Summary
Samenvatting Penitentiair recht en penologie --> 17/20 behaald
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van lessen en boek academiejaar
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followhannevndle
Reviews received
Content preview
1Penologie en penitentiair recht
Inleiding
- Waarover gaat de cursus:
o Penitentair recht: gaat over de juridische basis
o Penologie: hoe bestraffen in praktijk wordt gebracht en welke ervaringen hebben we
hier mee?
- Penologie = de wetenschap van de bestraffing
- Wat is een straf? → is ooit door Hof van Cassatie op een juridische manier beschreven
o Straf is een leed door de wet bepaald en door de rechtelijke macht opgelegd als een
sanctie wegens een gepleegd misdrijf
▪ Misdrijf = gedrag dat in de wet beschreven staat
▪ Het gaat over een bewuste toevoeging van leed ten aanzien van wie een
inbreuk pleegt op strafrechtelijke normen
▪ Het leed dient opgelegd te worden door een rechterlijke macht.
o Penologische vragen:
▪ Welke soort leed?
▪ Welke straffen?
▪ Waarom straffen?
▪ Hoe straffen uitvoeren?
- De doelstelling van de straf en wat deze inhoudt, is in beweging.
o Bij Hof van Cassatie spreekt men enkel over leed toevoegen.
Begrippen
- Penologie gaat breder dan louter juridische straffen. → er is ook een sociologische visie die
we hierbij zullen bekijken. We bekijken naar de sociale realiteit van het straffen.
o O.a. wat gebeurd er in de gevangenis? → hiernaast zijn ook andere
bestraffingsinstituten:
▪ De rechtbank
▪ Justitiehuizen: hier zijn justitie assistenten aanwezig die de uitvoering van
alle straffen in de gemeenschap mee opvolgen, in dat kader beschouwen we
de justitiehuizen ook als bestraffingsinstituten.
o We bespreken hierbij
▪ Het personeel: wie is het personeel
▪ Gedetineerden: wie zit er in de gevangenis?
▪ De cultuur: hoe gaat men hier met elkaar om en wat zijn de regels in
gevangenis
▪ De ruimtelijke aspecten: hoe zit een gevangenis er uit? → Naast klassieke
model ook meer moderne modellen
▪ Effecten van straffen: welk effect heeft een gevangenis verblijf op iemand
die hier opgesloten is
o We bespreken ook een meer multidisciplinaire benadering
▪ Juridisch
▪ Sociologisch
▪ Psychologisch
▪ Antropologisch
, 2
▪ Psychiatrisch
▪ Historisch
o We bespreken ook de evolutie van het gevangenisbeleid na WOII
- Straffen is een complex gegeven en bestaat uit verschillende niveau
o Straftoemeting: de rechter legt de straf op.
o Strafuitvoering: afhankelijk waar je woont en welke straf, wordt je straf op een
bepaalde manier uitgevoerd. Dit is dus wat er gebeurd als de straf wordt ondergaan.
▪ Enkele belangrijke beslissers:
• Gevangenis directeur
• Strafuitvoeringsrechter/strafuitvoeringsrechtbanken.
o Publieke verontwaardiging – Media: Straffen gebeurd niet in juridisch vacuüm:
straffen gebeurd in RB, uitvoering veelal in een gevangenis. Echter zien we de laatste
decennia een grotere link tussen de bestraffingsinstituten en de samenleving.
Straffen in de RB wordt een publiek gegeven. Iedereen kan gaan luisteren welke
straffen worden opgelegd. We horen hierover ook veel in de pers → bv
verontwaardiging over het feit dat iemand wordt opgepakt en terug vrij komt.
o Slachtoffers: SO is lang uit the picture gebleven, nu zien we meer maatregelen waar
men aandacht heeft voor het slachtoffer
▪ O.a. door mediatisering van wat er in de RB’en gebeurd (komt in nieuws, op
televisie, kranten,…) zien we dat SO meer en meer het woord nemen. We
zien dat deze SO meer en meer gegroeid is door zaak Dutroux
• Dutroux 1996: M Dutroux ontvoert Julie, Melissa, Ann en Eefje. Deze
zaak heeft een grote impact gehad op onze SL, er is toen de witte
mars ontstaan; een grote manifestatie in Bxl met witte ballonnen en
kleren om zich solidair te verklaren met de slachtoffers en hun
ouders. M. Dutroux was hierbij de veruiterlijking van het slechte in
SL, de witte mars was een eerste grote manifestatie van SL en een
eerste veruiterlijking van solidair verklaring van de SL met SO.
Sindsdien zien we de verontwaardiging en solidair verklaring vaker
terugkomen.
▪ Rechters die dienen te beslissen zijn ook deel van de SL → SO zullen dus een
grotere impact hebben op wat de rechter zal beslissen
o Bestraffing als organisatie/ instituut waar mensen beslissingen moeten nemen over
complexe zaken: mensen werken samen, dit zijn mensen die een bepaalde
opleidingen hebben en vaak bepaalde visies, zij dienen beslissingen te nemen over
complexe zaken
- We dienen een onderscheid te maken tussen:
o Penitentiair recht: alles wat betrekking heeft op gevangenissen straffen en wat er in
de gevangenissen gebeurd.
