Summary
samenvatting recht
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting van recht
[Show more]
Seller
Follow
celeste2
Content preview
Samenvatting RechtWat is recht:
Het ontstaan en ontwikkeling van recht:
3500 v.Chr. in Nabije Oosten schrift uitgevonden, heersers over staten regels schriftelijk
vastleggen
Regels vlugger en over grote afstand bekend gemaakt
Kleitabletten of op steen gegraveerd vb: wetboek van koning Hammoerabi, regelde thema’s
zoals slavernij, misdaad, huwelijk en koop en verkoop van bier, ‘oog om oog, tand om tand’
Recht van goddelijke oorsprong, maar farao’s, koningen, keizers hielden onderdanen voor
hun macht rechtstreeks van goden te krijgen
Meeste regels in loop van tijd ontstaan door traditie
Gewoonterecht belangrijkste bron van recht, ongeschreven regels van generatie op
generatie overgedragen
Mensen op elk moment in geschiedenis zochten naar vormgeving om te kunnen samenleven,
regels om samenleving geordend te laten verlopen
Zo ontstonden politieke, administratieve en gerechtelijke instellingen die rechtsregels gingen
formuleren, toepasten en handhaafden
Na WO II begrepen dat oorlogen tot catastrofe leiden op humanitair, economisch als politiek
vlak, sindsdien problemen oplossen via internationale reglementering
Door bevolkingsgroei internationaal en nationaal systeem herdacht moeten worden
Recht beïnvloed door geschiedenis, wetenschappen, ethiek, geloofsovertuigingen,
maatschappij visie, opvattingen en gebeurtenissen, recht is weerspiegeling van wat leeft in
maatschappij en steeds onderhevig aan verandering
Recht dynamisch en complex
In zorgsector sprake van juridisering en bestaat toenemende regulering van
maatschappelijke verhoudingen en toenemend beroep op recht op (buiten)gerechtelijke
procedures
Geldt algemeen rechtsbeginsel waarbij gesteld wordt dat burger veronderstelt wordt de wet
te kennen, in praktijk onrealistisch
Definitie van recht:
Geen universele definitie
Recht een geheel van regels, opgesteld door samenleving, waardoor belangen van
enkelingen die in gemeenschap leven, geordend worden, door middel van sociale dwang
Kenmerken van recht:
Geheel van regels:
o Recht is pakket van regels, geschreven en ongeschreven, nationaal en internationaal
o Rechtsregels formuleren verbid, gebod of handeling, bepalen hoe het moet, niet hoe
het is
o Verschilt van wetenschappelijke regels die trachten werkelijkheid weer te geven
o Verschil met religie en morele regels is dat rechtsregels kunnen afgedwongen
worden door georganiseerde instanties die maatregelen en sancties kunnen
opleggen
o Rechtsregels nooit moreel verwerpelijke gedachte sanctioneren zolang gedachte niet
veruitwendigd wordt in handeling of gedrag
, Opgesteld door samenleving:
o Systeem van verkiezingen , regels opgesteld door vertegenwoordigers van
samenleving
o In België deelnemen aan staatsbestuur via kiesrecht, laat burgers toe om te
stemmen
o Opkomstplicht vanaf 18 jaar verplicht gaan stemmen
o Algemeen stemrecht ingevoerd voor mannelijke bevolking via herziening grondwet
tussen 1893 en 1921, stemrecht voor vrouwen pas 1947
o Volk heeft impact op regels, goed weten welke overtuigingen, visies, beleid de
politieke partijen hebben
o Onze staatsvorm is democratie, in parlement zetelen vertegenwoordigers die volk
verkozen heeft, krijgt opdracht rechtsregels te formuleren of aan gewijzigde
omstandigheden aan te passen wetgevend orgaan
o Uitvoerend orgaan wetten uitvoeren
o Democratie demos: volk, kratein: heersen, volk heerst of neemt deel aan
staatsbestuur
o In dictatuur rechtsregels worden opgesteld door dictator of dictatoriaal bestuur,
voor kiezer onmogelijk om stem geheim uit te brengen of knoeien met uitslag, in
schijnparlement zetelen marionetten van dictator
o Totalitair regime onderwerpt ook openbare leven of hele maatschappij aan
