Lichamelijke opvoeding
Hoofdstuk 1 – bewegen doet ertoe!
Voordelen van bewegen
- Versterkt hart, longen, spieren en botten
- Verbetert de bloeddruk en bloedwaarden
- Betere nachtrust
- Sterkere ontwikkeling van de hersenen
- Betere sociale vaardigheden
- Minder kans op depressie: voelen zich beter in hun vel
Voorwaarden voor positieve effecten
- het emotionele en motivationele klimaat moet goed zijn
(gevoel van verbondenheid, positieve interacties tussen de
kinderen, goede relatie met de leerkracht)
- De activiteiten moeten passen bij de ontwikkelingsfase van
het kind
- De activiteiten moeten gericht zijn op positieve ervaringen
(succeservaringen), plezier en betrokkenheid van alle
deelnemers; competitie en prestatiedruk mogen niet te hoog
zijn
- Een adequaat getrainde leerkracht of coach is dus heel
belangrijk => jullie maken het verschil
Bewegingsdrang en ewegingsarmoede
Kinderen hebben een grote Bewegingsdrang
- Hebben het moeilijk om stil te blijven zitten.
- Hebben 3 à 4 uur beweging nodig m.a.w. ze voelen normale fysiologische behoefte om een
aantal uren per dag fysieke inspanning te leveren.
- Richtlijn van WHO voor kinderen en jongeren: 60 min matig tot intensief bewegen per dag.
Kinderen hebben Bewegingsarmoede
,Kan leiden tot:
- Geringere ontwikkelingskansen op verschillende vlakken.
o 10 tot 30% met lichte tot matige coördinatiestoornissen
o 30% houdingsafwijkingen en tekort aan spierkracht
o 30% te dik
o Veel kinderen hebben weinig uithouding en kampen met overdreven stress en
nervositeit.
Toekomstige leerkrachten lager onderwijs hebben zelf al minder bewogen in hun kindertijd
dan is aangeraden. De leerkrachten zullen extra hun best moeten doen om aan de noden van
de kinderen te voldoen en hen te stimuleren, binnen en buiten de klas, om voldoende te
bewegen. Pas je manier van lesgeven aan!
De bewegingsdriehoek
De bewegingsdriehoek is het Vlaams voorlichtingsmodel over bewegen en lang stilzitten voor de
algemene bevolking, ontwikkeld door het Vlaams Instituut Gezond Leven.
De bewegingsdriehoek is, samen met de voedingsdriehoek, de opvolger van de actieve
voedingsdriehoek.
- Oranje zone: sedentair gedrag -> lang stilzitten -> vervang om de 30 minuten
- Lichtg roene zone: licht intensieve beweging -> grootste deel van de dag (doel)
- Middelste groene zone: matig intensief bewegen -> sneller ademen, hogere hartslag
- Donder groene zone: hoog intensief bewegen -> zweten, minstens 1 keer per week
Sedentair gedrag of lang stilzitten is alles wat je doet terwijl je ligt of zit en waarbij je heel weinig
energie verbruikt. Slapen hoort daar niet bij.
Lees ook de voorbeelden (staan in de driehoek afgebeeld)
, Concrete aanbevelingen voor stilzitten en bewegen voor 6 tot 17
jarigen
Sedentair gedrag IS NIET GELIJK AAN fysiek inactief
Is sedentair gedrag hetzelfde als fysiek inactief zijn? Nee, want mensen die veel stilzitten, kunnen
toch voldoende matig intensief bewegen.
Vb: je fietst elke dag matig intensief 30 minuten van en naar het werk, maar zit overdag heel wat
uren aan je bureau. Je collega Jan past daar een mouw aan door regelmatig even op te staan, de
benen te strekken en wat te bewegen. Zo zit hij niet al te lang stil.
Gezondheidsrisico’s van lang stilzitten
- Lagere cardiovasculaire fitheid
- Lager mentaal welbevinden
- Hogere bloeddruk en cholesterol
- Slaapproblemen
- Hoger percentage vetweefsel
- Minder sterke spieren en gewrichten
, - Minder hoge schoolresultaten
Hoofdstuk 2 – opvoeden, bewegen en bewegingsopvoeding op
school
Harmonische ontwikkeling
In het basisonderwijs is het leren en leven op school gericht op de harmonische ontwikkeling van de
totale persoon: hoofd, hart en handen.
We richten ons met de opvoeding dus op alle componenten van de persoonlijkheid: zowel de
cognitieve als de dynamisch-affectieve en motorische component.
Persoonlijkheidscomponenten
Psycho-motorische: omvat de manuele en motorische vaardigheden en de zintuiglijke activiteiten die
men op een persoonlijke manier beleeft en tot uitdrukking brengt.
Cognitieve: omvat het verstandelijk functioneren van de persoon, zijn kennis en zijn intellectuele
vaardigheden. Er zijn diverse vormen van intellectueel functioneren.
Dynamisch-affectieve: omvat het domein van de gevoelens, de motivatie, de interesses, attituden en
waardepatronen.
Rol van beweging in totale persoonlijkheidsvorming
Kinderen moeten veel bewegingskansen krijgen om tot een optimale persoonlijkheidsontwikkeling
te komen, om zich harmonieus te kunnen ontplooien op elk vlak.
Motorische ontwikkeling
Lichamelijk:
- De beweging is natuurlijk onmisbaar voor de lichamelijke ontwikkeling en de conditie-
opbouw. Geregelde fysieke inspanning bevordert de groei van spieren, beenderen, pezen en
ligamenten. Ze verbetert de snelheid, de kracht, de lenigheid en de conditie.
Zintuiglijk
- Zien (visueel), horen (auditief), voelen (tactiel), zijn zintuiglijke capaciteiten die zich
ontwikkelen 'al doende'.
