1. Sociale categorisatie
1.1. Sociale categorisatie – Indelen van mensen
• Wat:
→ Spontaan onderbrengen van situaties en mensen in een aantal overzichtelijke categorieën
• Fundamenteel:
o Eigen aan de mens
o Al vanaf de peutertijd aanwezig
o Brengt orde aan hoe we de wereld zijn
→ Verrekijker: manier om naar de wereld te gaan kijken
• Op basis van:
o Oppervlakkige kenmerken
▪ Geslacht
▪ Leeftijd
▪ Etniciteit
▪ Kleding
▪ Lichaamsbouw…
o Diepere kenmerken
▪ Persoonlijkheidskenmerken (introvert/extravert)
▪ Vaardigheden…
• Waarom
o Snellere informatieverwerkingen (kan gaan over de overlevingskans)
o Laat ons toe snel te beslissen en handelen
Links: uniform, je luistert
Rechts: zangeressen, je luistert niet (voorkennis)
Essentieel te weten welke stam ze zijn, zo snel mogelijk afgaan van welke ‘groep’ ze zijn
• Prototypes
o Aan elke groep die we vormen kennen we eigenschappen toe, zo onderscheiden we de ene groep van de andere
• Drie eigenschappen:
o Descriptief ‘feitelijke’ kenmerken, louter beschrijvend (hoe herkennen)
o Evaluatief gevoelens dat het beeld oproept (sympathie of afkeer)
o Prescriptief gedrag dat de groep wel of niet mag stellen, verwachtingen
• Prototypes voorbeeld ‘kansarmen’
Component Groep
Descriptief • Sociale woning
• Veel kinderen
• Alleenstaand, of samen met een werkloze man
Evaluatief • Heeft ‘lagere status’
• Ofwel medelijden of net antipathie
Prescriptief • Mag het geld niet gebruiken voor sigaretten of zo’n gigantische tv
• Prototypes voorbeeld ‘wietgebruiker’
Component Groep
Descriptief • Lui in de zetel hangen
• Lang haar (dreadlocks?)
• Trui met een wietblaadje
Evaluatief • Onproductief
• Draagt weinig bij aan maatschappij
Prescriptief • Niet te veel naar buiten brengen
• Niet overal high rondlopen
• Verwacht niet dat het een hoogopgeleid iemand is
, Gedrag in Context 1B
• Prototypes
o Prototypes worden subjectief ingevuld
▪ Niet op basis van feiten of onderzoek
o Invulling verschilt tussen mensen Maar vaak wel overeenkomsten
▪ Iedereen heeft zijn eigen beeld/invulling over de groep
o Vervormt onze perceptie over die groep
▪ We kijken anders naar de groep vanwege het prototype dat we er over houden
• Hoe vervormt onze perceptie?
o Als we als buitenstaander naar een groep kijken, zijn er twee effecten die voorkomen:
1) Assimilatie: verschillen binnen groepen worden geminimaliseerd
2) Contrast: verschillen tussen groepen worden uitvergroot
1.2. Sociale categorisatie – Zelfcategorisering
Contrastverwerking:
Voorbeeld:
verschil tussen spelers en bewakers
Assimilatie:
Groepjes onder de spelers
• Wat: De manier waarop mensen zichzelf situeren binnen sociale categorieën
o M/V/X
o Bakker/student/bediende…
o Alleenstaande, partner, getrouwd…
• Ontstaan van de…
o Wij-groep (in-group)
o Zij-groep (out-group)
• Kenmerken:
o Groepsprototype van de wij-groep
Component Groep
Descriptief Kenmerkend voor de eigen groep
Evaluatief Doorgaans als positief beschouwd, deel van onze zelfwaardering
Prescriptief Hoe dient de eigen groep zicht te gedragen? In vergelijking met andere groepen?
