Psychisch Functioneren
Psychiatrische ziekten behoren tot de meest voorkomende en meest invaliderende
ziekten in de Westerse wereld. Uit epidemiologisch onderzoek blijkt dat ongeveer 20%
van de mensen ooit een psychiatrische ziekte doormaakt. Ongeacht de richting die u
kiest na het artsexamen, zult u in uw toekomstige carrière te maken krijgen met
patiënten met psychiatrische ziekten. Tijdens dit blok maakt u kennis met het medisch
specialisme psychiatrie. U leert de achtergronden en kenmerken van veel voorkomende
psychiatrische ziektebeelden in de volwassen en kinder- en jeugdpsychiatrie en u leert ze
te diagnosticeren en vervolgens te classificeren. Om dit te bereiken bestudeert u de
neurobiologische en psychologische mechanismen die ten grondslag liggen aan
psychopathologie, alsook het onderzoeken van de psychische functies door het uitvoeren
van het psychiatrisch onderzoek. Tevens bestudeert u de basisprincipes van zowel
farmacotherapeutische als psychotherapeutische behandeling.
Het blok bestaat uit hoorcolleges (HC), responsie/discussiecolleges, studieopdrachten
(SO) en werkgroepen (WG). In de HC wordt de leerstof geïntroduceerd en in een breder
kader geplaatst. Ziektebeelden worden waar mogelijk geïllustreerd door middel van
patiëntendemonstraties, en met behulp van videomateriaal. In de SO wordt u uitgedaagd
om na het lezen van de betreffende leerstof deze te beheersen en toe te passen. In de
WG vindt verdere verdieping plaats, door bijvoorbeeld te oefenen met casuïstiek en
beeldmateriaal. Daarnaast bereiden per werkgroep twee studenten presentaties voor en
verrichten twee studenten literatuuronderzoek, waardoor in de WG diverse competenties
(samenwerken, communicatie, professioneel gedrag, academische vorming) worden
geoefend en getoetst.
De lijnen Wetenschappelijke Vorming, Beroepsvorming en Gezondheidsbevordering
hebben een prominente rol in het blok, en bij de ontwikkeling van het blok is naar een
optimale aansluiting bij het lopende lijnonderwijs gestreefd.
In dit blok verdiept u zich in het medisch specialisme van de volwassenen- en kinder- en
jeugdpsychiatrie. Het eerste thema van het blok biedt een algemene inleiding tot de
psychiatrische ziekteleer. U leert de belangrijkste begrippen en in de manier van denken
die aan het klinisch psychiatrisch handelen ten grondslag ligt. Belangrijke onderwerpen
zijn de grondbeginselen van psychiatrische diagnostiek en classificatie, het denken over
etiologieën en de complexe wisselwerking tussen psychiatrische en lichamelijke ziekte.
Tevens past u het biopsychosociale model, waarmee u in het blok ‘Hersenen en
aansturing’ heeft geoefend, in de praktijk toe. Op blackboard onder ‘course documents’
kunt u een kort overzicht vinden met de belangrijkste punten die relevant zijn voor het
volgen van dit blok.
Veel studenten vinden psychiatrie een ‘vaag’ of ‘ongrijpbaar’ medisch specialisme. Dit
kan te maken hebben met het feit dat diagnostiek vooral plaatsvindt door middel van
anamnese en psychiatrisch onderzoek. Daarnaast is de waarde van aanvullend onderzoek
beperkter dan bij veel andere specialismen. Hierbij spelen subjectieve elementen en
interpretaties van de arts een rol. De arts kan niet even wat bloed afnemen om een
depressie vast te stellen of een CT- scan van het brein maken om een psychose te
bevestigen. Toch is de psychiatrie niet zoveel vager dan andere medische specialismen.
Na het doorlopen van deze SO en het volgen van WG 1 heeft u geleerd hoe een
psychiatrische stoornis gediagnosticeerd kan worden. Ook heeft u zich verdiept in de
geschiedenis van de psychiatrie, classificatie van psychiatrische ziektebeelden en heeft u
een beeld gekregen van enkele behandelmogelijkheden.
