Samenvatting H2 - Grote rivieren in de Lage Landen, Aardrijkskunde VWO 6, leefomgeving Wonen in Nederland
5 views 0 purchase
Course
Aardrijkskunde
Level
VWO / Gymnasium
In het document dat je als het goed is voor je ziet staat een volledige samenvatting van het 2e hoofdstuk uit het leeropdrachtenboek DeGeo. Alle dikgedrukte woorden zijn de kernbegrippen. Veel succes met de voorbereiding op jouw examen!
Par. 1 - Brede rivieren door oneindig laagland
Drie vragen staan in dit paragraaf centraal:
1. Wat zijn de kenmerkende eigenschappen van de Rijn en de Maas en hun stroomgebied?
2. Hoe beïnvloeden de eigenschappen van het stroomgebied de waterafvoer?
3. Welke gevolgen hadden de ruimtelijke aanpassingen in de rivieren voor de waterafvoer en
de bevaarbaarheid?
Een stroomgebied is een gebied dat afwatert op een bepaalde rivier. Het stroomstelsel
omvat de hoofdstroom plus alle zijrivieren en zijtakken. De grens tussen twee
stroomgebieden heet de waterscheiding.
Het lengteprofiel van de Rijn is onder te verdelen in bovenloop, middenloop en
benedenloop. In de bovenloop is het verval (hoogteverschil tussen twee plaatsen langs een
rivier) groot. Hier vindt men vooral goed doorlatende zand- en kalkafzettingen. Door de hoge
gemiddelde stroomsnelheid is de erosie in de bovenloop groter dan de sedimentatie. In de
middenloop vindt men over het algemeen ondoorlatende leisteenafzettingen. De harde
basaltrotsen in de ondiepe rivierbedding vormen een gevaar voor de scheepvaart en een
obstakel voor de waterafvoer. De waterafvoer is de manier waarop overtollig water uit een
gebied wegstroomt of wordt verwijderd. In de benedenloop vindt vooral sedimentatie plaats
doordat de stroomsnelheid afneemt. Het verhang (hoogteverschil in een rivier per kilometer)
is daar immers nog maar klein en neemt tot de monding toe af.
De vertragingstijd is de periode tussen de waterstandsverhoging in een bovenstrooms
gedeelte van een rivier en de te verwachten verhoging in een (kwetsbaar) benedenstrooms
gebied. Omdat het stroomgebied van de Maas betrekkelijk klein is, is de kans groot dat er
overal in het stroomgebied tegelijkertijd veel regen of sneeuw valt.
Het dwarsprofiel van een rivierbed in het laagland is kenmerkend (zie figuur 2.7).
Zomerdijken liggen aan weerskanten van het zomerbed, waarin de vaargeul ligt. Als het
water 's winters hoog ligt, stroomt het over de lage zomerdijken de uiterwaarden in.
Daarnaast liggen de winterdijken dat het water definitief tegenhoudt.
Kanalisatie, dat wil zeggen dat een beek of rivier wordt rechtgetrokken en (vaak) wordt
voorzien van stuwen en sluizen, gebeurt vaak om een rivier meer bevaarbaar te maken.
Kribben zijn korte, stenen dwarsdammen die haaks op de oever worden aangelegd,
waardoor de rivier in feite versmald wordt. Hierdoor neemt de stroomsnelheid toe en wordt
de vaargeul dus verder uitgesleten. Hetzelfde effect wordt bereikt door bochtafsnijdingen.
Stuwen en sluizen houden de waterstand onder controle.
Dijkverzwaring is het verhogen en verbreden van een dijklichaam. Hiervoor moet vaak
ruimte gemaakt worden. Een alternatief is een doorbraakvrije dijk. Zo'n dijk is heel breed
en glooiend. Omdat dit type dijk lager is, kan er echter (hoewel gecontroleerd) waterlast
optreden (zie figuur 2.9).
1
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LennartdeJong. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
