Class notes
College aantekeningen De Rechtspersoon
- Course
- Institution
Korte en beknopte aantekeningen om alles snel te herhalen!
[Show more]
Seller
Follow
Milan1998
Content preview
De Rechtspersoon - HoorcollegesHoorcollege 1 – Rechtspersoonlijkheid – 9 september 2022...............................................................................2
Hoorcollege 2 – Internationaal privaatrecht inzake rechtspersonen – 14 september 2022................................6
Hoorcollege 3 – Oprichting – 21 september 2022.............................................................................................10
Hoorcollege 4 – Besluiten en besluitvorming – 28 september 2022..................................................................14
Hoorcollege 5 – Tegenstrijdig belang – 5 oktober 2022....................................................................................18
Hoorcollege 6 – Besluitvorming & vertegenwoordiging....................................................................................22
Hoorcollege 7 – Structuurvennootschappen – 19 oktober 2022.......................................................................24
Hoorcollege 8 – Medezeggenschapsrecht – 2 november 2022.........................................................................27
Hoorcollege 9 – Overheid als aandeelhouder – 9 november 2022....................................................................28
Hoorcollege 10 – Afgeleide schade – 16 november 2022..................................................................................33
Hoorcollege 11 – Ontbinding en vereffening – 23 november 2022...................................................................37
Hoorcollege 12 – Jaarrekeningenrecht I – 30 november 2022..........................................................................41
Hoorcollege 13 – Jaarrekeningenrecht II – 7 december 2022............................................................................45
,Hoorcollege 1 – Rechtspersoonlijkheid – 9 september 2022
Nieuws van de dag: in 2017 heeft een rivier in Nieuw-Zeeland rechtspersoonlijkheid verkregen.
Maarten Kroeze dacht eerst dat het wat apart was, maar het ligt vrij genuanceerd. De rechtspersoon
is een vondst van het recht, dus je kunt met recht bepalen wat rechtspersoon is en wat niet. In
Nieuw-Zeeland heeft de overheid lange tijd strijd gehad met de Maori. De overheid en de Maori
hebben als compromis besloten om de Whanganui rivier rechtspersoonlijkheid te verlenen. De rivier
heeft namelijk goddelijke kenmerken volgens de Maori. In Colombia heeft ook een rivier
rechtspersoonlijkheid gegeven, en in Canada is er een rivier waarvan is vastgesteld dat die als eiser
kan optreden. In NL wordt eraan gedacht om de Noordzee rechtspersoonlijkheid te geven. Het
Indiase Hooggerechtshof heeft gezegd dat de rivier de Ganges met zijtakken óók
rechtspersoonlijkheid heeft. Er wordt een diepe spirituele binding met de Ganges gevoeld.
Een mens wordt dan een beheerder van een rivier. De rechter wijst een overheidsdienst aan als
degene die als vertegenwoordiger van de rivier optreedt. Het Himalaya gebergte is ook ooit als
rechtspersoon aangeduid. Er wordt gezegd dat die rivieren, gebergten en bossen beschermd moeten
worden, en dat kan door ze rechten te geven. Er is een eigen belang voor die rivieren bij hun eigen
voortbestaan.
In 1971 was er een Amerikaanse rechter van het Supreme Court die vond dat een rivier als gedaagde
kon optreden waar het ging om milieuproblematiek. Dit was een dissenting judge.
Rechtspersoonlijkheid toekennen
Kun je een rivier rechtspersoonlijkheid toekennen en past dit in de lijn met andere constructies
waarin rechtspersoonlijkheid wordt toegekend? Rechtspersoonlijkheid wordt toegekend aan niet-
menselijke entiteiten. Samengebracht kapitaal vormt een NV of BV. Dat hebben wij zo
geconstrueerd, omdat het zo in de wet staat (kapitaalvennootschappen). Denk ook aan een groep die
iedere zaterdagochtend samen gaat voetballen: wij hebben gezegd dat sprake is van een vereniging.
Personenvennootschappen zijn eigenlijk ook bijeengebracht kapitaal, maar toch vinden we dat die
geen rechtspersoonlijkheid hebben. Ze kunnen echter wél in rechte optreden. Denk ook aan een
faillissementsboedel. Dit is niet hetzelfde als het privévermogen van de curator. Het is een aparte
som geld met vorderingen en aanspraken waarvoor de curator als bijzondere beheerder is
aangesteld. Denk ook aan een nalatenschap. Die heeft geen rechtspersoonlijkheid.
je kan dus een beetje spelen met wat rechtspersoonlijkheid kan krijgen en om welke
redenen, dus je kan beargumenteren dat een rivier het ook kan krijgen. Die wordt dan een
rechtssubject i.p.v. een object.
