Privaatrecht - Handelswetenschappen
Deel 1: Personen- en Familierecht
Hoofdstuk 1: De mens
Afdeling 1. Bestaan van de fysieke persoon
Elke persoon die bestaat heeft rechtspersoonlijkheid en is dus een drager van rechten
en verplichtingen.
Bestaan? Geboorte > dood (problemen: de afwezige en vermiste persoon)
1.1. Begin
Geboorte:
o Levend geboren
o Levensvatbaar geboren
o Uitzondering:
- Rechten toegekend aan de ongeboren vrucht m.b.t. erven, schenkingen en de erkenning.
- Dit kan slechts als de vrucht al verwerkt was voor de rechten openvielen en het
kind levend en levensvatbaar geboren wordt.
Embryobescherming:
Embryowet van 11 mei 2003
o Onder bepaalde omstandigheden is onderzoek op menselijke embryo’s toegelaten.
o Reproductief menselijk klonen en het gebruik van embryo’s voor commerciële doeleinden
of met eugenetisch oogmerk (= rasverbetering) verboden is.
Abortus:
Pas sinds 1990 is abortus niet meer strafbaar.
Abortuswet van 15 oktober 2018
o Vrijwillige abortus (niet strafbaar):
- Spontane optredend
- Uitgelokte abortus
- Omwille van therapeutische redenen (vb. misvorming/ ziekte kind)
- Omwille van sociale redenen (vb. na verkrachting)
- Abortus uitgevoerd door medische geschoold personeel
- Toestemming vrouw
o Strafbare abortus:
- Abortus uitgevoerd door niet medisch personeel
- Geen toestemming van de vrouw
, o 5 cumulatieve voorwaarden om te kunnen spreken van een vrijwillige abortus (examen)
- (Schriftelijke) instemming van de vrouw
- Door een geschoolde arts uitgevoerd
- Uitgevoerd in medisch verantwoorde omstandigheden
- Gedurende de eerste 84 dagen (12 weken) van de zwangerschap
- Arts is niet verplicht de abortus uit te voeren
- Extra voorwaarde: de vrouw moet informatie ontvangen
o Wanneer mag abortus worden uitgevoerd na 12 weken? (Examen)
- Wanneer de verdere ontwikkeling een gevaar vormt voor de moeder
- Wanneer wordt vastgesteld dat het kind een ziekte heeft
o Aangifteverplichting van de geboorte:
- Binnen de 15 dagen na bevalling
- Door vader, moeder of meemoeder
- Laatste dag termijn = zaterdag, zondag of feestdag > termijn verlengd naar
eerstvolgende werkdag
1.2. Einde
Dood:
o De lichamelijke dood is het einde van de fysieke persoon = einde van
de rechtspersoonlijkheid
o Dood kind jonger dan 18 maanden dat onverwacht en medische onverklaard overlijdt:
- Steeds een autopsie uitgevoerd
- Geen autopsie indien de ouder zich hiertegen verzetten
- Autopsie om een beter zicht te krijgen op de verschijnselen van wiegendood
Vaststelling van het overlijden:
o Niet noodzakelijk een momentaan feit of gebeurtenis
o Belang van correcte vaststelling tijdstip van overlijden bij orgaantransplantatie
o Dood? Bij volledige en definitieve afwezigheid van elke hersenwerking
- Na dergelijke dood is het soms wel nog mogelijk om een aantal functies kunstmatig
in stand te houden > klinisch dood of hersendood
o Orgaantransplantatie: vaststelling dood gebeuren door drie onafhankelijke geneesheren
die niets met de transplantatie te maken hebben
o Transplantatiewet = positief stelsel (van iedere overleden persoon mogen de
organen gebruikt worden tenzij schriftelijk wordt gevraagd dit niet te doen)
Recht om rustig te sterven:
o Onaantastbaarheid van het menselijk leven
o Beperkte mate van zelfbeschikking
- Euthanasie is geoorloofd (in medisch verantwoordde omstandigheden
- Zelfdoding of zelfverminking zijn niet geoorloofd, maar zullen niet
strafrechtelijk veroordeeld worden
o Interventie in het sterfproces:
- Recht om niet gestoord te worden tijdens het sterfproces
- Onaantastbaarheid van het sterfbed
o Medische handelingen met als oogmerk het doden = euthanasie (examen)
- Het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene, op
diens verzoek
, - Terminaal zieke patiënten
- Uitzichtloze situatie van aanhoudend en ondraaglijk lijden (zowel fysiek als psychisch)
- Voorwaarden toegelaten euthanasie:
▪Uitgevoerd door een arts
▪Vrijwillig, overwogen en herhaald schriftelijk verzoek
▪Verzoek door een meerderjarige, handelingsbekwame persoon of
ontvoogde minderjarige
