Leerdoelen:
Nadat u deze cursus hebt bestudeerd, kun je:
- de voor- / nadelen en uitdagingen / beperkingen van e-mental health interventies
noemen.
- de relevante wetten en regelgeving alsook de ethische richtlijnen voor online
hulpverlening benoemen en toepassen in voorbeelden en casussen.
- de effectiviteit van online behandeling beschrijven voor diverse psychische
aandoeningen, leeftijdsgroepen en therapeutische oriëntaties.
- een beschrijving geven van belangrijke ontwikkelingen op het gebied van klinische
computerdiagnostiek.
- de toepassing en meerwaarde van de Experience Sampling Methode in het diagnostisch
proces beschrijven.
- voorbeelden geven van algemene en stoornisspecifieke werkingsmechanismen in online
therapie, alsook de randvoorwaarden en theoretische achtergronden hiervan benoemen.
- een beschrijving geven van de elementen die bijdragen aan een sterke (online)
therapeutische relatie.
- verschillen benoemen tussen face-to-face en online psychologische hulpverlening op het
gebied van toegenomen transparantie en regie voor de cliënt.
- online communicatievaardigheden op basaal niveau toepassen.
- onderbouwde afwegingen maken bij de keuze voor een e-mental health app.
- de klinische toepassingen van serious gaming en virtual reality therapie toelichten en
een kritische reflectie geven op de effectiviteit hiervan.
Nadat u de studietaak van Thema 1 hebt doorlopen, kun je:
- een definitie van e-mental health en blended care te geven.
- de voor- / nadelen en uitdagingen / beperkingen (knelpunten) van e-mental health
interventies te noemen.
- de verschillende fasen in de geschiedenis van e-health te benoemen en te
onderscheiden.
- kenmerken en voorbeelden van synchrone en asynchrone communicatie te geven.
- de verschillen tussen zelfhulp, begeleide zelfhulp en online psychotherapie te
benoemen.
- de kenmerken van (online) stepped care te benoemen.
- de ethische richtlijnen voor wat betreft online hulpverlening te kunnen benoemen en te
kunnen toepassen (door middel van de 'ethical intent checklist') in voorbeelden en
casussen.
- aan te geven aan welk (Nederlands) wettelijk kader online hulpverlening dient te voldoen
en het kunnen toepassen van de relevante wetten en regelgeving voor wat betreft online
hulpverlening in voorbeelden en casussen.
- de effectiviteit van online behandeling te beschrijven voor diverse psychische
aandoeningen, leeftijdsgroepen en therapeutische oriëntaties.
- de psychometrische equivalentie van computertests en paper-and-pencil tests toe te
lichten
,- de mogelijkheden van adaptief testen te benoemen.
- voorbeelden te noemen van goed onderzochte online (transdiagnostische)
meetinstrumenten voor veelvoorkomende psychische stoornissen.
- de toepassing en meerwaarde van de Experience Sampling Methode in het diagnostisch
proces toe te lichten.
- de verschillende vormen en voordelen alsook de nadelen en mogelijke risico's van
mobiele cognitieve tests te beschrijven.
Nadat je Thema 2 hebt doorlopen, kun je:
- enkele voorbeelden van algemene en stoornisspecifieke werkingsmechanismen van
online therapie te benoemen.
- randvoorwaarden en theoretische achtergronden te benoemen van algemene en
stoornisspecifieke werkingsmechanismen van online therapie.
- de verschillende opvattingen weer te geven die in de literatuur naar voren komen over
de definitie van de therapeutische relatie.
- de kenmerken van de therapeutische relatie in online CGT te benoemen.
- de samenhang tussen de online therapeutische relatie en therapieresultaat toe te
lichten.
- uitleg te geven over het 'online disinhibitie' effect en een beschrijving te geven van de
verschillende psychologische processen die dit effect kunnen versterken.
- gesprekstechnieken te noemen die ingezet kunnen worden om het ontbreken van non-
verbale signalen binnen online tekstcommunicatie op te vangen.
- de fasen van het fasenmodel in synchroon en asynchroon contact te beschrijven,
herkennen en toe te passen.
- aan te geven hoe misverstanden in e-mail en chatverkeer geminimaliseerd kunnen
worden.
- enige vaardigheid te demonstreren m.b.t. online communicatievaardigheden op het
gebied van asynchrone communicatie (e-mail, chatberichten).
