Summary
Samenvatting Laboratoriumgeneeskunde
- Course
- Institution
Dit document bevat alle hoofdstukken van de slides Laboratorium geneeskunde. Dit vak werd gegeven door prof. Bossuyt en prof. Cassiman.
[Show more]
1 review
By: hannahbogaerts • 10 months ago
Seller
Follow
zGNK
Reviews received
Content preview
INHOUDHoofdstuk 1: inleiding tot de laboratoriumgeneeskunde ....................................................................................... 5
Inleiding............................................................................................................................................................... 5
Diagnostisch proces ............................................................................................................................................ 5
Klinisch zinvol gebruik van laboratoriumtest .................................................................................................. 5
Aanvragen van laboratoriumtesten .................................................................................................................... 6
Wie mag analyses (klinische biologie) voorschrijven? .................................................................................... 6
Bijzondere voorwaarden en beperkingen ....................................................................................................... 6
Hoe voorschrijven van analyses? .................................................................................................................... 6
Diagnostische onzekerheid ................................................................................................................................. 6
Signaal detectie theorie .................................................................................................................................. 6
Analytische variatie ......................................................................................................................................... 7
Biologische variatie ......................................................................................................................................... 7
Referentiewaarden ............................................................................................................................................. 7
Parametrische methoden ............................................................................................................................... 7
Niet-parametrische methoden ....................................................................................................................... 7
Definiëren van normaal en uitsluiten van ziekte ............................................................................................ 8
Diagnostische performantie van test .................................................................................................................. 8
Signaal detectie theorie .................................................................................................................................. 8
Receiver Operating Characteristics (ROC) curve ............................................................................................. 9
Probabiliteit en odds ........................................................................................................................................... 9
Operationele testkenmerken .............................................................................................................................. 9
Probabiliteit – odds ....................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 2: pre-analytische fase ........................................................................................................................ 11
Laboratoriumtest cyclus.................................................................................................................................... 11
Voorbereiding patiënt ................................................................................................................................... 11
Staalsoorten ...................................................................................................................................................... 11
Bloedcomponenten....................................................................................................................................... 12
Bloedstolling.............................................................................................................................................. 12
Kleurencode .............................................................................................................................................. 13
Serum ............................................................................................................................................................ 13
Heparine plasma ........................................................................................................................................... 13
EDTA-plasma ................................................................................................................................................. 13
Citraat plasma ............................................................................................................................................... 14
Glycolyse inhibitor......................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 3: nierfunctie en urineonderzoek ........................................................................................................ 15
1
, Verzamelen goed urinestaal ............................................................................................................................. 15
Uitzicht, geur en kleur ....................................................................................................................................... 15
Teststrook ......................................................................................................................................................... 15
Heem ............................................................................................................................................................. 15
WBC ............................................................................................................................................................... 16
Nitriet ............................................................................................................................................................ 16
pH .................................................................................................................................................................. 16
Glucose .......................................................................................................................................................... 16
Ketonen ......................................................................................................................................................... 16
Eiwit............................................................................................................................................................... 17
Bilirubine ....................................................................................................................................................... 17
Soortelijk gewicht.......................................................................................................................................... 17
Microscopie ....................................................................................................................................................... 18
Cultuur .............................................................................................................................................................. 18
Drugs en medicatie ........................................................................................................................................... 18
Hoofdstuk 4: eiwitchemie ..................................................................................................................................... 19
