Dit is een samenvatting van Aardrijkskunde uit de 4de klas van het vwo/gymnasium. Ik behandel hier 3 paragrafen uit H1 van het boek de Geo VWO aarde, systeem aarde.
1.1 Het ontstaan en de opbouw van de aarde
Het verleden van de aarde
Schotse geoloog Hutton: actualiteitsbeginsel, gaat ervan uit dat processen die we nu op
aarde zien vroeger ook zo hebben gewerkt en in hetzelfde tempo.
Het heden vormt de sleutel tot het verleden -> verklaren ontstaanswijze van landschappen.
De kraamkamer van de aarde
4,6 miljard jaar geleden: in kleine nevel van heet gas en stof ontstonden concentraties (door
onderlinge aantrekkingskracht tussen deeltjes). Grootste concentratie is protozon. In nevel
vormden zich rondom protozon planeetachtige lichamen uit concentraties. Door botsingen
werden deze groter en vormden ze 8 planeten en aantal kleine dwergplaneetjes.
De maan ontstond door een inslag van een grote meteoriet, waardoor er veel materiaal van
aarde en meteoriet de ruimte in werden geslingerd.
Miljarden sterren met gasnevels vormen samen met onze zon een cluster: een schijf, iets
dikker in midden, met spiraalarmen. Dit is een sterrenstelsel, ons Melkwegstelsel.
Schillen
Aarde: 2 eigenschappen met grote rol in vorming continenten, oceanen en landschappen:
1. Vloeibaar water
2. Inwendig gelaagdheid, de aarde bestaat uit verschillende schillen met specifieke
eigenschappen. Je kijkt naar chemische en fysische samenstelling.
Chemische samenstelling:
- Aardkern: ijzer (en nikkel). Temperatuur: 5.000 - 6.000 °C
- Aardmantel: magnesium en ijzer. Temperatuur 28.00 - 18.00 °C
- Aardkorst:
● Continentale korst: 30-70 km dik, licht gesteentje, graniet
● Oceanische korst: vanaf 7 km dik, zwaar gesteentje, basalt
Fysische samenstelling: hardheid van aardlagen.
- Buitenste laag: lithosfeer (aardkorst en bovenlaag aardmantel): hard.
Onder oceanen dunner dan onder continenten. Dikte: 60 - 150 km.
- Daaronder: asthenosfeer: zachtere laag: plastisch gesteente (stroperig).
- Daaronder: binnenmantel: vast gesteente (vaster dan asthenosfeer door
hogere druk). Diepte: 400 - 2.900 km.
- Daaronder: buitenkern: vloeibaar.
- Binnenste laag: binnenkern: hard gesteente.
Inwendige warmte
Aarde is in loop van 4,6 miljard jaar nog niet afgekoeld tot koude bol.
Inwendige bronnen:
- Bij het ontstaan van aarde uit hete nevelgassen al warmte mee
- Door meteorietinslagen
- Radioactiviteit van sommige gesteenten
Uitwendige bron: zon, geeft meer warmte aan aardoppervlak dan inwendige warmte. Dit
heeft gevolgen voor exogene krachten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anoukkloppenborg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
