Summary
Samenvatting demografische ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen
- Course
- Institution
Samenvatting demografische ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen: cursus, ppt en notities uit de les
[Show more]
Seller
Follow
nikita_maes
Reviews received
Content preview
Examen demografische ontwikkelingen enmaatschappelijke veranderingen
Inhoudsopgave
Algemene info .................................................................................................................................................. 4
Inhoud.............................................................................................................................................................. 4
Doelstelling ...................................................................................................................................................... 4
Info examen ..................................................................................................................................................... 4
Deel 1: Verschillende vormen van sociale ongelijkheid .................................................................................... 6
Thema 1: Sociale stratificatie ........................................................................................................................... 6
1.1 Wat is sociale stratificatie? .......................................................................................................................... 6
1.2 Drie basiscomponenten .............................................................................................................................. 10
1.2.1 Financiële middelen (economische dimensie) ................................................................................... 10
1.2.2 Tewerkstelling/ beroepsstatus (sociale dimensie) ............................................................................. 12
1.2.3 Opleidingsniveau (culturele dimensie) ............................................................................................... 14
1.3 Geïnstitutionaliseerde sociale ongelijkheid ................................................................................................ 16
1.3.1 Sociale lagen vormen groepen ........................................................................................................... 16
1.3.2 Reproductie via familiesystemen ....................................................................................................... 22
1.3.3 Reproductie via onderwijs .................................................................................................................. 24
1.4 Enkele visies op sociale stratificatie ............................................................................................................ 29
1.4.1 Ordesociologen: functionalistische visie ............................................................................................ 29
1.4.2 Conflictsociologen: marxistische visie ................................................................................................ 31
Thema 2: geslachtsstratificatie ....................................................................................................................... 33
2.1 Wat is geslachtsstratificatie? ..................................................................................................................... 34
2.1.1 Geslachtsstratificatie omschreven ..................................................................................................... 34
2.1.2 Dimensies van geslachtsstratificatie ................................................................................................... 36
2.2 Focus op enkele uitingen van geslachtsstratificatie ................................................................................... 37
2.2.1 Loonkloof ............................................................................................................................................ 37
2.2.2 Onderwijs............................................................................................................................................ 40
2.3 Overkoepelende theorieën over geslachtsstratificatie: een voorbeeld ...................................................... 42
Deel 2 – Een focus op demografische aspecten .............................................................................................. 44
Hoofdstuk 3. Basiselementen uit de (sociale) demografie .............................................................................. 45
3.1 Wat is demografie: definitie en kernbegrippen .......................................................................................... 45
3.2 Structuur van een bevolking ....................................................................................................................... 46
3.2.1 Geslachtssamenstelling ...................................................................................................................... 47
3.2.2 De leeftijdsstructuur ..................................................................................................................... 48
3.2.3 Bevolkingspiramides ........................................................................................................................... 48
1
,Thema 3: Mortaliteit en morbiditeit............................................................................................................... 49
Hoofdstuk 4. Mortaliteit en morbiditeit ......................................................................................................... 49
4.1 Begrippen ........................................................................................................................................... 49
4.2 Geslachtsverschillen ................................................................................................................................... 50
4.2.1 Vaststellingen ..................................................................................................................................... 50
4.2.2 Verklaringen ....................................................................................................................................... 50
4.2.3 Over de rol van geslachtsstratificatie en moedersterfte .................................................................... 50
4.2.4 Evolutie ............................................................................................................................................... 51