Inleiding............................................................................................................................................................. 19
Immunoprecipitatie .......................................................................................................................................... 19
Elektroforese ..................................................................................................................................................... 19
Capillaire zone elektroforese ........................................................................................................................ 20
Agarose elektroforese ................................................................................................................................... 20
Serumeiwit elektroforese.............................................................................................................................. 20
Albumine ................................................................................................................................................... 20
Alfa-1 antitrypsine (AAT) ........................................................................................................................... 21
(Alfa-2) haptoglobine ................................................................................................................................ 22
Alfa-2 macroglobuline ............................................................................................................................... 22
Transferrine ............................................................................................................................................... 23
Complement factor 3 (C3) ......................................................................................................................... 23
Acuut reactief proces ................................................................................................................................ 23
C-reactive protein (CRP) ............................................................................................................................ 24
Gamma-globulines .................................................................................................................................... 24
Bèta-Gamma brug ..................................................................................................................................... 25
Monoklonale gammopathieën ...................................................................................................................... 25
Monoklonale banden ................................................................................................................................ 25
Multiple myeloom (ziekte van Kahler) ...................................................................................................... 25
Monoclonal Gammopathy of Unknown Significance (MGUS) .................................................................. 25
Hoofdstuk 5: hematologie..................................................................................................................................... 26
2
, Rode bloedcellen (RBC) ..................................................................................................................................... 26
Cytologie ....................................................................................................................................................... 26
Erythrocyten.............................................................................................................................................. 26
Reticulocyten ............................................................................................................................................ 27
Types RBC .................................................................................................................................................. 27
Anemie .......................................................................................................................................................... 28
Morfologische classificatie ........................................................................................................................ 28
Etiologische classificatie ............................................................................................................................ 28
Hemoglobine ................................................................................................................................................. 30
Ijzermetabolisme........................................................................................................................................... 30
Ijzertekort .................................................................................................................................................. 30
Ijzerstapeling ............................................................................................................................................. 31
Heemsynthese: porfyrie ................................................................................................................................ 31
Erythrocytaire membraan ............................................................................................................................. 31
Energievoorziening........................................................................................................................................ 32
Folaten en vit B12 ......................................................................................................................................... 32
Leukocyten (WBC) ............................................................................................................................................. 33
Telling ............................................................................................................................................................ 33
Morfologische afwijkingen ............................................................................................................................ 33
Insluitsels in granulocyten ......................................................................................................................... 33
Kernafwijkingen granulocyten .................................................................................................................. 34
Linksverschuiving ...................................................................................................................................... 34
Andere aandoeningen ................................................................................................................................... 34
Leukopenie ................................................................................................................................................ 34
Neutrofilie ................................................................................................................................................. 34
Leukocytose .............................................................................................................................................. 35
Monocytose .............................................................................................................................................. 35
Lymfocytose .............................................................................................................................................. 35
Eosinofilie .................................................................................................................................................. 35
Basofilie ..................................................................................................................................................... 35
Hoofdstuk 6: routine labotesten ........................................................................................................................... 36
