Samenvatting Sociale psychologie + bronnenlijst jaar 1 UU
12 views 1 purchase
Course
Sociale Psychologie
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Book
Sociale psychologie
Samenvatting van de verplichte literatuur van het vak Sociale psychologie aan Universiteit Utrecht. Het document bevat ook een bronnenlijst met bronnen per hoofdstuk.
Chapter 4 Perceptie binnen de sociale psychologie.........................................................................................5
Chapter 5 Het zelfconcept.............................................................................................................................. 7
Chapter 1 Introductie sociale psychologie
1.1 Verklaren sociale psychologie
Sociale psychologie is een studie over hoe mensen hun gedachtes, gevoelens en gedrag wordt
beïnvloed door aanwezigheid van andere mensen. Je denkt hiermee gelijk aan directe
overredingspogingen om iemand iets te laten doen. Hierbij komt sociale invloed, het effect dat
woorden of acties hebben op het gevoel of gedrag van iemand anders. We worden ook beïnvloed
door vreemden.
Sociale psychologen stellen veel dezelfde vragen als filosofen, alleen wij kijken ernaar op een andere
manier. Spinoza kwam met een redenering dat als je iemand eerst haatte en daarna verliefd op werd,
dat de liefde dan sterker is. Wanneer iemand iets doet wat vreemd oogt, worden er vaak allerlei
redenen opgenoemd die niet waar zijn, sociale psychologen kijken welke uitleg het meest geschikt is.
Kijken onder welke omstandigheden iets bepaalds optreedt en wanneer het andere.
Hoe is SP anders dan zijn naaste stroming?
Bij onderzoek over personaliteiten en het begrijpen van gedrag wordt vergeten om de rol van sociale
invloed mee te nemen. Waarom helpt een student niet op een event op school maar wel een oud
vrouwtje oversteken? Voor een sociale psycholoog is het level van de analyse, een individu in de
context van een sociale situatie. Het doel van sociale psychologen is om eigenschappen van
menselijke aard te identificeren die iedereen vatbaar maken voor sociale beïnvloeding, ongeacht
1
,sociale klasse of cultuur. Onderzoek dat bij meer culturen wordt gedaan is heel waardevol, het geeft
meer inzicht.
1.2 De power van de situatie
De sociale psycholoog stuit op een barrière die bekend staat als de fundamentele attributiefout: de
neiging om de mate waarin het gedrag van mensen het gevolg is van interne factoren te
overschatten en de rol van situationele factoren te onderschatten. Gedrag is niet altijd gebaseerd op
iemands eigenschappen maar vaak op de situaties waarin ze verkeren. Als je denkt dat iemand echt
competitief is, verwacht je dat in een spel ook, maar is dat werkelijk waar? Lee Ross deed een
onderzoek en nam studenten waarvan werd gedacht dat ze echt competitief waren of coöperatief. Je
zou denken dat de competitieve studenten ook competitief spelen maar dit was niet heel significant.
De naam die aan het spel werd gelinkt was doorslaggevend (Wall street game, Community game).
Aspecten van een sociale situatie kunnen klein lijken maar overweldigen de verschillen in
personaliteiten.
Het belang van interpretatie
Wat bedoelen we bij een sociale situatie? Een manier is om de objectieve eigenschappen van de
situatie te specificeren, hoe belonend het is bijvoorbeeld. Deze definitie komt uit het behaviorisme:
om menselijk gedrag te begrijpen, moet iemand alleen rekening houden met de versterkende
eigenschappen van de omgeving. Skinner geloofde dat al het gedrag begrepen kon worden door
beloning en straf waar te nemen. Sociale psychologen zien dat de situatie, interpretatie en contruals,
manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren, het gedrag van
mensen beïnvloed.
Deze contrual heeft zijn roots liggen in de Gestalte psychologie, we moeten de subjectieve manier
bestuderen waarop een object in de geest verschijnt in plaats van de manier waarop de objectieve,
fysieke kenmerken van het object combineren. Kurt Lewin was een grondlegger van sociale
psychologie, nam Gestalte psychologie in twijfel en zei dat het belangrijker is om te zien hoe mensen
de sociale wereld interpreteren. Een 2e grondlegger van de sociale psychologie, Fritz Heider zei dat
iemand reageert op wat hij denkt dat iemand anders voelt en denkt Lee Ross bedacht de contrual
naïef realisme, als mensen dingen anders zien moet een van de twee biased zijn. Maar beide partijen
vinden dat de andere altijd fout zit.
