Samenvatting van alle lessen van Kim Van den Langenbergh, inclusief gastcollege over vennootschapsrecht. Bevat alle essentiële informatie uit het boek 'Inleiding tot het recht - Mark Van Hoecke'
INLEIDING TOT HET RECHT
ESSENTIE EN INDELING VAN HET RECHT
BEGRIP RECHT
2 betekenissen:
- Subjectief recht: mijn/jouw recht op iets om iets te doen of niet te doen, ‘dat recht heb je niet’
- Objectief recht: geheel van rechtsregels, ‘het recht verbiedt het je’
1) Recht: opgelegd door bevoegde politieke autoriteit
a. Regelgevende organen (parlement, overheid, …) -> normenhiërarchie
2) Recht: kan worden afgedwongen
a. Door rechterlijke macht
b. Arbitrage: vorm van private rechtspraak op basis van een overeenkomst tussen partijen
i. Vb. 2 bedrijven in ruzie -> stellen zelf overeenkomst op ipv naar rechtbank te gaan
c. GAS-boetes: gemeentelijke administratieve sancties (verschillen in elke gemeente)
GEHEEL VAN BINDENDE REGELS
Gedragsregels - Gebodsbepalingen (moeten) samenwonen bij huwelijk
- Verbodsbepalingen (niet mogen) verkrachting binnen huwelijk
- Verlofbepalingen (mag, moet niet) gedeelde rekening < partners
Afdwingingsregels Instellingen & procedures voor Vb. welke rechtbanken zijn er,
toepassing en afdwinging bevoegdheden, regels rond politie
Wijzigingsregels Instellingen & procedures voor wijziging Recht wijzigt regelmatig: vb.
van het recht homoseksualiteit was vroeger strafbaar
BELANG VAN RECHT
Orde brengen in samenleving
Tijdsgebonden ideologie: vb. bij linkse regering gaan andere wetten belangrijker zijn
Realisatie van een beleid: lobby’s zetten druk (vb. wapenwetgeving)
Doen naleven van morele regels: je mag geen afval gooien op straat -> omgezet in rechtsregel
RECHTSGESCHIEDENIS
Romeins recht: aansprakelijkheid uit Lex Aquila & adagia (korte spreuken met bepaald principe)
Code Napoleon: burgerlijk wetboek
KENMERKEN VAN HET RECHT
1
, - ‘Nemo censetur ignorare legem’ -> niemand wordt geacht de wet niet te kennen
o Iedereen moet wet kennen
o Rechtsregels worden gepubliceerd in Belgisch Staatsblad: iedereen moet deze kennen
- dezelfde regels voor iedereen
- rechtsbedeling: beoordeling in concreto (uitspraak geldt enkel voor jou persoonlijke zaak)
- specifieke normen & begrippen: rechtsjargon
NORMENSTELSELS
Recht is niet het enige normenstelsel
Sociale regels (gedragsregels, beleefdheid), morele regels, godsdienstige regels
Recht Ethiek Godsdienst
Doel Ordening samenleving Geestelijke vervolmaking Eeuwige zaligheid
Oorsprong Maatschappij Mens Opperwezen
Gericht Op uiterlijke Op innerlijke Innerlijk & uiterlijk
Sanctie Boete, straf, vergoeding, .. Slecht geweten Bestraffing door opperwezen
ordening van samenleving: kan alleen bij rechtszekerheid
o als burger weten wat rechten & plichten zijn
o bestaan van rechtbanken om discussies uit te klaren & recht af te dwingen
o ook overheid moet zich aan het recht houden
INDELING VAN HET RECHT
Verschillende criteria: territorium, inhoud & afdwingbaarheid
1) nationaal recht: binnen grondgebied van een land
a. publiek, privaat, gemengd
2) internationaal recht: rechtsverhoudingen tussen staten -> vervat in verdragen (vb NATO, VN)
a. internationale rechtsregels: vaak geen rechtsreekse werking (niet inroepbaar door burgers)
3) supranationaal recht: staten geven deel van macht af aan eigen opgerichte instellingen (vb EU)
a. europees niveau: verdragen met rechtsreekse werking & richtlijnen (niet afdwingbaar)
PUBLIEK RECHT
verhouding overheid – burger (overheid treedt op met openbaar gezag, verhouding is dus ongelijk)
regels van openbare orde
soorten publiek recht:
- economisch recht: verhodudingen tussen ondernemingen (oa consumentenrecht)
- financieel recht: vb. bescherming van privéspaarders
- sociaal recht: arbeidsrecht & socialezekerheidsrecht
- intellectuele rechten: vb. auteursrecht
DWINGEND VS AANVULLEND RECHT