o Verdere vertekening van onze perceptie (contrast- en assimilatie- effecten)
• Functie: Mee bepalend voor hoe we onszelf voelen en ons behoren te gedragen
• Groepsperceptie:
1) Contrast: verschillen tussen de groepen worden nog vergroot
2) Zij-groep-homogeniteit: verschillen binnen de zij-groep worden geminimaliseerd
3) Verschillen binnen de wij-groep worden behouden
,Gedrag in Context 1B
Kader om experimenten te interpreteren
Waarom:
▪ Hier bespreken we vaak experimenten om bepaalde theorieën en bevindingen te staven
vb: lengte, leeftijd, score op een toets
Wat:
▪ Experiment tracht variabelen te manipuleren
o Eigenschappen die verschillende waarden kunnen aannemen “Als ik X doe, hoe beïnvloedt dat Y?”
▪ Maken een onderscheid tussen twee variabelen:
o Onafhankelijk variabelen (OV):
Vb: Hoelang je je gsm gebruikt in bed
▪ Oorzaak, de X, de variabele die we manipuleren
o Afhankelijk variabele (AV):
▪ Gevolg, de Y, de variabele die verandert door X Vb: Je slaapkwaliteit, je aantal uren slaap
1.3. Sociale categorisatie – Ik, wij en de andere
• Sociale identiteitstheorie (SIT)
o Sociale categorieën waar we onszelf als lid van beschouwen zijn bepalend voor ons zelfbeeld
Wie ben ik?
Beschrijf jezelf in 5 woorden
o Voorbeeld: ik ben nieuwsgierig, in ben een vrijwilliger, ik ben een georganiseerd iemand, ik ben een docent → steeds verschil
• Sociale identiteitstheorie (SIT)
o Sociale categorieën waar we onszelf als lid van beschouwen zijn bepalend voor ons zelfbeeld
Persoonlijke identiteit Sociale identiteit
Individuele kenmerken Afgeleid uit het lidmaatschap van sociale groepen
• Uiterlijk • Kinderloos of ouder
• Gewoontes • Soort beroep dat men uitoefent
• Waarden • Lidmaatschap sportclub
• Persoonlijkheid • Jeugdbeweging
• ... • …
Steeds meerdere sociale identiteiten tegelijk op hetzelfde moment
De sociale context bepaalt welke sociale identiteit naar voor springt
• Sociale identiteiten NU: • Sociale identiteiten na 19h:
• Sociale identiteitstheorie (SIT):
o Als mens streven we een positief zelfbeeld na, we willen ons goed gevoel over onszelf
• Hoe?
o Via persoonlijke identiteit
Welke van deze twee kunnen we het meeste beïnvloeden?
o Via sociale identiteiten
Persoonlijke identiteit Sociale identiteit
Individuele kenmerken Afgeleid uit het lidmaatschap van sociale groepen
• Uiterlijk • Kinderloos of ouder
Stabiel, moeilijk Groepsprototype =
• Gewoontes • Beroeptoefent
• Waarden te veranderen • Lidmaatschap sportclub subjectieve constructie!
, Gedrag in Context 1B
1.4. Sociale categorisatie – Zelfcategorisering
• Ons zelfbeeld kan verhogen via lidmaatschap van een positief gewaardeerde groep
“Manieren waarop we ons zelfbeeld verhogen via deelname groep”
• Kenmerken:
1) Identificatie: groepsprestaties stralen af op het individu
Zelfbeeld verhogen
a. BIRGing = Basking In Reflected Glory
i. Identificeren met een succesvolle groep om zo ook (het gevoel te hebben) zelf succesvol zijn
Zelfbeeld en reputatie bewaren
b. CORFing = Cutting Off Reflected Failure
i. Je niet identificeren met een groep omdat deze niet succesvol zijn
o Voorbeelden: Identificatie
Winnen “Wij hebben gewonnen”
verliezen “Zij hebben verloren”
Huizen met een poster of bord voor een politieke kandidaat laten dit langer staan als de kandidaat wint, dan als deze verliest
2) Wij-groep-favoritisme: eigen groep wordt bevoordeeld
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zinaswijngedouw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.60. You're not tied to anything after your purchase.