Summary
Samenvatting Handboek Forensische Orthopedagogiek
- Course
- Institution
- Book
In deze samenvatting zijn alle hoofdstukken gebundeld die gelezen moeten worden in studiejaar 2022/2023
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
linetteakker
Content preview
SamenvattingHandboek Forensische Orthopedagogiek
Hoofdstuk 1 Forensische orthopedagogiek (Week 1)
Forensische orthopedagogiek bestudeert de ontwikkeling en het in stand blijven van complexe
problematiek van kinderen, jongeren en jongvolwassenen en de daarmee samenhangende
opvoedings- en gezinsproblemen.
De problemen zijn zodanig ernstig dat justitieel ingrijpen dreigt of reeds is ingezet. Het
kan hierbij gaan om strafrechtelijk of civielrechtelijk ingrijpen.
● Strafrechtelijk ingrijpen = Een jeugdige of jongvolwassene is in aanraking gekomen
met de politie vanwege een strafbaar feit en wordt binnen de jeugdstrafrechtketen
bepaald welke strafrechtelijke interventie benodigd is om herhaling van delinquent
gedrag te voorkomen.
● Civielrechtelijk ingrijpen = Er is sprake van zorgen over de ontwikkelingskansen of
veiligheid van een jeugdige en gaat het om maatregelen en interventies ter
bescherming van het kind of de adolescent.
De forensische orthopedagogiek kan hiermee beschouwd worden als een interventie wetenschap met
een multidisciplinair karakter, aangezien gebruik wordt gemaakt van kennis afkomstig uit
verschillende disciplines, waaronder de ontwikkelings-, klinische en sociale psychologie, pedagogiek,
criminologie, forensische psychiatrie en rechtswetenschappen.
Theoretisch vertrekt de forensische orthopedagogiek vanuit het bio-ecologische ontwikkelingsmodel
(Bronfenbrenner), waarin de ontwikkeling van het kind wordt gezien als een samenspel van aanleg en
omgeving.
● Ecologisch betekent dat meerdere (causale) invloeden worden bestudeerd, waaronder de
individuele kenmerken van het kind en zijn/haar opvoeder en de interactie daartussen, de
directe sociale omgeving en de sociaal-culturele context.
● Ontwikkeling betekent dat niet alleen het kind en zijn/haar gedrag, maar ook de sociale
context en het belang van risico- en beschermende factoren met het ouder worden
veranderen.
● Levensloop benadrukt dat specifieke levensgebeurtenissen een belangrijke invloed kunnen
hebben op het leven zowel in positieve als negatieve zin.
Leidraad is het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK), waarbij vier artikelen
direct van belang zijn:
- Artikel 3 houdt in dat de belangen van het kind een eerste overweging vormen (belang van het
kind).
- Artikel 9 houdt in dat een kind niet wordt gescheiden van zijn of haar ouders, tenzij de
bevoegde autoriteiten beslissen dat deze scheiding noodzakelijk is in het belang van het kind
(gezinsleven).
- Artikel 12 houdt in dat het kind gehoord dient te worden, wat consequenties heeft voor alle
beslissingen die over het kind genomen worden en interventies waaraan het kind
onderworpen wordt. Het kind dient in staat te worden gesteld om zijn of haar eigen mening te
vormen en deze mening vrijelijk te uiten in alle aangelegenheden die het kind betreffen,
, waarbij aan de mening van het kind passend belang wordt gehecht in overeenstemming met
zijn of haar leeftijd en rijpheid (participatie).
- Artikel 16 houdt in dat geen enkel kind mag worden onderworpen aan willekeurige of
onrechtmatige inmenging in zijn of haar privéleven/gezinsleven/woning/correspondentie,
noch aan enige onrechtmatige aantasting van zijn of haar eer en goede naam (geen
ongeoorloofde interventie).
Evidence-based forensische jeugdhulp en -zorg is daarmee een kernwaarde van de forensische
orthopedagogiek. De onderzoeksdoeleinden van forensische orthopedagogiek zijn:
- Bestuderen van verschillende manifestaties van problemen waar justitieel ingrijpen nodig is of
dreigt.
