Summary
samenvatting beginselen van het recht
- Course
- Institution
volledige samenvatting aan de hand van het boek en notities
[Show more]
Seller
Follow
lilyschoofs
Reviews received
Content preview
BEGINSELEN VAN HETRECHT
,Thema 1: recht en
rechtswetenschap
Wat is recht?
Geen (uniforme) definitie: omschrijving is (onder meer) afhankelijk van tijd &
plaats.
Terugkerende elementen / kenmerken:
Rationeel geheel, maatschappij ordenen,
afdwingbare regel, rol van de overheid,
sanctie, …
Als bijkomend onderscheidend kenmerk wordt doorgaans aangegeven dat
rechtsregels zich van andere regels onderscheiden doordat de afdwingbaarheid
van een bevoegd overheid uitgaat.
Het niet-naleven van een rechtsregel wordt door de overheid gesanctioneerd.
In werkelijkheid wordt het leeuwendeel van alle rechtsregels in het overgrote
deel van de situaties vrijwillig nageleefd en zal de dwang, uitgaande van de
overheid, slechts als marginaal verschijnsel aan bod komen.
Het recht los geen problemen op, maar kan hooguit op een maatschappelijke
aanvaardbare manier het probleem beëindigen.
Recht kan omschreven worden als een rationeel opgebouwd geheel van precies
afgelijnde begrippen en normen waaraan van overheidswege opgelegde,
minstens van overheidswege erkende, sancties kleven, die langs instellingen
kunnen worden afgedwongen en waarvan de bedoeling is de orde in de
samenleving te organiseren, te handhaven of te herstellen.
Om ‘recht’ goed te kunnen begrijpen hou je best ook het onderscheid tussen
‘regelend recht’ en ‘procesrecht’ in het achterhoofd:
- ‘Regelend recht’ (‘materieel’ recht): Maatregelen die voorgeschreven
worden, mogelijk-heden die worden geopend, verboden opgelegd,…
- Recht m.b.t. rechtshandhaving (procesrecht): Materieel recht geeft
bepaalde rechten, maar wat doe je als bv. andere partij hier geen rekening
mee houdt? Wie mag naar de rechter, welke rechter, hoe breng je een
zaak voor de rechter, mag je zelf pleiten, wat kan je met een vonnis doen,
…
Recht is een rationeel opgebouwd geheel
1
,Recht is een massa met honderdduizend samenstellende deeltjes, die allemaal
op een logische manier met elkaar verbonden zijn. Recht is dus een zaak van de
rede.
De boutade dat recht harteloos is, dient met een korreltje zout genomen te
worden. Zeker recent zien we een toename van de aandacht voor de voelende
mens in het recht, bijvoorbeeld de aandacht voor de belangen van het kind en
diens recht om gehoord te worden in familiezaken, of de rechten van het
slachtoffer in strafzaken. De voelende mens is in het positief recht aanwezig,
maar werken met dit recht is grotendeels een logische of rationele bezigheid.
Van begrippen, Normen en instellingen
In het recht heeft elke term zijn specifieke betekenis.
Recht is niet enkel een begrippenarsenaal, noch enkel een normenarsenaal, het
is beide samen.
De rechtssociologie leert ons dat technisch taalgebruik vaak gehanteerd wordt
om een zekere afstand te creëren.
Juridische taal moet tegelijk vak- en volkstaal zijn.
Met de bedoeling de maatschappij te ordenen door regels
Recht als maatschappelijk verschijnsel is in wezen een middel. Je gebruikt het
om iets te bereiken. Waar een bepaalde maatschappij naartoe wil, voor welk
sociaal of ideologisch wereldbeeld zij kiest, is het doel en dit is een kwestie van
beleid of politiek.
Waaraan van overheidswege sancties kleven
Een norm is slechts een rechtsnorm als er een sanctie aan verbonden is.
De straf is een sanctie opgelegd door de overheid (de strafrechtbank) en
uitgevoerd door de overheid.
Als we zeggen dat de regels via de overheid ‘afgedwongen’ kunnen worden, dan
is dit omdat we zelf geen dwang mogen gebruiken. In onze hedendaagse
maatschappij heeft de overheid het geweldmonopolie. Enkel de overheid mag
“geweld” of “dwang” gebruiken.
Wanneer de overheid dus actief bijdraagt tot het naleven van de rechtsnormen,
dan doet de overheid aan rechtshandhaving.
Rol van de overheid
- Afgeleid van Latijnse ‘regere’ (‘uitoefenen overheidsgezag’)
- Vaardigt recht uit
2
, - Ziet toe op naleving
- Overheid grijpt (zeer vaak) niet automatisch in
- Waaier aan sancties
- Nietigheid
- Gedwongen uitvoering
- ‘Straf’ = uit het strafrecht
Recht en rechtsstelsels
Het recht verschilt van land tot land, al gelijkt het recht van bepaalde landen
goed op elkaar. Er bestaan als het ware families van rechtsstelsels of
rechtssystemen.
Onderscheid gemaakt tussen civil law en common law:
Civil law -systemen kennen veelal een algemene codificatie van de
rechtsnormen, waarbij de wetgeving een prominente plaats inneemt, terwijl in
een common law -systeem de draaischijf van het rechtssysteem juist de
rechtspraak is, en het recht ontstaat op basis van wat een rechter beslist heeft.
Civil law: België
Common law: recht ontwikkelt zich van geval tot geval, het is eerder een
rechtersrecht. UK/USA.
Recht – rechtvaardigheid – rechtswetenschap – rechtspraktijk – rechtsbedeling
Het recht kan worden ingezet voor verschillende doeleinden, onder andere om
tot meer rechtvaardigheid te komen.
Rechtspositivisme
- ‘Recht is het geheel van regels dat werd vastgelegd door de overheid en
bindend is voor alle burgers’.
- Geldige totstandkoming is doorslaggevend, niet de waarden die eraan ten
grondslag liggen.
Natuurrecht
- Zoekt grondslag v/h recht in de natuur van de mens.
- Idee dat er rechtsregels zijn die kunnen worden afgeleid uit de natuur, of
uit de natuur van de mens.
Functionele benadering
- ‘recht is een maatschappelijke bezigheid rond de toepassing van een
geheel van rechtsnormen, waarbij het de taak is van de beoefenaar van
het recht om tot een maatschappelijk aanvaardbare oplossing te komen bij
het hanteren van die normen’.
Recht & rechtvaardigheid zijn geen synoniemen!
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lilyschoofs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.91. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now