Summary
Volledige samenvatting van relatie en gezinstherapie
- Course
- Institution
volledige samenvatting van alle stromingen en lessen gegeven door Professor Puyvelde in
[Show more]
Seller
Followjasmineteffahi
Content preview
Relatie- en gezinstherapieInleidende les
Relatie en gezinstherapie (systeemtherapie) kan met een gezin, koppel, subsystemen van de
familie maar kan ook individueel zijn.
Wat als je als individu beslist dat je in therapie gaat, je hebt een depressie. Je gaat
naar een systeemtherapeut. De therapeut begint te exploreren naar verdriet, hoe
deze in het verleden verdriet heeft verdragen, wie daarbij belangrijk is geweest.
Het individu zit in een rouwverwerking en geraakt er niet meer door. De
maatschappij waarin het individu op dat moment functioneert heeft geen ruimte
voor dat verdriet en die rouw.
Ouders komen met hun kind, deze is onhandelbaar om verschillende redenen. En 1-3
sessies later is dit verschoven naar intensieve koppeltherapie (zelf met afwezigheid
van het kind)
Heel vaak hebben we aanmeldingen van één persoon, waar een tweede persoon bijkomt, de
kinderen in zicht komen.
We gaan naar een systeem die heel complex is (principe van systeemtherapie). Achter elk
individu zit er een systeem van generaties lang met elk hun eigen geschiedenis. En deze zijn
elk op hun beurt belangrijk.
Stel dat je met één individu wilt blijven werken: dan kan je via één individu heel veel
personen in het systeem doen bewegen, maar je zet het individu enorm aan het werk.
1. Interactie - processen – verandering: dynamisch systeem
De grondlegger van het systemisch denken: Von Bertalanffy (1967 – 1968)
Hij was tegen het reductionisme = het analyseren van individuele reduceert de
betekenis van het geheel waar ieder deel van uitmaakt. Het geheel is meer dan de
som der delen
Een systeem is een complex geheel van interagerende elementen, een open systeem
met levende componenten volgt complexere richtlijnen dan die van de
thermodynamica
“ General system theory, therefore, is a general science of wholeness… The meaning
of the somewhat mystical expression, the whole is more than the sum of its parts” is
simply that constitutive characteristics are not explainable from the characteristics of
the isolated parts, the characteristics of the complex, therefore, appear as new or
emergent”
Von Bertalanffy en Bateson hebben het systeemdenken vergeleken met de dynamica (begrip
uit fysica, wiskunde) actie – reactie
Het denken en communiceren van de mens gaat verder dan de wetten van
thermodynamica, behoud van energie…
1
, Er is bv een verschil wanneer je tegen een steen of hond schopt: de hond kan mss
dezelfde Newtoniaanse beweging maken maar kan evengoed een andere reactie
toevoegen en kan zich omdraaien en bijten
Er is dus nood aan intrapychische en niet enkel relationele dynamiek
Gestalt (kracht van het geheel)
Als therapeut is het belangrijk om ook naar de kracht van het geheel opzoek te gaan
Wat zijn de krachten van het gezin/koppel: waar zijn ze goed in (samen)
Minuchin – krachten en problemen zijn geworteld in omstandigheden van het leven
Systeemtherapie is ontstaan als reactie op intra-individuele psychologie (o.a. psycho-
analyse en psychodynamica)
Op zoek gaan wat zijn de scharniermomenten in een levenscyclus van een
koppel/gezin, wat waren op die momenten de omstandigheden…
Individu staat niet op zichzelf
Individu is complex geheel dat in verscheidene contexten zijn wortels kent (nooit één
apart gebeuren)
Ook de grondslag voor een symptoom moet gezocht worden in de context, eerder
dan in de innerlijke pathologie, in de omstandigheden van het leven
Minuchin beschrijft een vrouw die acute paranoia had. Het blijkt dat de vrouw in een
rouwproces was. Hij gaat met haar opzoek naar meer reden/vaste waarde in haar
leven
Casus ‘Ik wil normaal zijn’: een meisje die veel mishandeling is ondergaan, had een
zware jeugd. Wanneer ze door een trauma was doorgegaan, voelde ze dat haar
omgeving haar niet volgde. Ze wordt gezien als de persoon die mishandeld is
geweest, moeilijk had, een zware jeugd heeft gehad. Ze zijn vertrouwen gaan
installeren in het systeem, in het hier-en-nu en niet in de vroegere omstandigheden.
Swiss cheese model: als er een crash gebeurd, gaan we kijken wat er aan de hand
was in zijn leven/systeem, firma waarvoor hij/zij vloog (= latente problemen). De
gaten in kaas zijn de latente problemen (bv stress, vermoeidheid…) en de stukken
zonder gaten zijn de beschermende factoren/krachten (maar eerst veiligheid/rust
geven)
Natuurlijk door te gaan focussen op het systeem, processen en het geheel, is er het risico
voor spanningsvelden doorheen de stromingen: genoeg aandacht voor processen of we zijn
het individu kwijt.