1.3 Waar komen contruals vandaan? Basis menselijke motieven
Sociale psychologen zoeken uit waarom we de sociale wereld zien zoals we die zien. Er zijn twee
belangrijke centrale motieven: ‘de behoeft om je goed over jezelf te voelen’ en ‘de behoefte om
nauwkeurig te zijn’. Deze motieven duwen ons vaak in tegenovergestelde richtingen. Een sociale
psycholoog Leon Festinger zegt dat juist wanneer deze motieven ons in tegenovergestelde richtingen
duwen we de meest waardevolle inzichten hebben over hoe onze geest werkt. President Johnson
kwam in een dilemma of hij zich moest overgeven in de oorlog of nog een tikje harder moest
vechten. Hierbij komen de motieven ook in conflict.
Het motief van eigenwaarde: behoefte om je goed over jezelf te voelen
Mensen kiezen vaak eerder voor de optie die hun eigenwaarde, bevorderd. Eigenwaarde is de mate
waarin mensen zichzelf beschouwen als goed en fatsoenlijk.
Lijden en zelfrechtvaardiging, iemand die een ontgroening ondergaat draait dit naar een positieve
kant om zich niet absurd te kunnen gaan voelen dat hij bij een stom huis zit. Een buitenstaander ziet
daarentegen wel dat die ontgroening en de mensen vreselijk zijn.
Het sociale cognitie motief: de behoefte om nauwkeurig te zijn
De manier waarop iemand denkt over zichzelf en de sociale wereld beïnvloed wat ze doen. In Sociale
cognitie, hoe mensen informatie om te oordelen of te beslissen selecteren of interpreteren, wordt
2
,gezegd dat mensen de wereld eerst zo nauwkeurig mogelijk willen zien. Dit gaat natuurlijk wel eens
fout omdat we vaak niet alle feiten weten om rechtvaardig te oordelen.
Verwachtingen over de sociale wereld: in een onderzoek van Rossenthal en Jacobson werd de self-
fulfilling prophecy getest. Er wordt verwacht dat jij of iemand anders zich op een bepaalde manier
gedraagt, en je gedraagt je op een manier op je verwachting waar te maken.
Chapter 3 sociale cognitie
3.1 op automatische piloot: lage inspanning denken
Sociale cognitie gaat over hoe mensen over zichzelf en de sociale wereld denken. Hoe ze sociale
informatie gebruiken, selecteren, interpreteren en onthouden. Er zijn twee soorten manieren van
denken: automatisch denken en gecontroleerd denken. Automatisch denken bestaat uit gedachten
die onbedoeld, onbewust en niet inspannend zijn. Het wordt gebaseerd op onze ervaringen in het
verleden en onze kennis. Automatisch denken helpt ons om nieuwe situaties te begrijpen. Mensen
gebruiken schema’s, mentale structuren die onze kennis organiseren uit de sociale wereld. Ze
omvatten onze alles om ons heen.
Mensen die geen schema’s hebben of kunnen maken lijden aan het korsakov syndroom: zij kunnen
situaties niet relateren aan schema’s uit het verleden. In een studie van Harold Kelly kreeg de helft
van een klas verteld dat de gaststudent een koud persoon was en de andere helft dat hij een warm
persoon was. Wanneer deze man eenmaal in de klas stond geloofde de studenten wat ze hadden
gehoord eerder, ondanks dat iedereen dezelfde man zag.
Welke schema’s gebruiken we? Toegankelijkheid en priming.
Het schema wat bij jou in gedachten komt kan beïnvloed worden door toegankelijkheid, de mate
waarin schema’s op de voorgrond van de geest staan en daarom eerder worden gebruikt bij het
maken van oordelen. Als er bijvoorbeeld iemand in jouw familie een alcoholprobleem had, ga je
sneller een onbekende met dezelfde trekken ook verdenken van alcoholproblemen. Schema’s
kunnen toegankelijk zijn door het verleden, onze goals en recente ervaringen. Priming kan ook een
rol spelen, dit is het proces waarbij recente gebeurtenissen de toegankelijkheid van een schema
verhogen.
Onze schema’s uit laten komen: self-fulfilling prophecy
Schema’s kunnen ook verwarring veroorzaken. Self-fulfilling prophecy heeft hiermee temaken,
mensen kunnen hun schema’s laten uitkomen door de manier waarop ze mensen behandelen. Dit
begrip stelt dat je verwachting ervoor zorgt dat je verwachting direct of indirect uitkomt. Een goed
onderzoek wat temaken heeft met dit begrip werd uitgevoerd in 1968 door de leraren Rosenthal en
Jacobson. Leerlingen uit een klas moesten een IQ-test maken en de meester werd verteld welke
leerlingen uitbloeide (was niet echt, waren random gekozen). Aan het eind van het jaar werd de test
opnieuw uitgevoerd en kwam eruit dat de leerlingen die als uitbloeiend waren geïdentificeerd, nu
ook echt slimmer waren. De meester bleek de uitbloeiers meer aandacht, betere feedback en
uitdagend werk te geven.
3.2 Types van automatisch denken
1. Automatisch doel volgen: in ons leven zijn er concurrerende doelen, welke we volgen wordt soms
automatisch gekozen.
