Class notes
College-aantekeningen Oudheid II
- Course
- Institution
- Book
Overzichtelijk weergegeven en uitgewerkte aantekeningen van alle hoorcolleges van het vak Oudheid II zoals gegeven aan de Radboud Universiteit.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
2 reviews
By: marcoveldkamp123 • 1 year ago
By: bartdenteuling2002 • 1 year ago
Seller
Follow
socialhermitcrab
Reviews received
Content preview
Ab Urbe Condita: de ‘stichting’ van Rome! belangrijk: de Griekse en Romeinse wereld waren niet gescheiden: ze bestonden naast
elkaar en hadden onderling contact
Je kunt op verschillende manieren kijken naar een fenomeen als het ‘stichten’ van een stad:
• Vanuit een bepaalde historische gebeurtenis: bijv. in 753 v. Chr. zouden Romulus &
Remus volgens de legende een nederzetting hebben gesticht
• Vanuit een langetermijnproces:
o 10e – 6e eeuw v. Chr.: ontwikkeling van de stam van de Latijnen in Latium,
eerste nederzettingen
o 7e – 6e eeuw v. Chr.: Rome wordt echt een stad, gezien de monumentale
architectuur
• Vanuit latere verhalen & herinneringen: de Romeinen proberen hun verleden te
begrijpen
Verhalen: Aeneas, Romulus & Remus
Literaire bronnen over de stichting van Rome stammen uit latere tijden:
• Ennius, Annales (ca. 180-170 v. Chr.)
• Cicero, De re publica (54-52 v. Chr.)
• Vergilius, Aeneïs (29-19 v. Chr.)
• Livius, Ab urbe condita (publicatie vanaf ca. 25 v. Chr.
! Veel van deze auteurs (waaronder Livius) zijn zich ervan bewust dat de verhalen &
mythen waarschijnlijk niet echt gebeurd zijn
Aeneas
• Bijfiguur uit Homerus die met vader en kind uit Troje vlucht
• Poseidon voorspelde in Homerus dat hij belangrijke heerser zou worden & een nieuw
rijk zou stichten
o Romeinen plaatsen zichzelf in Griekse traditie
• Belandt in Carthago, wordt verliefd op koningin (Dido), maar hij verlaat haar om de
voorspelling waar te maken → Dido vervloekt hem en zijn nageslacht
o Dient als verklaring voor Punische oorlogen tussen Rome & Carthago
• Aeneas landt op Italische kust in Lavinium
• Zijn zoon (Ascanius) sticht boven Lavinium de stad Alba Longa, waar afstammelingen
van Aeneas 300 jaar lang over zouden regeren; ook Romulus & Remus stammen van
hem af
Romulus & Remus
• Koning Amilius ziet hen als bedreiging voor de troon → laat ze achter in de Tiber,
maar ze worden gevonden bij de Palatijnheuvel door een herder
• R & R worden gezoogd door een wild dier en opgevoed door de herder Faustulus
• Ze willen een stad stichten, maar krijgen ruzie over de juiste heuvel → Romulus
vermoordt Remus
• Op Palatijnheuvel wordt herinnering aan Romulus in stand gehouden: zijn
(vermeende) herdershutje bleef bestaan
! Waarschijnlijk was deze hut nep; toch werd hij onderdeel van het collectieve
geheugen & gedeelde herinneringen van Romeinen als heilige plaats
! Oorspronkelijk hoorden de verhalen van Aeneas en Romulus & Remus waarschijnlijk niet
bij elkaar, maar zijn ze later samengevoegd. Vergilius was één van de eersten die dit deed in
Aeneis
,Ontwikkeling Rome in de mediterrane context
• Niet alleen Rome; er waren meerdere belangrijke nederzettingen & volkeren op het
Italisch schiereiland (bijv. de Etrusken) waar geleidelijk complexere
samenlevingsvormen ontstonden
• Er was veel (handels)contact met andere beschavingen
• Uiteindelijk wordt Rome wel dominant:
Rome
• Rome heeft gunstige ligging aan rivier & ligt dicht bij zee
• Tot ca. 10e eeuw v. Chr.: kleine huttendorpjes op de verschillende heuvels (Rome is
gebouwd op 7 heuvels); doden werden begraven in dalen
• Iedere heuvel was een aparte gemeenschap, maar al vroeg gaan deze samenwerken:
o Ze bouwden gemeenschappelijke publieke ruimtes zoals het Forum
Romanum; deze lag laag in een dal en moest beschermd worden tegen
overstromingen van de Tiber → gezamenlijk verhoging bouwen (te groot & te
duur voor één gemeenschap)
o Hier is een Latijnse inscriptie gevonden:
▪ Religieuze wettekst die bepaalde wie er in het heiligdom mocht komen;
getuigd van institutionalisering, complexe samenleving
▪ Het woord ‘koning’ is hierop te lezen
o Monumentale architectuur: grote tempels werden gebouwd, zoals de tempel
van Jupiter waarvan fundering bewaard is gebleven. Kost veel moeite, grote
investering; getuigt van arbeidsdeling & samenwerking
o Bouw van stadsmuren om de heuvels heen; was lang proces, duurde van 4e tot
6e eeuw v. Chr.