- de verschillen te benoemen tussen face-to-face en online psychologische hulpverlening
met betrekking tot de houding van de therapeut op het gebied van transparantie en van
het voeren van meer eigen regie door de cliënt.
Nadat je Thema 3 hebt doorlopen, ben je in staat om:
- de vijf stappen van het APA App Evaluatie Model te benoemen en toe te passen.
- een definitie te geven van het begrip 'serious game' en aan te geven welke verschillende
soorten serious games kunnen worden onderscheiden.
- een aantal voordelen van serious games te noemen.
- de toepassing en het doel van serious games te beschrijven.
- de effectiviteit van serious games, voor zover bekend, aan te geven.
- aan te geven wat virtual reality behandeling inhoudt en wat de voordelen hiervan zijn.
- de klinische toepassingsgebieden van virtual reality behandeling te beschrijven.
- een vergelijking te kunnen maken tussen de effectiviteit van 'virtual reality' exposure en
exposure 'in vivo'.
- een definitie van het begrip 'sense of presence' te geven en factoren te noemen die
'presence' kunnen beïnvloeden.
,E-mental health interventies.
De afgelopen 20 jaar is een breed aanbod van e-mental health interventions beschikbaar
gekomen, maar implementatie in de praktijk blijkt lastig. De COVID-19-pandemie wordt
beschouwd als een mogelijke game changer voor e-mental health, waardoor e-mental health
toepassingen een structurele plek krijgen in de klinische praktijk.
Op dit moment is een nog (te) grote kloof tussen de uitvoering van e-mental health in de
klinische praktijk en wat psychologen hebben geleerd in hun opleiding. Daarom is vergroting
van kennis en inzicht in de achtergrond, het gebruik en toepassing van e-mental health
binnen de ggz onmisbaar voor (toekomstige) psychologen.
Opening.
Stel jezelf voor op het discussieforum en voeg een foto toe aan je profiel. Reageer op het
discussieforum op minimaal 5 stellingen.
Thema 1 – Achtergrond en effectiviteit.
Thema 1.1 – Kadering van e-mental health.
Door de ‘ambulantisering’ van de zorg en aandacht voor zelfregie van cliënten ontstaan
steeds meer e-mental health initiatieven. Hoewel e-mental health veel voordelen kent en
zowel klinisch als economisch interessante kansen biedt, zijn er ook nog knelpunten of
bedreigingen voor de ontwikkeling en implementatie ervan.
Samenvatting Reader 1 Tekst 1 – E-mental health: een inleiding.
Nederland behoort tot de koplopers in Europa als het gaat om internetgebruik. E-mental
health wordt gedefinieerd als het gebruik van ICT om mensen met psychische klachten en/of
aandoeningen te informeren en/of te ondersteunen met betrekking tot hun psychische
gezondheid om zo het herstelproces en daarmee hun kwaliteit van leven te verbeteren. En
bij m-health worden specifiek mobiele communicatietechnologieën ingezet.
Eind jaren ’60 werd een interactief softwareprogramma ontwikkeld genaamd ELIZA, die een
rogeriaanse psychotherapeut kon simuleren. Het ELIZA-effect beschrijft de neiging om het
gedrag van computers te vermenselijken en ze meer intelligentie toe te schrijven dan ze in
werkelijkheid hebben. Kenneth Colby ontwikkelde de software genaamd PARRY, die een
paranoïde patiënt kon simuleren. In 1986 werd in de VS het eerste online hulpdesk genaamd
Ask uncle Ezra opgericht. Dit zijn 3 prille voorbeelden van mens-computerinteractie.
In de geschiedenis van e-health worden 3 fasen onderscheiden: de informatiefase (begin
jaren ’90, informeren), de communincatiefase (midden jaren ’90, interactie), en de
communityfase (e-communities met meer horizontale relatie tussen hulpverlener en cliënt).
De communityfase ofwel de e-health 3.0 fase is nog niet echt doorgebroken. PsychoNet is
het eerste voorbeeld van zo’n platform. De Nieuwe GGZ probeert de 3.0-gedachte verder uit
te dragen, en benadrukt herstelvermogen, eigen regie, en verantwoordelijkheid.
Intensiteiten van e-mental health interventions zijn zelfhulp (gestandaardiseerd therapeutisch
programma, goedkoop), begeleide zelfhulp (coachende rol hulpverlener, 60-90 min, minder
drop-out), en online psychotherapie (interventies gebaseerd op CGT/PDT/ACT/mindfulness/
fysieke-activiteit-interventies/aandachtsbias-modificatie-training, 8-10 weken). Naarmate er
meer contact plaatsvindt tussen behandelaar en cliënt, zal de interventie effectiever zijn.