2. Automatisch keuze maken: soms wordt over keuzes uitgebreid nagedacht. Maar je kan ook
zonder veel informatie op te zoeken gewoon kiezen wat het beste aanvoelt. Uit onderzoek blijkt
namelijk dat een periode van afleiding vaak tot een goede beslissing leidt. Afleiding helpt het meest
als de beslissing opzoeken van veel informatie vereist. In het dagelijks leven wordt meestal het
automatisch en gecontroleerde denken gecombineerd.
3
, 3. Automatisch denken en metaforen over het lichaam en de geest: metaforen kunnen een priming
effect, beslissing beïnvloeden. Tussen lichaam en geest verbinding hoe we denken.
Heuristieken
In plaats van dat we voor elke keuze een grondige zoektocht uitvoeren, maken we gebruik van
mentale strategieën die onze beslissing makkelijker maken. We gebruiken bijvoorbeeld schema’s om
nieuwe situaties te begrijpen aan de hand van ervaringen in het verleden bijv. Er zijn verschillende
vormen van heuristieken:
- Oordelende heuristiek: dit zijn mentale snelkoppelingen die gebruikt kunnen worden om
snel en een oordeel te vormen. Het is niet zeker dat er altijd accurate conclusies worden
getrokken.
- Beschikbaarheid heuristiek: mensen baseren een oordeel op het gemak waarmee iets te
binnen schiet. Als je al situaties kan bedenken dat iemand kattig doet, zal je bij een volgende
situatie eerder zeggen dat iemand kattig IS. Dokters maken ook gebruik van beschikbaarheid
heuristiek. Wanneer een dokter precies de dag ervoor over een ziekte las en een patiënt
heeft dezelfde symptomen, is een diagnose dichtbij. Maar dit kan natuurlijk ook fout gaan.
We komen vaak tekort aan vaste schema’s, daarom maken we oordelen over onszelf
gebaseerd op hoe gemakkelijk we op voorbeelden van ons eigen gedrag komen. Een
onderzoek waarbij mensen 6 of 12 voorbeelden moesten noemen wanneer ze assertief
gedrag vertoonde, gaf aan dat mensen zich assertiever vonden als ze 6 voorbeelden
bedachten (dit konden ze namelijk snel bedenken, 12 kwam niet vol).
- Representativiteit heuristiek: mensen classificeren op basis van hoe vergelijkbaar het is met
een typisch geval. Als we de representativiteit heuristiek niet gebruiken, gebruiken we de
base-rate informatie, informatie over de hoeveelheid van leden van verschillende
categorieën in de populatie. Op universiteit Utrecht zitten veel mensen die wonen rondom
Utrecht, dit gebruiken we bij de beslissing waar iemand vandaan zou komen. Verkeerde
conclusies kunnen hiermee ook getrokken worden. Wanneer mensen bijvoorbeeld de focus
leggen op individuele karakteristieken.
Het Barnum effect, waarbij meneer Barnum iemands personaliteit schat, doet mensen geloven dat
hij het heel goed kan. Het trucje dat hij gebruikt is globale dingen zeggen die op iedereen wel ooit
van toepassing zijn geweest. Mensen denken niet aan die vele keren wanneer ze zich niet op die
bepaalde manier gedroegen.
3.3 Culturele verschillen en sociale cognitie
Iedereen gebruikt schema’s om de wereld te begrijpen, maar de inhoud is beïnvloed door de cultuur
waarin we leven en opgroeien. Er wordt sterk beïnvloed wat voor dingen we opmerken en
onthouden.
- Sommige manieren waarop mensen denken en waarnemen worden beïnvloed door de
cultuur. Mensen met een westerse cultuur zouden een analytische denkstijl hebben waarbij
er wordt gefocust op eigenschappen van objecten zonder de omgevende context te
beschouwen.
- Mensen opgegroeid in een Oost-Aziatische cultuur hebben een holistische denkstijl, waarbij
de nadruk ligt op algehele context en de manier waarop objecten aan elkaar gerelateerd zijn.
Het is niet zo dat mensen maar 1 vorm van automatisch denken kunnen hebben, onderzoek wijst uit
dat mensen zowel analytisch al holistisch kunnen denken.
3.4 gecontroleerde sociale cognitie
De mens heeft natuurlijk ook het vermogen om bewust te reflecteren op zichzelf en de buitenwereld
in bijvoorbeeld moeilijke problemen. Gecontroleerd denken, denken dat vrijwillig, bewust en
inspannend is, kunnen mensen maar over 1 ding tegelijkertijd. Mensen hebben soms het idee dat ze
meer dingen bewust doen dan dat werkelijk zo is, maar ze kunnen ook meer controleren dan ze
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isavdoorn5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.39. You're not tied to anything after your purchase.