▪ Het geheel van juridische normen ivm de behandeling van gedetineerden
▪ Het is niet de strafwet. Maar er zijn 2 belangrijke wetten:
• Interne rechtspositie= basiswet gevangeniswezen (2005): gaat over
de rechten van gedetineerden in de gevangenis zelf.
o Bv het recht op bezoek, het recht op activiteiten, het recht
op briefwisseling, het recht op een wandeling,…
o Voor de basiswet waren dit geen rechten en kon dit zeer
makkelijk afgenomen worden van de gevangenen
, 3
▪ Wet = revolutie: we dienen te bekijken hoe deze
worden toegepast. Daarnaast dient ook bekeken te
worden wat de positie hierop is van het personeel.
o Deze wet geeft de gedetineerden een middel op te kunnen
protesteren.
o Pas vanaf 1/10/2021 zal het klachtrecht in uitvoering komen.
Dit zegt iets over de lange duur en de weerstand die er is
geweest op effectief in uitvoering te komen.
▪ Dit geeft de mogelijkheid om een juridische stap te
ondernemen als hen een onrecht wordt aangedaan
• Externe rechtspositie (2006): regeling van de overgang van binnen
naar buiten.
o Voorwaardelijke in vrijheidstelling
o Penitentiair verlof
o Uitgaansvergunning
o …
o Gedetineerden komen niet zomaar vrij, dit gaat meestal
gefaseerd via strafuitvoeringsmodaliteiten, deze worden in
de wet bepaald.
o Vormt eveneens een revolutie: nu is dit juridisch, vroeger
werd dit via circulaire georganiseerd → rechtpositie van
gedetineerden is versterk
o Strafuitvoeringsrecht: gaat over de uitvoering van alle straffen en maatregelen in de
gemeenschap
- 2 benaderingen
o Juridische benadering
o Criminologische
▪ Doelstelling van straffen en systeem: binnen het systeem zijn verschillende
belangen en verschillende beslissers, er zijn dus ook conflicten binnen dit
systeem maar ook conflicten tussen de doelstellingen van straffen (examen:
conflicten weergeven tussen de instrumentele en intrinsieke doelstellingen)
▪ Studie van de bestraffingspraktijken in de gevangenis en de effecten op de
betrokkenen en de omgeving: als iemand in de gevangenis terechtkomt
heeft dit ook een impact op zijn omgeving
▪ Analyse van het beleid: wat is het gevangenisbeleid in België en hoe is dit
verlopen?
Overzicht van straffen vanuit een penologisch perspectief
- Gerechtelijke interventie is volgens juridische termen geen echte straf. Toch zal dit binnen
penologie besproken worden
Juridische indeling
Hoofdstraffen
- Rechter zal als reactie op een misdrijf steeds een hoofdstraf opleggen → deze zijn terug te
vinden in het strafwetboek en enkele bijzondere wetten.
- Straffen kunnen ingedeeld worden naargelang
o Voorwerp van de bestraffing
▪ Vrijheidsbenemende straffen
, 4
▪ Vrijheidsbeperkende straffen
▪ Vermogensstraffen
▪ Ontzetting of beperking van bepaalde rechten
▪ Verval van recht tot sturen
▪ Stadionverbod
▪ Woonverbod
▪ Alcoholslot
o Naargelang de zwaarte van het misdrijf en de straf
▪ Overtredingen → politionele straffen
• Opgelegd door politierechtbank
• 1-7 dagen
▪ Wanbedrijf → correctionele straffen
• Opgelegd door correctionele rechtbank
• 8dagen → 40 jaar
▪ Misdaden → criminele straffen
• Opgelegd door hof van assisen
• 5 jaar tot 40 jaar
- Vrijspraak: het kan de beslissing zijn van de rechter om geen straf op te leggen en iemand
niet schuldig te verklaren.
o Verschil opschorting-vrijspraak;
▪ bij opschorting wordt iemand schuldig verklaard, maar de straf wordt nog
niet opgelegd. Die kan later wel nog altijd opgelegd worden wanneer men
niet aan de voorwaarden voldoet die erbij horen.
▪ Bij vrijspraak wordt men ontheven van elke straf en schuld
- Vrijheidsstraf: gevangenisstraf
o Voorlopige hechtenis is een vrijheidsberovende maatregel maar geen straf. Wordt
niet opgelegd door de rechter.
o vrijheidsstraf wordt pas opgelegd wanneer schuld bewezen is en wordt opgelegd
door de rechter. Voorhechtenis zal later wel afgetrokken worden van de echte straf
▪ !! Ambivalent want dit is geen straf, maar later wordt het wel meegeteld bij
straf
- Vrijheidsbeperkende straffen: laatste 50-60 jaar is er meer nagedacht over welke straffen er
opgelegd kunnen worden naast vrijheidsberovende straffen.
o Opschorting: men wordt schuldig verklaard maar men kiest ervoor om geen straf op
te leggen. Meestal is dit verbonden aan een proeftermijn
o Uitstel: men wordt schuldig verklaard en men krijgt een straf opgelegd. De uitvoering
wordt uitgesteld naargelang een proeftermijn. Indien men de voorwaarden passend
bij deze proeftermijn respecteert zal men na deze termijn de straf niet meer moeten
uitvoeren. Indien me ze niet respecteert zal men de straf alsnog moeten uitvoeren
o Probatie: je dient aan bepaalde voorwaarden moeten beantwoorden
o Werkstraf
o ET
o Alcoholslot: Slot op stuur waardoor je niet meer met wagen kan rijden
o Verval van recht tot sturen
o Stadionverbod: ingevoerd met hooligans
o Woonverbod binnen een bepaalde zonde: om SO te beschermen door de maatregel
dat iemand niet binnen bepaalde zone mag gaan wonen
- Vermogensstraf:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hannevndle. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.18. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now