4.3 Verschillen naar SES ........................................................................................................................... 51
4.3.1 Vaststellingen ..................................................................................................................................... 51
4.3.2 Twee hoofdverklaringen ..................................................................................................................... 52
4.3.3 Selectieverklaring .......................................................................................................................... 52
4.3.4 Verschillen SES – causatieverklaring ................................................................................................... 52
4.3.5 Het levensloopperspectief .................................................................................................................. 56
4.4. Beleidsimplicaties voor het verband tussen SES en gezondheid ................................................................ 57
Thema 4. Leefvormen en kinderen ................................................................................................................. 58
Hoofdstuk 5. Leefvormen ............................................................................................................................... 59
5.1 Begrippen ................................................................................................................................................... 59
5.2 Huidige leefvormen .................................................................................................................................... 60
5.3. Tendensen gezinsvorming ......................................................................................................................... 62
5.3.1 Verlaten ouderlijke woning? .............................................................................................................. 63
5.3.2 Tijdstip huwen/ samenwonen ............................................................................................................ 63
5.3.3 Aantal huwelijken/ samenwonen ....................................................................................................... 63
5.3.4 Gezinsvorming bij koppels van hetzelfde geslacht ............................................................................. 64
5.4 (Echt)scheiding ........................................................................................................................................... 65
5.4.1 Beschrijving (echt)scheiding in België/ Vlaanderen............................................................................ 65
5.4.2 Determinanten van echtscheiding op micro- en mesoniveau ...................................................... 68
5.5 Desinstutionalisering van het huwelijk? ............................................................................................. 69
Hoofdstuk 6. Kinderen ................................................................................................................................... 70
6.1 Theoretisch model ...................................................................................................................................... 70
6.2 Abortus ....................................................................................................................................................... 70
6.2.1 Aantallen ....................................................................................................................................... 70
6.2.2 Naar leeftijd en andere kenmerken van de moeder ..................................................................... 71
6.2.3 Ingeroepen reden .......................................................................................................................... 71
6.2.4 Internationale vergelijking ............................................................................................................ 71
6.3 Huidige cijfers en tendensen over kinderen ................................................................................................ 71
6.3.1 Huidige kinderaantallen...................................................................................................................... 71
6.3.2 Leeftijd van de ouders bij de geboorte van kinderen ......................................................................... 74
6.3.3 Kinderen en de gezinnen waarin ze opgroeien .................................................................................. 74
6.3.4 Kinderen in Europa ............................................................................................................................. 74
Thema 5. Bevolkingsevoluties ........................................................................................................................ 76
Hoofdstuk 7. Geschiedenis van de (wereld)bevolking .................................................................................... 76
7.1 Algemeen overzicht evoluties en periodes ................................................................................................. 76
7.1.1 Evolutie van het (wereld)bevolkingsaantal ........................................................................................ 76
7.1.2 Evolutie van de levensverwachting .................................................................................................... 76
2
, 7.1.3 Overzicht demografische periodes ..................................................................................................... 76
7.2 Demografische ontwikkelingen na WO II ................................................................................................... 77
7.2.1 Veranderingen in sterfte na WO II ...................................................................................................... 77
7.2.2 Veranderingen in leefvormen na WO II .............................................................................................. 78
7.2.3 Veranderingen in geboortes na WO II ................................................................................................ 78
7.3 Demografische ontwikkelingen in de postindustriële samenleving ............................................................ 79
7.3.1 Veranderingen in sterfte in de postindustriële samenleving ............................................................. 79
7.3.2 Veranderingen in leefvormen in de postindustriële samenleving...................................................... 79
