Samenvatting van het vak criminologie van de strafrechtsbedeling waarbij ik de powerpoint heb overgenomen en notities toegevoegd. Het bevat ook notities etc. van de gastcolleges.
(Geslaagd in eerste zit!)
Criminologie van de strafrechtsbedeling
Sowieso een geschiedenisvraag op het examen (6-7 punten), casussen waarin je een fout moet verbeteren of de
casus kan juist zijn, concepten definiëren → 8 tot 10 vragen
↳ Je kan op elk niveau uitstromen
↳ Vooral focus op strafrechtelijk beleid sensu stricto in dit vak
Algemeen overzicht strafrechtsbedeling
Misdrijf- straf
Men denkt doorheen de geschiedenis steeds anders over straffen, daders, ..
↪ Focus op de daad of de dader?
↪ Er is altijd een slinger naar ofwel de focus op de daad of op de
dader
Ancien Régime (tot aan de 18de E)
- Willekeurig
- Centrale figuur was de vorst (alleenrecht) > hij bepaalde wat een overtreding was & die
overtreding was een aanslag op de vorst als figuur dus starf = voorbeeldstraf (lijfstraffen)
- Wrede middeleeuwen > er is meer nuance: men kon de straf afkopen of een lichtere straf
- Doel vd straf: vergelding & afschrikking naar het brede publiek toe (algemene preventie)
Verlichting en Klassiek Strafrecht (18-19e E)
- Men ging ervan uit dat de mens is een rationeel wezen is & een afweging maakt tussen
kosten & baten voor een delict te plegen
- Werkten met een sociaal contract: jij geeft je vrijheid + overheid beschermt je
- Magna Charta: mens kan enkel een afweging maken wanneer hij weet wat er straffen zijn
etc. ⇒ Legaliteit, proportionaliteit & subsidiariteit
・Legaliteit: het moet in de wet staan (zowel de overtreding als de straf)
・Proportionaliteit: de straf moet in proportie zijn met de daad
・Subsidiariteit: je zet je strafrecht pas in als er geen andere opties meer zijn
- De rechter is ‘la bouche de la loi’
- De schuld staat centraal
- Het doel is vergelding omdat je een sociaal contract bent aangegaan > je hebt het
contract overtreden dus moet je een vergelding krijgen + bijzondere preventie (gericht
naar 1 persoon door gevangenisstraffen) + algemene preventie (afschrikking)
1
,Positivisme (2de helft 19e E)
- Bv. Lombroso
- Je hebt de geboren misdadegers (op basis van bonestructure, gelaatstructuur,..) & kan
vooraleer de straf is gesteld optreden > dit maakt vergelding zinloos, de persoon kan er
niet aan doen, hij was gedetermineerd om misdaad te plegen
- Magna Charta komt dus op de helling te staan door deze bewering
- Slinger gaat van daad naar dader
- Focus op bijzondere preventie
Sociaal Verweer (2de helft 19e E)
- Klassieke strafrecht niet volledig verwerpen: maar jongeren, seksueel perverten,.. geld
het strafrecht niet & daar werkt men nog met het positivisme + een andere groep volgt het
beleid met het klassieke strafrecht & heeft een ‘zekere vrijheid’ = het eclecticisme van Prins
- ‘Normale’ delinquenten versus andere delinquenten, straffen versus maatregelen
(“geestesgestoorden en jeugdigen”)
Na WO II: overgangsfase, bloei, welvaartstaat en verzorgingsstaat
⇒ Uitbouw sociale vangnetten
Nieuw Sociaal Verweer (na WO II)
- Nouwen verder op het sociaal verschil MET HET VERSCHIL dat de legaliteit/de
rechtspositie een speciale rol krijgt
- Aandacht voor oud sociaal verweer maar probeert de excessen te vermijden
- Reintegratie / resocialisatie centraal
- Individualisering, mét aandacht voor de rechtspositie van de dader (legaliteit)
Vandaag = diverse stromingen
- Straf = diverse straffen. Streven naar evenwicht tussen vergelding, afschrikking,
resocialisatie en herstel.
- Resocialisatie als functie van een (gevangenis)straf: wat vinden jullie daar van?
- Rechter als koorddanser - publieke opinie
↪ Koorddanser tegen gelijkheid tov individualisering (rekening houden met context dader)
↪ Rechter kan kiezen tussen verschillende straffen (vork: maxima & minima)
- Voorgaand Minister van Justitie Koen Geens: 3 fases hervormingen strafrecht,
strafprocesrecht, strafuitvoeringsrecht
↪ Strafrechtelijkbeleid wordt bepaald door minister van justitie + groep van
procureurs-generaal
- Huidig Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne bouwt hierop verder: wanneer
mogen we de veranderingen verwachten?