Net als bij somatische ziekten uiten psychiatrische ziekten zich in subjectieve klachten en
objectieve verschijnselen. Een patiënt met een depressie kan bijvoorbeeld de volgende
symptomen hebben: somberheid, niet kunnen genieten van alle activiteiten,
doorslaapproblemen, moeheid, energieverlies, gevoelens van waardeloosheid,
concentratieproblemen of voortdurende gedachten aan de dood (subjectieve klachten) en
er verdrietig uitzien, de aandacht niet bij het gesprek houden, traag spreken of weinig
bewegen (objectieve verschijnselen). Psychiatrische symptomen kunnen worden
vastgesteld door observatie (waarnemen van objectieve verschijnselen), exploratie
1
, (vaststellen van subjectieve klachten door het stellen van vragen) en testen (gerichte
opdrachten aan de patiënt om objectieve verschijnselen vast te stellen en globaal te
kwantificeren). Dit zijn de onderdelen van het psychiatrisch onderzoek. Het uitvoeren van
het psychiatrisch onderzoek stelt hoge eisen aan de communicatieve vaardigheden van
de arts en vereist veel ervaring.
Het diagnosticeren van een psychiatrische ziekte gebeurt door het interpreteren van door
de patiënt gerapporteerde en door de arts geobserveerde symptomen. Deze symptomen
worden geclusterd tot ziektebeelden (of syndromen, omdat de etiologie niet altijd
duidelijk is). Hiervoor is een anamnese en psychiatrisch onderzoek nodig. Dit wordt
uitgelegd in hoofdstuk 1 en 2 van het ‘Leerboek psychiatrie’. In de kinder- en
jeugdpsychiatrie geldt dat er vaak drie informatiebronnen zijn: het kind, de ouders en
leerkrachten. Bij het diagnosticeren is het belangrijk om rekening te houden met
bijzonderheden in de ontwikkeling en in het gedrag van het kind, thuis en op school. Dit
wordt uitgelegd in hoofdstuk 6 en 7 van het ‘Leerboek Psychiatrie Kinderen en
Adolescenten’.
Het stellen van een psychiatrische diagnose heeft tot doel om de toestand van de patiënt
te kunnen verklaren en te begrijpen, en om een adequate behandeling in te kunnen
stellen. Er zijn twee typen diagnosen te onderscheiden: de syndroomdiagnose (of
descriptieve diagnose) en de structuurdiagnose. Dit wordt in hoofdstuk 3 van het
‘Leerboek psychiatrie’ uitgelegd. Pas als een diagnose is gesteld door een arts kan het
ziektebeeld geclassificeerd worden. Classificatie van ziektebeelden in categorieën kan
nuttig zijn voor de klinische praktijk (iedereen spreekt dezelfde ‘taal’) of voor
wetenschappelijk onderzoek. Voor classificatie in de psychiatrie wordt meestal het
internationale classificatiesysteem, de DSM-IV (Diagnostical and Statistical Manual of
Mental Disorders- Fourth Edition), gebruikt (zie kader).
In mei 2013 is de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders (DSM) verschenen. De vorige editie, de DSM-IV, stamde uit 1994. De eerste
versie werd gepubliceerd in 1952 en had als doel om orde te brengen in de toen nog
onbetrouwbare diagnoses voor psychiatrische stoornissen. Inmiddels is de DSM het meest
gebruikte classificatiesysteem wereldwijd. De DSM heeft veel opgeleverd voor de
(wetenschappelijke) ontwikkeling van de psychiatrie. Er is ook kritiek op de DSM,
bijvoorbeeld dat het een ‘kookboek’ zou zijn waarbij iedereen wel een stoornis heeft.
Hierbij is het van belang om classificatie niet te verwarren met diagnostiek. Ook de
publicatie van de DSM-5 heeft tot veel discussie geleid. Op Blackboard kunt u hier meer
over lezen. Op dit moment wordt in Nederland de DSM-IV nog gebruikt. Dit is de reden
dat in het blok steeds wordt verwezen naar de DSM-IV. Zie Blackboard onder ‘course
documents’ voor meer informatie.
‘Mental capital means the degree of mastery of life skills at the time an individual faces
the choices of life’
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Roos31. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.