Voorbeelden examenvragen
De Verlichting, haar critici en haar erfgenamen
Wat Waren de voornaamste kritiekpunten op de Verlichting en hoe kwamen ze tot uiting bij de
ontwikkeling van het nationalisme?
De Verlichting was een cultureel-filosofische intellectuele stroming die ontstond in de 18e eeuw in
Europa, waarbij filosofie, de rede en wetenschap centraal stond. De voornaamste kritiekpunten op
de Verlichting zijn elitisme, historicisme, vals exceptionalisme, nieuwe dogma’s en beperkte
ontvoogding. De kritiek op de Verlichting kwam vanuit verschillende hoeken en was er ook al in de
periode van de Verlichting zelf. Het nationalisme is een ideologie uit de moderne periode waarbij
gesteld werd dat elke natie recht heeft op zijn eigen staat. De nationale identiteit stond hierbij
centraal.
Er werd gesteld dat de Verlichting een elitair fenomeen was. Elites bepaalden namelijk wat
moderniteit was en wie ‘verlicht’ was. De elites classificeerden wat maakte dat de Verlichting geen
democratische beweging was, ondanks dat de verlichte denkers tegen een standenmaatschappij was,
wat voor velen dus als hypocriet werd gezien.
Ook historicisme was een punt van kritiek waarmee de Verlichting te maken kreeg. Historicisme wil
zeggen dat mensen er vanuit gaan dat alles verloopt volgens bepaalde historische wetten. Zij
geloofden namelijk dat de Verlichting voor vooruitgang zorgde en dat ze op dat moment in een
periode van vooruitgang zaten.
Ook vals exceptionalisme is een punt van kritiek dat aan de Verlichting verweten werd. Kritiek dat
Europa met hun concept ‘Verlichting’ niet uniek waren.
Ook nieuwe dogma’s kwamen tot stand omwille van de Verlichting. De Verlichting was er namelijk
van overtuigd dat Europa vernieuwend was met hun democratische ideeën en dat ze daardoor
ontzettend vooruitstrevend waren. De kritiek hierop was echter dat hoewel de verlichte denkers
ervan uitgingen dat ze enorm vooruitstrevend waren, er bijvoorbeeld ‘traditionele’ stammen waren
die op dat moment misschien zelfs al meer democratisch waren.
Ook beperkte ontvoogding is een punt van kritiek dat aan de Verlichting verweten werd. Zo werd de
Verlichting bijvoorbeeld hypocriet genoemd omdat ze zicht uitten als tegen de standenmaatschappij
maar toch waren bepaalde denkers totaal niet tegen slavernij of waren ze totaal niet bezig met de
ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Ze zagen mannen nog steeds superieur tegenover
vrouwen.
Kritiek op de Verlichting vinden we in het nationalisme terug op vlak van de nationale identiteit, het
principe dat centraal stond in het nationalisme. Deze nationale identiteit staat tegenover de Verlichte
mens, waarbij het idee was dat deze kosmopolitisch moest zijn.
Wie was Catharina de Grote en hoe is ze gelinkt aan het begrip ‘moderniteit’?
Het begrip moderniteit staat nauw in verband met het Verlichtingsproject. Kernconcepten die met
deze daarmee samengaan zijn democratie, vrijheid, vooruitgang en vrede.
Catharina de Grote was monarch van Rusland in de tweede helft van de achttiende eeuw. Ze was een
verlicht despoot die verlichte hervormingen en maatregelen doorvoerde in haar bestuur. Een Verlicht
despotisme houdt in dat één iemand of een klein groepje aan de macht is. Het verlicht despotisme
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MDB02. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.68. You're not tied to anything after your purchase.