7.3.3 Veranderingen in geboortes in postindustriële samenleving ............................................................. 80
7.3.4 ‘Tweede’ demografische transitie ...................................................................................................... 81
7.3.5 Voorspellingen op basis van tweede demografische transitie ........................................................... 81
7.3.6 Invloed van de COVID- 19 epidemie op de ontwikkelingen ............................................................... 81
7.4 Demografische ontwikkelingen bij industrialisering ................................................................................... 83
7.4.1 (Westerse) pre- industriële samenleving: demografische kenmerken............................................... 83
7.4.2 Veranderingen in sterfte bij industrialisering ..................................................................................... 83
7.4.3 Veranderingen in leefvormen bij industrialisering ............................................................................. 84
7.4.4 Veranderingen in geboorten bij industrialisering ............................................................................... 84
7.4.5 ‘Eerste’ demografische transitie ......................................................................................................... 85
Hoofdstuk 8. Toekomst van de (wereld)bevolking ......................................................................................... 86
8.1 Het wereldbevolkingsvraagstuk ................................................................................................................. 86
8.1.1 Mathus’ bevolkingsleer ...................................................................................................................... 86
8.1.2 Recentere visies op het wereldbevolkingsvraagstuk .......................................................................... 87
8.2 Wereldbevolkingsbeleid ............................................................................................................................. 88
8.2.1 Rechtstreekse beperking vruchtbaarheid door family planning ........................................................ 88
8.2.2 Ruimere maatregelen die vruchtbaarheid verlagen ........................................................................... 88
8.3 Toeomstscenario’s ...................................................................................................................................... 89
8.3.1 Evolutie van sterfte en levensverwachting ......................................................................................... 89
8.3.2 Evolutie van de vruchtbaarheid .......................................................................................................... 90
8.3.3 Evolutie van het wereldbevolkingsaantal ........................................................................................... 90
Thema 6. Migratie .......................................................................................................................................... 91
Hoofdstuk 9. Migratie .................................................................................................................................... 91
9.1 Terminologie ............................................................................................................................................... 91
9.2 Migratie van/ naar België .......................................................................................................................... 93
9.2.1 Enkele grote lijnen in de Belgische migratiegeschiedenis .................................................................. 93
9.2.2 Huidige migratiekanalen ..................................................................................................................... 94
9.2.3 Huidige bevolking omschreven ........................................................................................................... 96
9.3 Migratie wereldwijd ................................................................................................................................... 97
9.4 Migratietheorieën ...................................................................................................................................... 98
9.4.1 Theorieën ter verklaring van het ontstaan van migratie .................................................................... 98
9.4.2 Theorieën ter verklaring van het in stand houden van migratie ........................................................ 99
9.4.3 Theorieën ter verklaring van de evolutie van migratie .................................................................... 100
3
, Algemene info
Leermateriaal:
Cursustekst => aan te kopen in cursusdienst
Opm voor wie vak herneemt: vernieuwde cursus!
Powerpoints
Rode draad doorheen lessen
Bieden structuur
Bepalend voor contactmomenten => breng ze mee!
Extra info op Toledo
audiovisueel materiaal (soms in Powerpoint verwerkt), soms (kleine)
extra opdrachten …
Audiovisueel materiaal → kan naar verwezen worden op het examen, bv een vraag over een
te bekijken rapportage.
Inhoud
Deel I – Verschillende vormen van sociale ongelijkheid
Thema 1: Sociale stratificatie => hoofdstuk 1
Thema 2: Geslachtsstratificatie => hoofdstuk 2
Deel II – Focus op demografische aspecten => hoofdstuk 3
Thema 3: Mortaliteit en morbiditeit => hoofdstuk 4
Thema 4: Leefvormen en kinderen => hoofdstuk 5 en 6
Thema 5: Bevolkingsevoluties => hoofdstuk 7 en 8
Thema 6: Migratie => hoofdstuk 9
Doelstelling
- Leerdoelen (zie studiewijzer):
de sociologische basisbegrippen inzake sociale ongelijkheid, maatschappelijke
transities en demografische verschijnselen uitleggen ;
feiten en ontwikkelingen en theorieën in verband met sociale ongelijkheid en
demografische feiten, alsook ruimere maatschappelijke veranderingen beschrijven;
(theoretische) verklaringen geven voor bovenstaande feiten, ontwikkelingen en
veranderingen;
tabellen, grafieken en kaarten over bovenstaande begrippen, feiten, ontwikkelingen
en veranderingen beschrijven en interpreteren ;
aangeven welke implicaties (gevolgen) sociale ongelijkheden, demografische
ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen hebben voor het sociaal-
agogische werkveld en beleid
Info examen
- Examen
- Schriftelijk
- Kennis-, inzichts- en toepassingsvragen, bv.
Begrippen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nikita_maes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now