▪Terminale, uitzichtloze toestand van aanhoudend lijden dat ongeneeslijk lijkt
▪Naleven van alle voorwaarden en procedures
- De arts die de euthanasie toepast moet hiervan aangifte doen bij de federale Controle-
en Evaluatiecommissie
- Federale Controle- en Evaluatiecommissie: taak om na te kijken of de euthanasie
in overeenstemming met de wet is uitgevoerd
- Er is geen verplichting van een arts om mee te werken aan de euthanasie
o Medische handeling zonder oogmerk om te doden maar waar de dood als gevolg intreedt:
- Pijnbestrijdingsmiddelen
- Zinloze of onverantwoorde medische ingrepen niet uitvoeren: beslissing ligt bij arts als
hij denkt dat de tussenkomst geen beterschap zal bieden
- Kunstmatig in leven houden:
▪Indien medisch gezien de dood is ingetreden behoren alle activiteiten te
worden gestaakt
▪Indien de dood niet is ingetreden: keuze maken of de kunstmatige coma zinvol zijn
- Patiënt heeft het recht om een medische behandeling te weigeren
▪Wanneer de ouders van een minderjarige de beslissing maken moet deze
worden getoetst door de jeugdrechter
Rechtsstatuut van het lijk:
o Lijk = res sacra = geen verhandelbaar goed
o Respect verschuldigd aan de persoon van de overledene
o Wil van de overleden moet steeds gerespecteerd worden
o Lijkschouwing of obductie: lijkopening enkel in geval van strafrechtelijk onderzoek of bij
zeer jonge kinderen
o Afstand van een lijk: wilsbeschikking van de overleden om zijn lichaam af te staan aan
de wetenschap
o Transplantatie:
- In feit bij iedereen behalve indien er verzet is ingeschreven bij het bevolkingsregister
- Behalve indien overlijden wegens onbekende oorzaak
- Anonimiteit van de donor moet gewaarborgd blijven
Formaliteiten bij het overlijden:
o Aangifteverplichting bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de plaats van
het overlijden
Afdeling 2: Biotechnologie en het recht
2.1. Lichaam en recht
Lichaam is geen voorwerp van een juridische regeling in het burgerlijk wetboek.
Medische vooruitgang:
, o Mogelijkheid tot het gebruik of hergebruik van organen en/of substanties van
menselijke oorsprong
Toegenomen zeggenschap over het eigen lichaam:
o Abortus
o Euthanasie
o Piercings en tatoeages
Afdeling 3: Persoonlijkheidsrechten
3.1. Begrip
= Rechten die rechtspersoonlijkheid verbonden zijn (vormen de identiteit of status)
> Ze zijn in grote mate onttrokken aan de vrije beschikking van de partijen
> onveranderlijk en niet vatbaar voor verandering
3.2. Privacy
= bescherming van een aan een persoon eigen levenssfeer of de ruimte aan elk individu toegekend
waar hij, niet gestoord door derden, kan instaan voor zijn zelfontplooiing
Ontwikkeling grondrecht:
o Reschtspraak door het EHRM en de Belgische rechtbanken
o 5 niveaus:
- Afgeschermd leven (verbond tot binnendringen + bescherming voor handelingen
gesteld in het openbaar)
- Omgang met derden (bescherming van de relaties met derden)
- Zelfbeschikking
- Informationele privacy (regeling van de verwerking van persoonsgegevens)
- Verbod op geautomatiseerde besluitvorming
Verwerking persoonsgegevens:
o Toepassingsgebied? Geheel of gedeeltelijke geautomatiseerde verwerking
van persoonsgegevens
o Grondbeginselen?
- Erkenning van de informationele zelfbeschikking: enkel de titularis mag over zijn
gegevens beschikken
▪Limitatieve lijst van gevallen waarin anderen de persoonsgegevens mogen verwerken
▪Toestemming van de betrokkene
▪Uitvoering van een overeenkomst
▪Naleving van een wettelijke bepaling
▪Vrijwaring van de vitale belangen van de betrokkene
▪Taak van openbaar belang of bij de uitvoering van openbaar gezag
▪Gerechtvaardigd belang van de verantwoordelijke van de verwerking, mits afweging
van de belangen van de betrokkene
- Proportionaliteit van de verwerking
- Bijzonder beschermende gegevens
- Rechten datasubject (recht op informatie bij de opname in een verwerking, recht op
toegang, recht op correctie en soms recht op het vragen om geen deel meer uit te
maken van de verwerking
- Aanmeldingsplicht
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mauritshiemstra. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.