2
,De strafrechtsketen
De logica van de strafrechtsketen: de echelons
↪ Trechter: er komt veel binnen maar er vallen veel af (meeste bij opsporing, klein deel bij
strafuitvoering)
↪ Logica strafrechtsbedeling wordt niet vaak gevolgd
Een trechter
- Misdrijf: door de wet omschreven gedrag waarop een straf is gesteld die in de wet is
bepaald
- Dark number versus misdrijven die in de trechter terecht komen
↪ Dark number = alle misdrijven die niet gekend zijn
- 700 000 - 750 000 misdrijven/jaar bezorgd aan OM
↪ Slechts een klein deel ervan (35.000-55.000/jaar, 5%-7%) worden door de strafrechter
behandeld
↪ Een klein deel daarvan (18.000/jaar) leidt tot hechtenis/gevangenisstraf
- Overreglementering, uitbreiding strafrecht maar investeringen voor justitie volgden niet
・“We hebben het strafrecht verwaarloosd”
↪ We hebben geen extra middelen gegeven om alle zakken aan te nemen, ‘de
trechter’ zit bomvol
・Gevangenissen zitten overvol, coördinatie tussen diverse actoren loopt soms mank
↪ Overlopen/opstroppen trechter: onbeheersbare hoeveelheid straffen en het
onvermogen om die uitgesproken straffen adequaat uit te voeren
↪ Tast efficiëntie van het strafrecht aan en zorgt voor uitholling
- Beleid voeren”
・Klassieke strafrecht: geen ruimte voor beleid (magna charta)
・Oud sociaal verweer: creatie beleidsruimte op echelon strafuitvoering (SU) en deels
straftoemeting (ST)
Bvb voorwaardelijke invrijheidsstelling, verzachtende omstandigheden
・Nieuw sociaal verweer: creatie beleidsruimte op elk echelon
Bvb praetoriaanse probatie, Bemiddeling en Maatregelen, probatie, penitentiair verlof
3
, Keuzes maken in de keten
Opsporing
- (Lokale en federale) politie, bijzondere inspectiediensten, douane,..
- Politie legt schriftelijk vast in processen-verbaal
- Wettelijk geen autonomie (geen politiespot)
↪ Eigenlijk zou politie alles moeten verbaliseren & doorgeven aan OM
- Opsporingsonderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie (OM) (90%)
- Dwangmaatregelen: vordering tot onderzoek, onder leiding van de onderzoeksrechter
(gerechtelijk onderzoek, 10%)
↪ Dwangmaatregelen zijn invasie van de privacy & moeten door een specifieke
onderzoeksrechter aangevraagd worden
↪ Quid: staat dit op de helling?
Vervolging
- Logica van de strafrechtelijke reactie op misdrijven:
“Eens een misdrijf is opgespoord en vastgesteld wordt het aan de strafrechter voorgelegd
met het oog op beoordeling en eventuele bestraffing”
⇒ Realiteit: eerder uitzondering dan regel!
- Opsporings- en vervolgingsbeleid: richtlijnen minister van Justitie en omzendbrieven
College PG’s (COLs)= bindend voor alle leden OM
… maar binnen de grenzen bepaald door de minister van Justitie/College PG’s kan het
OM eigen accenten leggen:
= Opportuniteitsbeginsel: het OM kan beslissen om wel/niet tot vervolging over te gaan
→ OM als spilfiguur!
- Sepot (65-70%) waarvan technisch sepot (+- 65%) en opportuniteitssepot (+- 35%)
↪ Technisch sepot = men KAN niet vervolgen (bv. geen dader)
↪ Opportuniteitssepot = het is niet voordelig voor de maatschappij of de persoon om deze
te vervolgen
- Buitengerechtelijke afhandeling op parketniveau
↪ Bv. Minnelijke schikking, bemiddeling & maatregelen, BiS
- Beslissen tot vervolgen
Straftoemeting
- Een strafrechtelijke reactie op een misdrijf is de uitzondering
- Instellen strafvordering via: OM (OM/PdK heeft vervolgingsmonopolie)
- Uitzonderingen, zoals:
・Via Raadkamer (na vordering OM) na afsluiting gerechtelijk onderzoek door
onderzoeksrechter
・Door het slachtoffer
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rsmrckx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.37. You're not tied to anything after your purchase.