o Tempel van Sant’omobono, heiligdom aan oever Tiber bij de haven; er zijn
handelsgoederen uit Griekenland & Egypte aangetroffen, en de tempel is
gedecoreerd met terracotta beelden van Athene & Herakles (Romeinen waren
dus op de hoogte van Griekse cultuur)
Chronologie Grieks-Romeinse wereld
Grieks Romeins
Archaïsche periode (750-500) Koningstijd (753-509)
Klassieke periode (500-330) Vroege Republiek (509-265)
Hellenistische periode (330-30) Midden Republiek (264-133)
Late Republiek (133-30)
Conclusie
• Verhalen over de stichting van Rome blijven belangrijk in latere Romeinse Rijk
o Nadruk op “Mediterrane connectie” (Aeneas)
o Rome als exceptionele stad
• De vroege ontwikkeling van de stad en politieke gemeenschap (vnl. op basis van
archeologie)
o Rome in eerste instantie niet exceptioneel in Italiaanse context
o Zeer gunstige ligging – Mediterrane connecties
o Ontwikkeling van forum als politiek centrum
o Ontwikkeling van de stad: tempels, stadsmuur
De Romeinse Republiek
Begin: in 509 met de verjaging van de laaste koning
Bronnen
• De meeste bronnen die we hebben over deze tijd stammen uit latere perioden
• De Romeinen kenden wel schrift, maar nog geen schriftcultuur (dat kwam pas later);
pas vanaf ca. 300 v. Chr. hebben we teksten:
, o Inscripties op tempels, bijv. van de geldschieters; toont aan hoe belangrijk het
was om zichtbaar te zijn
o Overgeleverde fragmenten van geschiedschrijvers
Andere belangrijke bronnen
• Polybius (2e eeuw v. Chr.): was een Griek die tijd doorbracht in Rome, probeerde
‘superioriteit’ Rome te verklaren
• Livius (1e eeuw v. Chr.): schrijft Ab Urbe Condita over de stichting van Rome
! doel van geschiedschrijvers was niet per se objectiviteit of een hoog
waarheidsgehalte, maar het verhaal zo mooi/literair mogelijk vertellen (ook wel ‘Clio’s
cosmetics’ genoemd) en de verheerlijking van Rome zelf
• Wetteksten: casuïstisch geformuleerde wetten die nauwelijks veranderden; latere
schrijvers refereerden er al aan
o Twaalf Tafelen (450 v. Chr.): codificatie van gewoonterecht; de tafelen zelf
hebben we niet, alleen referenties eraan van latere auteurs
o Digesten (samengesteld in 6e eeuw n. Chr.): alle wetgeving uit de Romeinse
Republiek verzameld en kritisch bekeken
• Annales: optekening van belangrijke gebeurtenissen/zaken/personen; ook deze
hebben we niet (of alleen fragmenten ervan), maar zijn gereconstrueerd uit werken
latere auteurs
o Fasti consulares: lijst van wie wanneer consul was
o Fasti Triumphales: belangrijke overwinningen van het leger die werden geëerd
met een Triumphus (triomftocht)
o Annales Maximi: belangrijke gebeurtenissen in een jaar
Sociale relaties
• Gentes (enkelvoud gens): families/clans o.l.v. een pater familias die een belangrijke
politieke en sociale rol vervulden; veel beslissingen vonden op dit niveau plaats.
• Patronus & cliëns: patronus (beschermheer) ondersteunt cliëns op verschillende
manieren (aangezien er geen sociaal vangnet of sociale wetten waren vanuit de
overheid) in ruil voor politieke steun
• Dignitas (prestige): reputatie, moreel aanzien, waardigheid, status; was heel
bepalend voor sociale positie
• Pietas: eerbied voor de goden & vroomheid (waaruit steun van de goden voortvloeit)
was belangrijk om serieus genomen te worden in de Romeinse samenleving
Sociale standen
• Patriciërs: leden uit adellijke geslachten die o.b.v. deze status politieke macht naar
zich toe konden trekken; was maar een hele kleine groep
• Plebejers: ‘de rest’, het gewone volk
! was geen heterogene groep: veel onderlinge verschillen m.b.t. rijkdom
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller socialhermitcrab. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now