Dwingend: geen mogelijkheid tot afwijken via overeenkomst
Aanvullend: mogelijkheid tot afwijken in overeenkomst (meer vangnet voor als partijen geen regeling hebben)
belang van onderscheid: vaak te achterhalen via interpretatie -> belang voor nietigheid van overeenkomst
openbare orde: categorie van dwingend recht, essentiële belangen van de staat voor maatschappij
RECHTSSUBJECT VS RECHTSOBJECT
Rechtssubject - elk wezen met rechten en plichten
- natuurlijke personen (alle mensen)/rechtspersonen (personen op papier)
Rechtsobject - zaak waarover rechtssubjecten subjectieve rechten uitoefenen
- zelf geen drager van subjectieve rechten (voorwerpen, dieren)
RECHTSMISBRUIK
= recht uitgeoefend op wijze die te buiten gaat van normale uitoefening
gaat over alle subjectieve rechten
criteria:
- doel: schade
- zonder nut of redelijk belang
- berokkent nadeel aan derden
- onevenredigheidscriterium: weinig voordeel voor jezelf & groot nadeel voor anderen
sanctie: herstel in oorspronkelijke toestand of schadevergoeding
BRONNEN VAN HET RECHT & RECHTERLIJKE ORGANISATIE
RECHTSBRONNEN
3
, INTERNATIONAAL & SUPRANATIONAAL
VN, inernationale arbeidsorganisatie, Raad van Europa -> verdragen
vaak mensenrechten (privacy, sociale zekerheid, …)
enkel afdwingbaar door rechtstreekse werking of wanneer omgezet in nationaal recht
EU -> verdragen, verorderdeningen & richtlijnen
verordeningen: rechtstreekse werking, richtlijnen niet <-> moeten omgezet worden in nationaal recht
Internationale & supranationale regels met rechtstreekse werking: voorrang op grondwet
NATIONAAL
Grondwet - fundamentele rechten & vrijheden
- wijziging: enkel via strenge procedure
Wetten - gestemd in Federaal Parlement -> regering dient wetsontwerp in
- heeft dan meerderheid nodig in Kamer -> bekrachtiging door koning
- <-> bijzondere wetten: hebben tweederdemeerderheid nodig
Decreten & ordonanties - Meerderheid nodig -> vervolgens gepubliceerd in Belgisch Staatsblad
Koninklijk besluit - Basisprincipes worden opgenomen in de wet
- Vb. recht op thuisblijven omwille van familiale redenen -> deze redenen
opgenomen in KB
Ministerieel besluit - Verdere detaillering van regels uit KB
- Vb. welke procedure volgen om thuis te blijven uit familiale redenen?
Gewest-gemeenschaps - Uitvoering van decreten en ordonnanties
besluit
Provinciaal reglement - Publicatie bestuursmmoriaal
Gemeentelijk reglement - Publicatie gemeentelijke website
= Hiërarchie: zorgt voor rechtszekerheid
Kan ter discussie gesteld worden
o Discussie over subjectieve rechten: vb. arbeider oneens met wet in bepaalde situatie -> kan
wegvallen in deze specifieke situatie, maar wet wordt niet nietig gemaakt
o Discussie over objectieve rechten: vb. vakbond zegt wet is in strijd met grondwet -> als
grondwettelijk hof akkoord gaat wordt deze wet nietig verklaard
Andere nationale rechtsbronnen
Algemene rechtsbeginselen (ongeschreven: niet letterlijk in wet maar verwerkt in wetten)
- Behoorlijke rechtsbedeling: verschaffen van bepaald recht door de overheid
- Niet-retroactiviteitsbeginsel: : nieuwe regelgeving geldt enkel voor toekomst, niet voor verleden
- Rechtszekerheidsbeginsel: zekerheid van wat recht is
- Evenredigheidsbeginsel: gevolgen van besluit -> zijn deze zwaarder dan het belang van besluit?
contract
- Gewoonte: gebruik dat al bepaalde tijd bestaat (op veemarkt ‘handjeklap’ als contract)
- Pseudowetgeving: rondzendbrieven waarin uitgelegd wordt hoe bv. fiscale regels werken
- Paralegale normen: vb. deontologische code binnen artsengemeenschap (geen echte wet)
- Billijkheid: je mag rechten gebruiken maar niet misbruiken
BEHOORLIJKE RECHTSBEDELING
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MarjoleinVanmaercke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.91. You're not tied to anything after your purchase.