Past dit nou binnen rechtspersoonlijkheid? Een oprichting was vrij formeel. Men moet nog steeds
naar de notaris. Vroeger moest je bij de oprichting bij het Ministerie van Justitie een verklaring van
geen bezwaar (VVgb) krijgen. Dat duurde vrij lang. De verklaring is afgeschaft. Hiervoor is een stelsel
van doorlopend toezicht in de plaats gekomen. Je wordt dus in de gaten gehouden om te zien of je
goede dingen doet in je bedrijf.
We gaan nu naar een meer instrumentele/pragmatische benadering: rechtspersoonlijkheid als
instrument. De rechtspersoonlijkheid is een instrument voor de rivier om zichzelf te beschermen
tegen menselijke inmenging. Een voorbeeld van de instrumentele benadering is de informele
vereniging. Hiervoor is geen notariële akte benodigd. Kan wel als procespartij worden opgeroepen en
deelnemen aan het rechtsverkeer. In de instrumentele benadering past wellicht de gedachte van het
toekennen van rechtspersoonlijkheid aan een rivier.
Maarten Kroeze denk nog steeds dat er veel vragen en onduidelijkheden zijn bij het toekennen van
rechtspersoonlijkheid aan een rivier. Een van die problemen is dat er vertegenwoordiging nodig is.
2
,Dit zouden bewoners van het land aan de rivier kunnen zijn, maar dat kun je niet overal aanwijzen.
Ook aansprakelijkheid kan problematisch zijn. En wat is dan het vennootschappelijk belang? Is er een
rivierbelang en wat is dat belang? Als je een bos rechtspersoonlijkheid verleent, krijgen alle bomen
dan ook rechtspersoonlijkheid? Waar eindigt het belang van die rechtspersoon en waar begint het te
beschermen belang van de stam die aan de rivier woont? En bij de Rijn heb je het probleem dat die
begint in Zwitserland en eindigt in Nijmegen, dus welk recht geldt dan, Zwitsers, Duits of Nederlands
recht? Dit is een vraag van IPR.
Dus Kroeze dag te veel vragen en onduidelijkheden waarvoor geen oplossingen te vinden waren,
maar toch kan het soms pragmatisch of nuttig zijn om rechtspersoonlijkheid toe te kennen aan bijv.
een rivier.
Zou een rivier rechtspersoonlijkheid moeten kunnen krijgen? Bulten vindt het heel mooi en ze vindt
dat het moet kunnen vanuit een idealistisch perspectief, om de Aarde leefbaar te houden, ook al
klopt het juridisch misschien niet. Dit kan een interessant scriptieonderwerp zijn.
hoe zou dit in Australië werken? Met de connectie die Aboriginals hebben met het land.
Of in Nieuw-Zeeland en de connectie die Maori hebben met het land? Wellicht kan hierbij
ingegaan worden op de native title in Australië.
Onderwerpen vandaag
1. Kenmerken van een rechtspersoon drie kenmerken. Er zijn drie theorieën over
rechtspersoonlijkheid:
1) Fictietheorie Von Savigny (1779 – 1861). Een groep van personen krijgt een
bepaalde juridische status door incorporatie. Incorporatie is erkenning die als
monopolie bij de Staat ligt. De Staat bepaalt wie rechtspersoonlijkheid krijgt. De
fictie wordt aangenomen dat de groep (rechtspersoon) los staat van natuurlijke
personen. De rechtspersoon functioneert los van natuurlijke personen. Heb je een
NV met twee bestuurders en zijn ze allebei tegelijk weg, de RvC is weg en de twee
aandeelhouders zonder erfgenamen zijn gisteren overleden. Alle natuurlijke
personen zijn dan weg, maar de NV blijft bestaan. De fictie wordt gecreëerd dat de
rechtspersoon blijft, ook al zijn de betrokken personen verdwenen. Het wezen van
de NV blijft.
2) Contractstheorie 19e eeuw. Hierbij gaat het minder om de Staat, maar juist om de
wil van de groep. Er moet wilsovereenstemming zijn. Er is contractsvrijheid. De
inspanning van de groep leidt tot rechtspersoonlijkheid. Belangrijke namen hierbij
zijn Von Jhering en Van der Heijden. Volgens Van der Heijden zijn er drie aspecten
die de NV typeren:
i. Het is een contractuele rechtsbetrekking de groep gaat rechten en
verplichtingen aan.
ii. Rechtspersoonlijkheid omdat een NV verplichtingen aangaat is er
rechtspersoonlijkheid.
iii. Organisatie er is een organisatie, los van de vermogens en de
huishoudens van de personen.
Een BV heeft nu veel inrichtingsvrijheid. Er staat veelal: ‘[...], tenzij statuten anders
bepalen’. In de statuten van de BV kun je verwijzen naar een
aandeelhoudersovereenkomst. De aandeelhouders moeten dan partij zijn bij de
overeenkomst.
