Deze samenvatting geldt als een basis voor het vierde tentamen van het eerste jaar van Pedagogiek aan NHL Stenden Hogeschool. Tijdens het tentamen worden de hoofdstukken 1,2,4,5 en 7 behandeld. Deze samenvatting is in combinatie te gebruiken met een samenvatting van Sociologie voor Sociaal werk. Vo...
Ethiek in Sociaal werk
Hoofdstuk 1: Moraal en sociaal werk
1.1 Normatieve professionaliteit
Er zijn verschillende soorten professionaliteit:
- Technisch instrumentele; je beschikt over de juiste kennis, kunde en
professionele vaardigheden.
- Normatieve; je hebt oog voor centrale normen en waarden, je beschikt over de
juiste deugden.
- Persoonlijke; je bent je eigen instrument.
In het werk kom je morele vragen tegen, en het is je taak hier verantwoordelijk mee om
te gaan. Dit vereist kennis over eigen maar ook andermans moraal, en van de ethiek.
Dit kan door middel van voortdurende reflectie. Een aantal kenmerken van sociaal werk
maken dit een noodzaak:
- Kwetsbaarheid van de mensen waarmee je werkt;
- Omgaan met macht;
- Krachtenveld met verschillende belangen;
- Werken met ouders, kinderen en jongeren.
Je moet je visie kunnen verantwoorden. Bij normen en waarden moet je denken aan
drie centrale vragen:
- “Wat mag ik?” (wetgeving en contractuele afspraken)
- “Wat kan ik?” (deskundigheidsnormen, competenties, kennis, kunde en
vaardigheden)
- “Waar sta ik voor?” (waarden die je nastreeft)
Je moet ook beschikken over de juiste persoonlijke wijsheid: het vermogen om op
basis van argumenten de juiste praktische keuzes te maken, die deel uitmaken van
goed sociaal werk.
Binnen sociaal werk is vaak sprake van de 3 niveaus. Kijkend naar normen en waarden
ziet dat er zo uit:
- Micro; individuen, huishoudens. Hoe moet je omgaan als mens tot mens?
- Meso; het collectief, groepen, wijken, gemeenschappen. Morele keuzes van
organisaties vinden hun neerslag in de visie van deze organisatie.
- Macro; samenleving, beleid. Hoe moet de samenleving ingericht worden?
Net zoals altijd, staan de niveaus niet los van elkaar. Ze hebben invloed op elkaar en
overlappen in zekere mate.
1.2: Signaleren van morele problemen
Als sociaal werker moet je verantwoordelijkheid nemen voor je keuzes en handelingen.
Hierbij gaat het zowel om iets goed doen, als zorgen dat je je verantwoord. Er is
onderscheid te maken tussen taak- en deugdverantwoordelijkheid.
Taakverantwoordelijkheid slaat op afspraken die binnen een organisatie gemaakt zijn.
, Deugdverantwoordelijkheid gaat om normen en waarden en op een morele plicht die
de betrokkene heeft.
Je verantwoordelijkheid nemen is niet altijd makkelijk, maar wel belangrijk. Bij het
maken van keuzes moet je deze verantwoorden. Dit doe je met als doel jezelf grondig
te analyseren en kritisch te kijken naar je handelen. Je moet bewust bekwaam zijn; je
bent je actief bewust van je kunnen en kennen en dit verbeteren. Morele problemen
zijn vaak behoorlijk complex, waardoor het belangrijk is om een probleem van
meerdere kanten te bekijken.
1.3: Moraal
Nog voor je je bewust bent van normen en waarden, ben je je al bewust van wat goed
is en wat niet. Morele vragen gaan over hoe mensen zouden moeten leven. Moraal
wordt gezien als het geheel van handelingen en gedragingen die sociaal of
maatschappelijk als wenselijk worden gezien. Morele opvattingen zijn de antwoorden
op deze vragen. Morele waarden zijn idealen of overtuigingen van een groep mensen
over wat goed is in het leven. Hieruit ontstaan morele normen; gedragsvoorschriften.
Moraal is veranderlijk en worden vaak aangepast van tijd tot tijd. Het varieert per
persoon en tijd. Voor sommige situaties is de morele opvatting makkelijk of duidelijk.
Dit is niet altijd het geval. Dan ga je vragen zetten bij het doen of laten van een collega
of studiegenoot. Wanneer waarden botsen is er sprake van een moreel probleem. Dit
kan komen omdat twee mensen het niet eens zijn, of wanneer er een situatie ontstaat
waar nog geen normen voor zijn. Een ethisch dilemma is een extra lastige versie van
een moreel probleem. Hier gaat het om twee alternatieven die beide te maken hebben
met normen en waarden, en waarbij je niet niks kan doen.
1.4: Waarden, normen en deugden
Waarden zijn begrippen die omschrijven wat mensen waardevol vinden en waarnaar
zij streven. Vaak zijn dit vage of abstracte omschrijvingen, en worden omschreven in
één woord. Normen daarentegen zijn concreter. Het zijn handelingsvoorschriften die
laten zien hoe je moet handelen. Morele normen zeggen iets over hoe iemand zou
moeten handelen in een situatie. Aan waarden kan op verschillende manieren invulling
worden gegeven. Naast morele normen zijn er ook fatsoensnormen: omgangsregels,
conventies en goede manieren. Er wordt ook wel gesproken van etiquette. Er zijn vier
criteria die aanduiden wat het verschil is tussen sommige regels en
normovertredingen:
- Ernst van de handeling
- Zwaarte van de straf
- Regelcontigentie, ofwel afhankelijkheid van toevallige regels
- Autoriteit, ofwel afhankelijkheid van goedkeuring van autoriteitsfiguur
Er zijn verschillen tussen groepen als het gaat om fatsoensnormen.
Er wordt ook gesproken over juridische normen, welke gebaseerd zijn om zeer
algemeen geldende opvattingen. Derhalve zijn ze vastgelegd in wetten en zitten er
consequenties aan het overtreden ervan.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fnollo. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.