Begeleide zelfhulp is effectiever dan onbegeleide zelfhulp.
Communicatie kan synchroon of asynchroon plaatsvinden, of met een combinatie daarvan.
Elke vorm van communicatie vereist specifieke communicatievaardigheden. Het opbouwen
van een therapeutische relatie gaat even goed online als face-to-face contact. Het ‘online
, disinhibitie effect’ laat zien dat mensen via internet vaak minder gesloten zijn dan face-to-
face.
E-mental health interventies lenen zich goed voor stepped-care. De interventies worden
ingedeeld in een rangorde met oplopende intensiteit, en beslaat het hele zorgcontinuüm.
Binnen preventie wordt onderscheid gemaakt tussen universele (collectieve) preventie
(bevolking), selectieve preventie (verhoogd risico), en geïndiceerde preventie (beginnende
klachten). Behandeling vindt plaats op basis van een behandelovereenkomst tussen
hulpverlener en cliënt.
Blended care is het gebruik van technologie als een geïntegreerd onderdeel van een
psychologische begeleiding of psychotherapie in combinatie met face-to-face contacten.
Online platforms kunnen routinematige handelingen online aanbieden, om de cliënten te
informeren, meer regie te geven, en meer betrokken te zijn bij hun behandeling.
Behandelplatforms bieden ook communicatiemogelijkheden (berichtenverkeer, beeldbellen).
Overige e-mental health toepassingen zijn virtual reality, augmented reality (hoog sense of
presence, lagere kosten), serious gaming (preventie, behandeling, therapeutische relatie,
structuur; soms biofeedback, of gamification), en zelfmonitoring en big data (Psymate-app;
subjectieve ervaringen, omgevingsfactoren, objectieve maten; personalised medicine).
Voordelen van e-mental health interventies zijn de relatief lage kosten, als overbrugging van
wachttijd voor face-to-face-behandeling, en de toegankelijkheid (nieuwe doelgroepen). De
behandelkloof is voor veel psychische aandoeningen erg groot. Redenen voor deze
onderbehandeling zijn angst voor stigmatisering, geen tijd hebben, of niet weten bij wie je
terecht kan.
Knelpunten van e-mental health interventies zijn het bereiken van kwetsbare groepen, de
toenemende gezondheidsverschillen, de financiering (nu via diagnosebehandelcombinaties
ofwel DBC’s), beperkte zicht op effectiviteit en doeltreffendheid, onduidelijke
betrouwbaarheid van aanbieders (nu Toolkit e-mental health), en de implementatie (gebrek
aan tijd en geld, terughoudendheid en weerstand door nadruk op kosteneffectiviteit, gebrek
aan ervaring).
Opdracht 1.1.1 – Online preventie, behandeling en (na)zorg.
Voordelen van e-mental health interventies zijn bijvoorbeeld vroegsignalering van klachten
(betere behandeling), laagdrempelig (vooral bij anonimiteit), flexibel qua plaats en tijdstip,
makkelijke evaluatie (betere kwaliteit), gemakkelijk opslaan van informatie, en goedkoper.
Nadelen van e-mental health interventies zijn bijvoorbeeld de beperkte geschiktheid, rigide
behandeling door protocollaire aanpak, alleen eenduidige problematiek, negatieve invloed op
motivatie en betrokkenheid, lastiger om in te grijpen bij crisis door anonimiteit, ontbreken van
non-verbale informatie, kwaliteit moeilijk te waarborgen, en grotere veiligheidsrisico’s.
Het uitgangspunt van stepped care is het in eerste instantie kiezen voor de minst belastende,
eenvoudigste en kortste behandeling uit het totale scala aan mogelijke behandelvormen.
Wanneer deze minimale interventie onvoldoende helpt wordt zorg geleidelijk geïntensiveerd.
Een potentieel gevaar is dat onder druk van verzekeraars cliënten mogelijk verplicht worden
om eerst online therapie te volgen voordat ze face-to-face-behandeling ontvangen.
Opdracht 1.1.2 – Blended care.
Vormen van blended care zijn geïntegreerde blended care (tegelijkertijd) en sequentiële
blended care (achter elkaar). Een voorbeeld van sequentiële blended care is een online
terugvalpreventie programma dat wordt aangeboden na een face-to-face-behandeling.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentpsychologieou. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.06. You're not tied to anything after your purchase.