Geschiedenis Samenvatting Hoofdstuk 9. De tijd van de wereldoorlogen.
349 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Book
Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Een samenvatting van hoofdstuk 9, uit het boek GeschiedenisWerkplaats. Het gaat over de tijd van wereldoorlogen. Geschikt voor VWO en examenkandidaten.
Geschiedenis Samenvatting H9. De tijd van de
wereldoorlogen.
Loes Kooijmans | V6C
Paragraaf 9.1. De eerste wereldoorlog.
Honderd jaar was er in Europa geen grote oorlog geweest, maar de
afgelopen jaren liepen de spanningen hoog op. De industriële revolutie
had de productie van steeds grotere aantallen en steeds dodelijkere
wapens mogelijk gemaakt. Ook waren de grote landen tot de tanden toe
bewapend. Overal bestond een sterke nationale geldingsdrang. Steeds
duidelijker waren er 2 vijandige blokken, de centrale mogendheden en de
geallieerden. De kans dat de oorlog zou uitbreken werd alleen maar groter
omdat velen dat helemaal niet erg zouden vinden. Veel politici en
generaals vonden oorlog een geschikt middel om de nationale zaak te
dienen. De oorlog leidde dus ook helemaal niet tot verslagenheid.
Vrijwilligers gingen zich massaal melden. Vanaf het begin deden alle grote
Europese mogendheden mee en op den duur raakten bijna alle Europese
landen betrokken. Alleen Nederland, Spanje en wat kleinere landen bleven
neutraal. Troepen uit de koloniën vochten mee op de Europese slagvelden.
Door het moderne imperialisme werd het een echte wereldoorlog. In het
westen rukten de Duitsers snel op. Ze liepen België onder de voet en
gingen Noord-Frankrijk in. Maar op de 41ste dag stokte het offensief, vlak
voor Parijs. Voor het eind van het jaar was de oorlog veranderd in een
uitzichtloze loopgravenoorlog. In het oosten en in het zuiden was er meer
beweging maar bleef een doorbraak uit.
Eind 1914 waren er al meer doden gevallen dan in alle oorlogen van de
voorgaande eeuw bij elkaar. Er waren steeds grote aanvallen, waarbij ze
wekenlange beschietingen uitvoerden. Als ze dachten dat de vijand was
verzwakt moesten ze aanvallen. Steeds bleek de verdedigende partij in
het voordeel. De offensieven leverden nauwelijks winst op. Bij de slag aan
de Somme schoven de Britten 4 kilometer op. De partijen probeerden ook
met technische vernieuwingen de strijd te beslechten. In 1915 zetten de
Duitsers gifgas in. Al snel hadden de geallieerden ook gifgas en kwamen er
gasmaskers. De enige vernieuwing met grote gevolgen was de onderzeeër.
Duitsland begon in 1917 een grote duikbotenoorlog. Ze joegen alle
vijandelijke en neutrale schepen naar de bodem. Dat pakte slecht uit voor
Duitsland, want doordat ze enkele Amerikaanse schepen naar de bodem
stuurden, gingen die meevechten aan de kant van de geallieerden. Maar
eerst leek Duitsland nog te winnen. In 1917 kwam er revolutie in Rusland
en sloten de communisten vrede met Duitsland. Ze waren dus verlost van
een tweefrontenoorlog. Maar dankzij de verse Amerikaanse troepen
sloegen de geallieerden terug. Op 11-11-1918 zwegen de wapens.
Paragraaf 9.2. De economische wereldcrisis.
, Elf jaar na de eerste wereldoorlog werd de wereld opnieuw getroffen door
een ramp. In 1929 begon een economische wereldcrisis. De Grote
Depressie bracht werkloosheid. De klap kwam hard aan omdat
deskundigen juist dachten dat armoede en gebrek aan het verdwijnen
waren. In de VS dachten ze dat er een nieuw kapitalisme was ontstaan.
Onbegrijpelijk was dit optimisme niet, er was een grote economische
crises geweest. In de roaring twenties nam de welvaart overal toe. In 1928
had al meer dan de helft van de Amerikaanse gezinnen een auto. Europa
liep hierbij ver achter. Op 24 oktober 1929 (Zwarte Donderdag) stortte de
aandelenkoersen op de effectenbeurs in. Miljoenen Amerikanen zagen hun
spaargeld verdampen. De banken hadden het motto ‘live now, pay later’.
Ze kwamen met oninbare leningen te zitten. Hierdoor gingen duizenden
banken failliet. Landbouw en industrie kampten met overproductie. In
1932 zat een kwart tot een derde van de Amerikaanse beroepsbevolking
zonder werk. De VS bleken het epicentrum vanwaar de schokgolven van
de crisis over de hele wereld gingen. Ook de koloniën leden eronder. De
moederlanden beschermden hun eigen ondernemers ten koste van de
koloniën.
Het wereldkapitalisme leek ten dode opgeschreven. In 1932 leek de hele
wereldeconomie tot stilstand te komen. Er werden maatregelen genomen
die liberale opvattingen in de weg stonden. Overheden kochten voedsel
van boeren en verstrekten uitkeringen. Ze beschermden de economie met
hoge importtarieven. Het ene na het andere land stapte af van de gouden
standaard. Er kwam pas herstel in 1933 toen president Roosevelt ingreep
met de New Deal. De resterende banken werden met staatsleningen
gered, er kwamen sociale uitkeringen en de staat stak miljarden in
openbare werken. De economie trok aan en de werkloosheid daalde. Toch
had Amerika in 1938 nog 9 miljoen werklozen. Soms kwam het herstel ook
veel later. Het enige land zonder werkloosheid had met het
wereldkapitalisme gebroken: de Sovjet-Unie. Juist daar groeide de
economie in een rap tempo.
Paragraaf 9.3. De totalitaire systemen.
De oorlog bracht een antidemocratisch monster voort: het totalitarisme.
Er ontstonden 3 ideologieën: het communisme, het fascisme en het
nationaalsocialisme. Als eerste verscheen het communisme op het toneel.
In Rusland greep Lenin in 1917 de macht. Hij vond dat er een
wereldrevolutie moest komen waarbij wereldwijd de arbeidersklasse onder
leiding van de communistische partij de heersende klassen zou
onderwerpen. De revolutie slaagde alleen in het tsarenrijk. Dit werd in
1922 omgedoopt tot de Sovjet-Unie. In dit zelfde jaar grepen in Italië de
fascisten de macht. Hun leider (Mussolini) had zijn beweging gevormd uit
soldaten die in de Eerste Wereldoorlog hadden gevochten. Ze droomden
van een machtig Italië. Geleidelijk kregen de fascisten de overhand.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller loeskooymans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.78. You're not tied to anything after your purchase.