dwingende levensbeschouwing of ideologie
Belangen van enkeling die in maatschappij leeft worden geordend:
o Recht en rechtsregels ontstaan door nood aan organisatie in complexe samenleving
o Iedereen behoeftes en verlangen die kunnen conflicteren
o Geen regels chaos, rebellie, anarchie of eigen willekeur, wanorde, nastreven van
eigen belang ten koste van elkaar en zal leiden tot oorlog
o Filosofen van maatschappelijk verdrag stellen dat samenleving enkel tot stand
gebracht kan worden door onderlinge afspraken, als iedereen zich aan de regels wil
houden, levert legitimatie van overheid op
o Nood aan regels die duidelijk zijn en rechtszekerheid bieden, weten welk gedrag
verwacht wordt
o Recht als rechtvaardig kan worden beschouwd
o Zowel rechten als plichten
Afdwingbaarheid van recht:
o Rechterlijke macht staat in voor sanctionering van overtredingen van rechtsregel
o Vroeger gebeurde wraakneming door (familie van) slachtoffer tegen dader, leidde tot
geweldescalaties waarbij slachtoffers vielen en burgeroorlogen
o Vanaf middeleeuwen kwamen feodale oversten tussen , maar afdwingen van rechten
en sanctioneren nog steeds met geweld en foltering
o In geciviliseerde maatschappij afdwinging van regels door invoeren van bestraffende
maatregelen en oprichten van rechterlijke macht die maatregelen kan opleggen
o Naleving van regels moet, om effectief te kunnen zijn, kunnen afgedwongen worden,
door bevel, schadevergoeding, uit straffen
Belangrijke rechtsbegrippen:
Objectief recht rechtsregels, regels leggen iets op, verbieden of laten handeling toe
, o Opgelegd door overheid en dus afdwingbaar, gelden voor iedereen in de
samenleving
o Uitgedrukt in algemene, abstracte bewoordingen, terug te vinden in wetboeken
Subjectief recht recht of plicht die voor specifiek individu of voor groep mensen geldt,
eigenbevoegdheden om te handelen
Rechtssubject diegene voor wie rechtsnorm rechten en plichten meebrengt
o Natuurlijk persoon: mens, cliënt, jezelf
o Rechtspersoon: fictief juridisch persoon met rechten en plichten, VZW, BVBA of NV,
OCMW’s
Rechtsobject voorwerp waarover personen subjectieve rechten kunnen uitoefenen
o Ding, zaak waarop rechtsregels betrekking hebben bv: smartphone, dier
o Ook geheel van goederen bv: winkel
o Of recht bv: vruchtgebruik op huis
Rechts- of genotsbekwaam rechtssubject is bekwaam om rechten te genieten, bevoegd
om titularis te zijn van rechten en plichten
o Alle fysieke personen gelijke volledige genotsbekwaamheid, enkele uitzonderingen
zoals bepaalde strafrechtelijke veroordeelden en vreemdelingen
Handelingsbekwaam meeste rechtssubjecten zijn ook handelingsbekwaam, geschikt om
via stellen van handelingen hun rechten uit te oefenen, bevoegdheid om rechten en plichten
zelf en zelfstandig uit te oefenen
o Uitzonderingen zoals de niet ontvoogde minderjarige en meerderjarigen
Minderjarige titularis van rechten (rechtsbekwaam), rechten niet zelf uitoefenen,
handelingsonbekwaam
o Voor elke rechtshandeling worden vertegenwoordigd door ouders, voogd
o Vertegenwoordigingsbevoegdheid van ouders of voogd strekt uit over persoon en
goederen van minderjarige en uitoefening van persoonlijkheidsrechten van
minderjarige, inclusief recht op fysieke en psychische integriteit
o Minderjarige opgroeit steeds meet instaat rechten zelfstandig uit te oefenen
o Kinderrechtenverdrag, steeds rekening houden met mening van minderjarige
o Decreet rechtpositie van minderjarigen belangrijk, belang van minderjarige vormt
belangrijkste overweging bij verlenen van jeugdhulp, bepaalt dat minderjarige de
in decreet opgesomde rechten zelfstandig uitoefent, uitoefenen van rechten zonder
vertegenwoordiging of bijstand van anderen of dat anderen verzet kunnen uiten
o Ouders nog steeds in zekere mate meebeslissen over opties inzake opvoeding