- Het ontwikkelen en evalueren van preventieve en curatieve (justitiële) interventies die zich
richten op de oorzaken en gevolgen van kindermishandeling en -verwaarlozing en
jeugddelinquentie bij kinderen, jongeren en jongvolwassenen.
- Ontwikkelen en verbeteren van methoden om gegevens te verwerven, risico's in te schatten en
juiste interventies te kunnen indiceren en te analyseren op het gebied van de forensische
jeugdzorg.
- Zorgen voor theoretische integratie in het onderzoek naar kindermishandeling en -
verwaarlozing en jeugddelinquentie door middel van overzichtsstudies.
Hoofdstuk 2 Forensische orthopedagogiek (Week 1)
Een juridisch kader
Kernpunten
- Sinds 2015 ligt de verantwoordelijkheid voor toegankelijkheid en kwaliteit van het gehele
spectrum aan jeugdhulp bij de gemeenten.
- Inspraak en participatie van kinderen en ouders in de trajecten binnen de jeugdhulp staat nog
in de kinderschoenen en verdient meer aandacht.
- Opname van een jeugdige in een residentiële instelling voor jeugdhulp moet worden gezien als
een ultimum remedium.
Het IVRK is het belangrijkste instrument voor de bescherming van het kind. Dit verdrag verplicht
ouders te ondersteunen in de verzorging en opvoeding van hun kind. Pas in extreme gevallen,
wanneer hiertoe noodzaak bestaat in het belang van de jeugdige, komt de mogelijkheid van een
uithuisplaatsing in beeld.
● Ultimum remedium: Wanneer ouders en kind niet instemmen met een opname in een
residentiële instelling kunnen bevoegde autoriteiten beslissen dat dit toch noodzakelijk is in
het belang van de jeugdige.
● Opname van een jeugdige in een residentiële instelling voor jeugdhulp moet worden gezien als
een ultimum remedium.
Sinds 2015 ligt de verantwoordelijkheid met betrekking tot het gehele spectrum, van ambulant tot
residentieel, van de jeugdhulp bij de gemeenten, waarbij de toegankelijkheid van de hulp aan
kinderen en hun systemen van groot belang is.
De forensische zorg aan jeugdigen omvat de jeugdbescherming en -reclassering. De gemeente is
verantwoordelijk voor alle aangeboden jeugdhulp en de uitvoering van
kinderbeschermingsmaatregelen.
, - In het civiele kader, geregeld in het Burgerlijk Wetboek (BW) en de Jeugdwet, kan de
minderjarige te maken krijgen met een uithuisplaatsing (UHP) en ondertoezichtstelling (OTS).
- In het strafrechtelijke kader kan de minderjarige worden aangehouden op grond van een
verdenking van schuld aan een strafbaar feit.
- Op 1 april 2014 is het adolescentenstrafrecht in werking getreden. Centraal in dit recht staat
de speciale bejegening van jongvolwassen daders in de leeftijd van 18 tot 23 jaar in het
strafrecht.
Vertrouwenspersoon: Een (onafhankelijke) persoon die jeugdigen, ouders of pleegouders op hun
verzoek ondersteunt in aangelegenheden die samenhangen met de wettelijke taken en
verantwoordelijkheden van het college van burgemeester en wethouders, de jeugdhulpaanbieder, de
gecertificeerde instelling en Veilig Thuis.
Het gaat met name om het recht gehoord te worden in situaties waarin jeugdigen en/of
ouders/verzorgers zich door het handelen van de overheid in een afhankelijkheidspositie
bevinden.
De overheid heeft als taak om de rechten van de kinderen te waarborgen en eerbiedigen. Het
hoofddoel van vrijheidsbeneming is behandeling en bescherming van het kind, wat betekent dat
vrijheidsbeneming alleen gerechtvaardigd is als dit in volledige overeenstemming is met de wet.
Hoofdstuk 3 (Neuro)biologische factoren, antisociaal gedrag en delinquentie
(Week 1)
Kernpunten:
- Uiterlijke kenmerken staan niet in relatie tot delinquentie.
- Afwijkingen in de frontale hersengebieden en amygdala worden in verband gebracht met
delinquentie.
- Een lage hartslag in rust en een combinatie van een laag cortisolgehalte en een hoog
testosteronniveau lijken samen te hangen met delinquent gedrag.