Individu versus systeem
Positie van de therapeut binnen het systeem (ze hebben zelf gevoelens,
moeilijke/goede dag en met die bagage zit je in de therapie en mee in de emotionele
beleving van anderen (niet teveel in- of uitzoomen) structurele stroming
2
,Positionering (structurele stroming) gaat over de positionering ten opzichte van
Gezinsleden, familieleden, overleden/toekomstige familieleden
Bij sommige gezinnen is dit zeer gemakkelijk, in andere gaat dit moeilijker
Therapeut
Continu proces van balanceren en zoeken doorheen de verschillende stromingen en
in jouw therapieën
(Het verspringen van) intra-inter van zowel familie als therapeut
Maar een zuivere insteek vanuit één stroming werkt reducerend.
Je krijgt een referentiekader/eigenschappen mee, deze switcht naargelang sessies met
verschillende koppels/gezinnen
Flow (therapeut en gezin groeien): dat geheel dat je niet te zien krijgt als je met het individu
gaat werken
Een (familie)therapie ontstaat, groeit en ontplooit zich
Een (familie) therapie is gebaseerd op hoe iedereen ingespeeld geraakt elkaar en
samenwerkt
Iedere familie maar ook iedere sessie doet beroep op de andere mogelijkheden van
de therapeut
Als therapeut meebewegen met deze flow
In die flow die veranderd of niet heb je een aantal vaste waarden
Familiecodes: rituelen, gewoontes, taalgebruik (magic question = moest de zaken
beter gaan, aan wat zouden we dat zien (vaak wordt dit aangehaald))
Gendercodes: doen-praten (animus/anima) = je hebt mensen die doeners zijn en
andere die praters zijn. (de doener hoort niet wat de prater zegt, de prater ziet niet
wat de doener doet)
Niveau van communicatie: verbaal & non-verbaal (expliciet en impliciet)
Wanneer incongruente communicatie verwarring
Gezinscycli: elk gezin kent zijn eigen periodes, die veranderingen brengen (makkelijk
of moeilijk) (opm: toen zaten we meer in het nucleair gezin = getrouwd en kinderen
en samendoodgaan)
Casus: expertise is niet alleen door praktijk en ervaring opdoen maar vooral feedback krijgen
over fouten en daarin op een veilige manier kunnen herstellen. Groeien uit feedback over
wat minder goed ging.
Vader “telkens wanneer hij zegt dat er niets aan de hand is, weet ik dat er wel iets
aan de hand is, maar hij wil er gewoon niet over spreken”
Zoon “als hij vraagt wat er niet goed gaat of hoe het gaat met me, is hij eigenlijk niet
geïnteresseerd”
Moeder “het is hier fijner zonder mij, ze doen maar, niets van wat ik doe of voorstel
wordt geapprecieerd”
3
, Dochter “Zolang ze iets tegen mijn vriendje heeft, wil ik niet met haar te maken
hebben”
“Eerlijk” je idee zeggen is één ding, maar eerlijk een ‘afgetoetste idee’ zeggen is iets anders.
Het tweede toont dat het een idee is die inhoudt dat je de andere gehoord hebt =
eerlijk/actief luisteren (basis voor vertrouwen in relatie) – if you listen tot he patient, he is
telling you the diagnosis (William Osler, arts)
Pseudo-eerlijkheid
Afgetoetste-eerlijkheid
2. Het concept mentaliseren
= doel/middel van therapie
Voor het eerst beschreven door Fonagy en zijn medewerkers in 1991
= Is een specifiek menselijk vermogen om het eigen handelen en dat van een ander
kunnen interpreteren als intentioneel en dus aangedreven door allerlei mentale
toestanden zoals gedachten, gevoelens, intenties, angsten, wensen en verlangens,
hallucinaties, stemmen enz (niet enkel cognitief)
De moeite die we doen om dit alles te omvatten
Mentaliseren = stilstaan en voeling nemen met innerlijke mentale toestanden/wereld
(denken en voelen) en met mentale toestanden/wereld van anderen als betekenisvol
vertrekpunt van interactie (hoe deze innerlijke werelden (van jezelf en anderen) in de
wederkerigheid werken
Is het vermogen tot reflectie (= reflectieve functie, niet louter cognitief) op de eigen
(ook pijnlijke) innerlijke wereld en op deze van anderen en hoe beide werelden
elkaar wederkerig beïnvloeden
Het proces van mentaliseren speelt zich altijd af in de interactie tussen mensen en is
onderhevig aan fouten
Bij intense emotie blokkeert bij iedereen het mentaliseren (trauma, paniek,
passionele moord)
Het mentalisatieproces is verborgen en speelt zich af in de black box (interne dialoog)
van elke deelnemer in de interactie
Mentaliseren = met verbeeldingskracht waarnemen of interpreteren van gedrag voor zover
dat samenhangt met intentionele mentale toestanden (vermoeiend proces, vraagt
energie/actief luisteren)
Een gerichtheid op het mentale (op psychische processen)
Een mentale betrokkenheid op en aandacht voor het mentale van zichzelf en
anderen
Jezelf van buitenaf zien en anderen van binnenuit zien
Mentale toestanden toekennen aan concrete handelingen, emotionele uitingen enz
Misverstanden begrijpen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmineteffahi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now