Hoe kun je het construeren dat je met één natuurlijke persoon een vereniging
opricht? Als natuurlijk persoon richt je een stichting op, een rechtspersoon, dus die
kan weer en vereniging oprichten. Dan ben je zelf natuurlijk persoon, de stichting en
de natuurlijk persoon kunnen dan samen een vereniging oprichten.
3
, 3) Institutionele opvatting dit is waar we tegenwoordig mee leven. Belangrijke
namen hierbij zijn Van der Grinten en Von Gierke. De rechtspersoon ‘bestaat’. Sinds
1950 is dit de meer leidende opvatting. Van der Grinten noemde dit de theorie van
de werkelijke entiteit. Van der Grinten en Maeijer waren hoogleraar in Nijmegen, en
samen hebben ze het Van der Heijden-instituut opgericht. Beide heren zijn nu
overleden.
De rechtspersoon is een juridische realiteit; de rechtspersoon ‘bestaat’. De
rechtspersoon heeft een eigen rechtssysteem. De institutionele opvatting brengt
mee dat fundamentele (mensen)rechten óók gelden voor rechtspersonen. Het recht
op eigendom geldt bijv. niet alleen voor de mens, maar ook voor de NV/BV.
Het verband waarin wordt samengewerkt, wordt benadrukt. Het is een ‘levend’
organisme met eigen regels, waarbij het zijn van rechtspersoon voorop staat. Wie is
dan het belangrijkste in de vennootschap? Dat is niet de aandeelhouder. Zie ook HR
Forumbank (1955). De rechtspersoon is een institutie; een verband. Niet één groep
binnen dat verband heeft alle zeggenschap. HR: de aandeelhouders moeten de door
de wetten en statuten aangegeven bevoegdheid respecteren. In de institutionele
opvatting past ook het denken over het vennootschappelijk belang.
Maeijer heeft een oratie gehouden in de jaren ’60 over het begrip
‘vennootschappelijk belang’. Maeijer zei dat dit belang betekent dat de
aandeelhouders het niet voor het zeggen hebben. Het belang van de NV is niet één
op één hetzelfde als het belang van de vennootschap, want een vennootschap heeft
een eigen, zelfstandig belang. Dit kan een optelsom zijn van de deelbelangen van de
betrokkenen bij de vennootschap.
Amerikanen begrijpen niet dat in NL de RvC de bestuurders kunnen ontslaan. In
Amerika zijn het de aandeelhouders die bestuurders benoemen en ontslaan. Het
belang van de aandeelhouders staat in de VS voorop. In NL hebben we dat met de
institutionele opvatting verlaten, en dat is ook wat de rest van Europa meer doet: het
Rijnlandsmodel. Wij hebben een ‘stakeholdersbenadering’. Welke belangen spelen
een rol bij de vennootschap? Niet alleen die van de aandeelhouders, maar iedereen
die een belang heeft bij de vennootschap in kwestie.
Volgens Timmerman is de vennootschap een potentieel open rechtsbetrekking. Dit
betekent dat afhankelijk van de omstandigheden van het geval een vennootschap
een dik of een dun eigen belang heeft.
HR Cancun (2014) dit is een belangrijk arrest over vennootschappelijk belang.
Cancun was een BV, maar een Joint Venture (JV). Een samenwerkingsverband van
twee families, en iedere familie mocht een bestuurder leveren. Er kwam een derde
familie bij en die werd meer in de hoek gedrukt. De aandeelhouders hadden een
overeenkomst gesloten met aanvullende afspraken die volgden uit de wet en
statuten. Het bestuur heeft meer naar het belang van de familie gekeken dan naar
het vennootschappelijk belang, omdat de bestuurders dus uit die families gekozen
werden. HR: zie art. 2:239 lid 5 BW. De bestuurder moet zich richten naar het
belang van de vennootschap en de daaraan verbonden onderneming. Dat geldt voor
iedere bestuurder, dus zodra je wordt benoemd kan het belang van een familie niet
meer jouw richtsnoer zijn. Het belang van de BV is het richtsnoer. Het belang van de
onderneming hangt af van de omstandigheden van het geval. Als de BV in kwestie
een onderneming heeft, dan wordt het belang van de vennootschap vooral bepaald
door het bestendig succes van de onderneming.
HR Cancun is dus een bevestiging van de institutionele opvatting
van zelfstandig vennootschappelijk belang.
2. Vennootschappelijk belang
3. Organen Meestal kent een NV twee bestuurders, namelijk een CEO en een CFO
(financieel). Er is echter ook vaak een Ex. Co. (executive committee). Daarnaast kennen we de
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Milan1998. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79650 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now