Binnen het hersenonderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen functie en structuur. Met functie
wordt bedoeld datgene wat specifieke hersengebieden doen tijdens het uitvoeren van een bepaalde
taak, terwijl structuur verwijst naar de vorm, grootte of bouw van hersengebieden.
Verband hersenen en antisociaal gedrag:
- Een kleiner volume van hersengebieden aan de voorkant (betrokken bij cognitieve functies),
laten een verminderde activiteit zien bij personen met antisociaal gedrag.
- Kwetsbaarheid van adolescenten lijken voor een belangrijk deel verklaard te worden door
veranderingen in sociaal-affectieve processen.
- Zowel een verkleining als verminderde activiteit van de amygdala bij kinderen en volwassenen
zou gerelateerd zijn aan antisociaal gedrag.
- Schade en slecht functioneren van de amygdala zou samenhangen met een verminderd
empathisch vermogen, ongevoeligheid voor angstige gezichtsuitdrukkingen en ongevoeligheid
voor negatieve prikkels.
Verband neuropsychologie en antisociaal gedrag:
- Antisociaal gedrag van jongens en meisjes op verschillende leeftijden lijkt een verband te
houden met tekorten in de executieve functies.
, - Bij jongeren (12-17) blijkt de ontwikkeling van verbale intelligentie niet zo sterk.
Verband neurotransmitters en antisociaal gedrag:
- Neurotransmitters: stoffen die boodschappen tussen hersencellen doorgeven.
- Een verlaagd serotonine in het lichaam - verhoogde agressie.
- Grote inconsistentie in resultaten
Verband hormonen en antisociaal gedrag:
- Externaliserend probleemgedrag - lager cortisolniveau in rust.
- Een combinatie van een laag cortisolniveau en hoog testosteronniveau blijkt geassocieerd met
een verhoogd risico op agressief/antisociaal gedrag.
Een verhoogd testosteronniveau op zichzelf is dus waarschijnlijk niet genoeg als risicofactor voor
gewelddadig gedrag.
Verband psychofysiologie en antisociaal gedrag:
- De 'low-arousal theorie' stelt dat mensen met antisociaal gedrag over het algemeen
gekenmerkt worden door een verminderde activiteit van het autonome zenuwstelsel.
- Angstloosheidhypothese: Mensen met een verlaagde hartslag zouden minder gevoelig zijn
voor straf en hebben daardoor een verhoogde kans om bijvoorbeeld een delict te plegen.
- Sensationseeking-hypothese: Een verlaagde toestand van het zenuwstelsel is geen plezierige
toestand. Het vertonen van antisociaal en risicovol gedrag is dan een manier om uit deze
toestand te geraken.
Verband genen en antisociaal gedrag:
- Studies schatten dat genetische factoren ongeveer 40 - 65% van antisociaal gedrag
beïnvloeden.
Conclusie
Antisociaal gedrag, waaronder delinquentie, wordt multicausaal bepaald in een complex samenspel
van biologische, psychologische en sociale factoren, waarbij de gelijktijdige aanwezigheid van zowel
biologische als sociale risicofactoren de kans op antisociaal gedrag exponentieel verhoogt.
Hoofdstuk 4 Licht verstandelijke beperking en delinquentie (Week 2)
Kernpunten
- Er zijn relatief veel mensen met een LVB in de strafrechtketen.
- Bij relatief veel mensen met een LVB is sprake van factoren in de persoon, het gezin en de
omgeving die de kans op criminaliteit vergroten.
- Het is belangrijk om zo vroeg mogelijk een LVB vast te stellen zodat bejegening en
behandelaanpak afgestemd kunnen worden op de mogelijkheden van de persoon met een
LVB.
Een LVB betreft beperkingen in het intellectuele én adaptieve functioneren die in alle aspecten van
het leven van een persoon tot problemen leiden en die reeds vroeg in het leven van die persoon
begonnen zijn.
Lage intelligentie lijkt een voorspeller voor antisociaal gedrag en voor een hele variëteit aan crimineel
gedrag. De relatie tussen IQ en criminaliteit vertoont een 'knik' waarbij een lager IQ samenhangt met
meer criminaliteit, maar beneden een bepaald IQ-niveau neemt de mate van criminaliteit weer af.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller linetteakker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.13. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79223 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now