Meerderjarige titularis van rechten en bekwaam deze zelf en zelfstandig uit te oefenen
o Mogelijk dat meerderjarige niet in staat is hiervoor
Rechtshandeling handeling die wordt verricht met oog op tot stand brengen van
juridische gevolgen, bepaalde regels ontstaan niet automatisch maar slechts als
rechtssubject dat zelf wilt
Rechtsfeit feit waaraan objectief recht een rechtsgevolg koppelt
Indeling van recht:
Privaat recht regelt verhoudingen tussen individuen, groepen en rechtspersonen
onderling bv: huwelijk, eigendom, aansprakelijkheid
o Deels dwingend, deels aanvullend, van bepaalde regels niet afwijken andere wel
, o Omvat burgerlijk recht terug te vinden in burgerlijk wetboek, bij geschillen
kunnen rechtzoekenden terecht bij vrederechter, rechtbank van eerste aanleg,
familie- en jeugdrechtbanken en hof van beroep
o Rechtstakken van burgerlijk recht afgesplitst zoals handelsrecht en sociaal
Publiekrecht regelt de verhoudingen tussen burger en overheid, interne organisatie van
overheid, verhouding tussen staten op internationaal vlak
o Omvat grondwettelijk recht grondwet legt basisregels van staatsorganisatie en
grondrechten van burgers vast, grondwettelijk hof kan wetten, decreten of
ordonnanties vernietigen die bepaalde grondwetsartikelen of andere fundamentele
beginselen van staatsstructuur schenden
o Strafrecht omschrijft welke handelingen verboden zijn en bepaalt de straffen bij
overtreding, strafwetboek
In sommige rechtstakken zowel elementen van privaat- als publiekrecht bv arbeidsrecht:
privaat wanneer het de rechtsverhoudingen regelt tussen werkgever en werknemer,
collectieve regeling van arbeidsverhoudingen is publiek recht
Nationaal recht recht van toepassing binnen grenzen van welbepaalde staat
Internationaal recht overstijgt nationale landgrenzen, tot stand door afspraken die landen
met elkaar maken
o Supranationale organisaties centraal orgaan beslissingen nemen zonder dat staten
nog veel beslissingsmacht zelf overhouden bv: europese unie
o Bij intergouvernementele organisaties ligt belangrijkste beslissingsmacht bij
deelnemende staten maar beslissen gezamenlijk in onderling overleg bv: verenigde
naties
o Staten ook in losser verband samenwerken via verdragen, onderscheid tussen
bilaterale verdragen 2 verdragspartijen en multilaterale verdragen meerdere
verdragspartijen
Internationaal publiekrecht regelt wijze waarop staten onderling betrekkingen hebben
met elkaar en hoe ze hun afspraken vastleggen
Internationaal privaatrecht in internationale situatie uitmaken welk recht van welk land
toepasselijk is, welke rechtbank, en hoe andere landen die rechtelijke uitspraak eventueel
zullen erkennen en uitvoeren
Dwingend recht partijen niet kunnen afwijken van wettelijke bepalingen, geldt altijd voor
publiek recht zoals strafrecht, staatsrecht
o Sommige regels niet alleen dwingend maar ook van openbare orde, norm van
openbare orde geschonden treedt samenleving zelf in verweer bv: zwart werk wordt
gesignaleerd sociale inspectie optreden
o Relatieve nietigheid enkel ingeroepen door wie beschermd wordt bv: een persoon
met een beperking die onder bewind staat. Een inbreuk op de bepalingen van
dwingend recht kunnen enkel op verzoek van de te beschermen
partij ingeroepen worden en zijn dus relatief nietig.
o Absolute nietigheid enkel bij regels van openbare orde bv: zo kunnen ouders niet
afspreken dat de ene ouder nooit een onderhoudsbijdrage zal vragen als de andere
afstand doet van zijn recht om de kinderen te zien. Een rechter kan de overeenkomst
vernietigen als die in strijd is met de openbare orde of het belang van de
minderjarige kinderen. Bepalingen die de openbare orde raken, kunnen de door
iedereen en ook door de rechter zelf ingeroepen worden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller celeste2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now