgebied ‘Ambulante hulpverlening’: ouders en kinderen om een
uithuisplaatsing te voorkomen
o 1909: child guidance clinics in USA
o 1928: Medisch Opvoedkundig Bureau in Nederland
o Hier waren voornamelijk psychiaters en kinderpsychologen werkzaam
o Overheersing van een psyoanalystische benadering
Hierdoor komen we aan 3 orthopedagogische werkgebieden:
- Buitengewoon Onderwijs
- Residentiële orthopedagogische hulpverlening
- Ambulante en mobiele orthopedagogische hulpverlening
Het is dus niet alleen:
- Opvoeding buiten het gewone milieu van de kinderen
- Over opvoeding van kinderen met een beperking
De dominerende positie van het medisch model was nog lang aanwezig
- Gebrek aan belangstelling voor orthopedagogische vraagstellingen
- Opvoeding van het abnormale kind is geen vanzelfsprekendheid
- Er is een falende algemene pedagogiek
- Je kan de orthopedagogiek beschouwen als een reactie op die falende pedagogiek
Ontwikkeling van de orthopedagogische theorie:
- 17e en 18e eeuw: 1ste aanzet met boek over onderwijs aan kinderen met een
verstandelijke beperking
- 19de eeuw: orthopedagogiek bestond uit conglomeraat van
o Charitatieve bemoeienissen
o Pedagogiek die zich afgrenst van theologie en filosofie
o Psychologie die nieuwe visies biedt aan opvoeders
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller puckvlake. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.