Hoofdstuk 1 – bewegen doet ertoe!
Voordelen van bewegen
- Versterkt hart, longen, spieren en botten
- Verbetert de bloeddruk en bloedwaarden
- Betere nachtrust
- Sterkere ontwikkeling van de hersenen
- Betere sociale vaardigheden
- Minder kans op depressie: voelen zich beter in hun vel
Voorwaarden voor positieve effecten
- het emotionele en motivationele klimaat moet goed zijn
(gevoel van verbondenheid, positieve interacties tussen de
kinderen, goede relatie met de leerkracht)
- De activiteiten moeten passen bij de ontwikkelingsfase van
het kind
- De activiteiten moeten gericht zijn op positieve ervaringen
(succeservaringen), plezier en betrokkenheid van alle
deelnemers; competitie en prestatiedruk mogen niet te hoog
zijn
- Een adequaat getrainde leerkracht of coach is dus heel
belangrijk => jullie maken het verschil
Bewegingsdrang en ewegingsarmoede
Kinderen hebben een grote Bewegingsdrang
- Hebben het moeilijk om stil te blijven zitten.
- Hebben 3 à 4 uur beweging nodig m.a.w. ze voelen normale fysiologische behoefte om een
aantal uren per dag fysieke inspanning te leveren.
- Richtlijn van WHO voor kinderen en jongeren: 60 min matig tot intensief bewegen per dag.
Kinderen hebben Bewegingsarmoede
,Kan leiden tot:
- Geringere ontwikkelingskansen op verschillende vlakken.
o 10 tot 30% met lichte tot matige coördinatiestoornissen
o 30% houdingsafwijkingen en tekort aan spierkracht
o 30% te dik
o Veel kinderen hebben weinig uithouding en kampen met overdreven stress en
nervositeit.
Toekomstige leerkrachten lager onderwijs hebben zelf al minder bewogen in hun kindertijd
dan is aangeraden. De leerkrachten zullen extra hun best moeten doen om aan de noden van
de kinderen te voldoen en hen te stimuleren, binnen en buiten de klas, om voldoende te
bewegen. Pas je manier van lesgeven aan!
De bewegingsdriehoek
De bewegingsdriehoek is het Vlaams voorlichtingsmodel over bewegen en lang stilzitten voor de
algemene bevolking, ontwikkeld door het Vlaams Instituut Gezond Leven.
De bewegingsdriehoek is, samen met de voedingsdriehoek, de opvolger van de actieve
voedingsdriehoek.
- Oranje zone: sedentair gedrag -> lang stilzitten -> vervang om de 30 minuten
- Lichtg roene zone: licht intensieve beweging -> grootste deel van de dag (doel)
- Middelste groene zone: matig intensief bewegen -> sneller ademen, hogere hartslag
- Donder groene zone: hoog intensief bewegen -> zweten, minstens 1 keer per week
Sedentair gedrag of lang stilzitten is alles wat je doet terwijl je ligt of zit en waarbij je heel weinig
energie verbruikt. Slapen hoort daar niet bij.
Lees ook de voorbeelden (staan in de driehoek afgebeeld)
, Concrete aanbevelingen voor stilzitten en bewegen voor 6 tot 17
jarigen
Sedentair gedrag IS NIET GELIJK AAN fysiek inactief
Is sedentair gedrag hetzelfde als fysiek inactief zijn? Nee, want mensen die veel stilzitten, kunnen
toch voldoende matig intensief bewegen.
Vb: je fietst elke dag matig intensief 30 minuten van en naar het werk, maar zit overdag heel wat
uren aan je bureau. Je collega Jan past daar een mouw aan door regelmatig even op te staan, de
benen te strekken en wat te bewegen. Zo zit hij niet al te lang stil.
Gezondheidsrisico’s van lang stilzitten
- Lagere cardiovasculaire fitheid
- Lager mentaal welbevinden
- Hogere bloeddruk en cholesterol
- Slaapproblemen
- Hoger percentage vetweefsel
- Minder sterke spieren en gewrichten
, - Minder hoge schoolresultaten
Hoofdstuk 2 – opvoeden, bewegen en bewegingsopvoeding op
school
Harmonische ontwikkeling
In het basisonderwijs is het leren en leven op school gericht op de harmonische ontwikkeling van de
totale persoon: hoofd, hart en handen.
We richten ons met de opvoeding dus op alle componenten van de persoonlijkheid: zowel de
cognitieve als de dynamisch-affectieve en motorische component.
Persoonlijkheidscomponenten
Psycho-motorische: omvat de manuele en motorische vaardigheden en de zintuiglijke activiteiten die
men op een persoonlijke manier beleeft en tot uitdrukking brengt.
Cognitieve: omvat het verstandelijk functioneren van de persoon, zijn kennis en zijn intellectuele
vaardigheden. Er zijn diverse vormen van intellectueel functioneren.
Dynamisch-affectieve: omvat het domein van de gevoelens, de motivatie, de interesses, attituden en
waardepatronen.
Rol van beweging in totale persoonlijkheidsvorming
Kinderen moeten veel bewegingskansen krijgen om tot een optimale persoonlijkheidsontwikkeling
te komen, om zich harmonieus te kunnen ontplooien op elk vlak.
Motorische ontwikkeling
Lichamelijk:
- De beweging is natuurlijk onmisbaar voor de lichamelijke ontwikkeling en de conditie-
opbouw. Geregelde fysieke inspanning bevordert de groei van spieren, beenderen, pezen en
ligamenten. Ze verbetert de snelheid, de kracht, de lenigheid en de conditie.
Zintuiglijk
- Zien (visueel), horen (auditief), voelen (tactiel), zijn zintuiglijke capaciteiten die zich
ontwikkelen 'al doende'.