Ijzer.................................................................................................................................................................... 36
Microcytaire anemie (laag MCV)................................................................................................................... 36
Andere moleculen ............................................................................................................................................. 36
Bilirubine ....................................................................................................................................................... 36
Haptoglobine en vrij Hb ................................................................................................................................ 37
Ammoniak ..................................................................................................................................................... 37
3
, CRP ................................................................................................................................................................ 38
Enzymologie ...................................................................................................................................................... 38
Creatine kinase (CK) ...................................................................................................................................... 38
Lactaat dehydrogenase (LDH) ....................................................................................................................... 39
Leverenzymen ............................................................................................................................................... 39
Aspartaat transaminase (AST) ................................................................................................................... 39
Alanine transaminase (ALT) ...................................................................................................................... 39
Alkalische fosfatasen ................................................................................................................................. 40
γ-glutamyl transferase (γ-GT) .................................................................................................................... 40
Interpretatie waarden ............................................................................................................................... 40
Pancreasenzymen ......................................................................................................................................... 40
Amylase ..................................................................................................................................................... 40
Lipase ........................................................................................................................................................ 40
Hartenzymen ................................................................................................................................................. 41
Lipiden ............................................................................................................................................................... 41
Vit B12 en foliumzuur ....................................................................................................................................... 42
Macrocytaire anemie .................................................................................................................................... 42
Vit B12: cobalamine ...................................................................................................................................... 42
Foliumzuur .................................................................................................................................................... 43
4
,ZIEKTEMECHANISMEN: LABORATORIUM
GENEESKUNDE
HOOFDSTUK 1: INLEIDING TOT DE LABORATORIUMGENEESKUNDE
INLEIDING
Klinische biologie = het geheel van kennis van laboratoriumtechnieken die ter beschikking staan van de
geneesheer, zowel op gebied van profylaxe als van pathologie om:
- Diagnose op te stellen
- Balans op te maken van de werking van een orgaan
- Uitslag van een behandeling te beoordelen
Evolutie van de afgelopen 60 jaar:
- 1957: eerste 1-kanaals analyzer: 30 analyses per uur
- > 20000 biochemische testen per dag in UZ Leuven → 8000 testen per uur
- Onmisbaar in dagelijkse medische praktijk voor preventie, diagnose en opvolging van patiënten (+)
- Neiging om minder aandacht te besteden aan klinisch onderzoek (-)
- Onoordeelkundig gebruik leidt tot nutteloze testaanvragen, onnodige kosten, nutteloze (en
schadelijke) bijkomende onderzoeken en verontrusten van de patiënt (-)
DIAGNOSTISCH PROCES
Voor bepaalde diagnoses zijn geen verdere testen noodzakelijk, deze gebeuren pas vanaf het overschrijden van
de testdrempel. Vanaf hier worden voor bepaalde ziekten testen aangevraagd die nodig zijn vooraleer we
weten welke behandeling moet gestart worden. Dit is de behandelingsdrempel
- Bv: 65-jarige man met Q-waves op ECG en pijn in borstkas sinds 1 uur → geen verdere testen, start
behandeling
- Bv: 13-jarig meisje met branderig gevoel retrosternaal → geen testen voor acuut myocardinfarct
(AMI), want onwaarschijnlijk, verder zoeken naar oorzaak
- Bv: 75-jarige vrouw met pijn in borstkas en ST-depressie → verdere testen nodig voor goede diagnose
KLINISCH ZINVOL GEBRUIK VAN LABORATORIUMTEST
TEST → RESULTAAT → VOORSPELLING → ACTIE → UITKOMST
- Zinvolle test: wanneer deze de uitkomst verbetert door informatie te geven die het beleid van de
patiënt beïnvloedt (voorspellen en starten van behandeling)
- Bv troponine bij 75-jarige vrouw met pijn in borstkas en ST-depressie → onzekerheid uitsluiten
o Negatief → onstabiele angor
o Positief → acuut myocard infarct
5
, Vereisten zinvolle test:
- Pre-test probabiliteit: de kans dat een persoon een welbepaalde ziekte heeft obv beschikbare
gegevens voordat laboratoriumtest wordt gedaan
o Frequentie van de ziekte
▪ Prevalentie: aantal zieken in een populatie op een gegeven ogenblik
▪ Incidentie: aantal nieuwe zieken in een populatie over een bepaalde periode
o Individuele patiënt
▪ Symptomen
▪ Presentatie (bv Q-wave op ECG)
▪ Voorgeschiedenis
▪ Risicofactoren
- Kennis over performantie van de laboratoriumtest
o Sensitiviteit, specificiteit
o Likelihood ratio
o Voorspellende waarde
- Post-test probabiliteit: impact van de bekomen test op het beleid
AANVRAGEN VAN LABORATORIUMTESTEN
WIE MAG ANALYSES (KLINISCHE BIOLOGIE) VOORSCHRIJVEN?
Door de zorgverlener die de patiënt in behandeling heeft:
- Geneesheer in raam van algemene of gespecialiseerde geneeskunde
- Tandarts in raam van tandverzorging
- Vroedvrouw in raam van verloskundige hulp die tot haar bevoegdheid behoort
BIJZONDERE VOORWAARDEN EN BEPERKINGEN
- Voorschrift voor analyses klinische biologie na onderzoeken van de patiënt
- Geen analyses waarvan hij onvoldoende kennis bezit of niet correct kan interpreteren
- Voorschrift voor analyses die voldoen aan voorwaarden voor terugbetaling, indien deze worden
vergoed
- Bv: HbA1c: enkel bij patiënt met diabetes mellitus, mucoviscidose of chronische pancreatitis
- Bv: LDL cholesterol: enkel bij patiënt in behandeling met cholesterolverlagende medicatie
HOE VOORSCHRIJVEN VAN ANALYSES?
- Positieve lijst van diverse gevraagde analyses → elke gevraagde analyse positief en afzonderlijk
aanduiden (niet overkoepelende term of categorie aanduiden, maar apart aankruisen)
- Aanvraag om klinisch biologisch onderzoek van bepaald syndroom
o Reeks testen die horen bij een bepaalde aandoening (of schatten van aandoening)
- Vermelding van het type van gewenste onderzoeken (bv uitsluiten van monoklonale gammopathie)
DIAGNOSTISCHE ONZEKERHEID
SIGNAAL DETECTIE THEORIE
Basisprincipe: resultaat bij patiënten met de ziekte verschilt met resultaat bij patiënten zonder de ziekte
- Soms is er overlap tussen beide grafieken → onzekerheid
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zGNK. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.57. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now