Ik heb een samenvatting van maatschappijleer vwo4 gemaakt met daarin alles duidelijk en eenvoudig uitgelegd en ook oefenopdrachten en powerpoints daarin verwerkt! De rechtstaat en de parlementaire democratie wordt hierin besproken!
Maatschappijleer samenvatting:
Rechtstaat
Een maatschappelijk vraagstuk is een probleem die de volledige samenleving (maatschappij) raakt
en/of verdeelt en daardoor een oplossing/compromis nodig heeft.
(compromis= oplossing waarbij beide partijen het eens zijn met de oplossing
Een rechtstaat is Een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid. Maar ook tegen die van burgers onderling!
Normen en waarden bepalen een hoop omgangsregels. Hoe begroet je iemand? Welke kleding draag je?
Deze regels ontstaan door socialisatie: cultuuroverdracht → je krijgt de waarden en normen van een
groep aangeleerd en die maak je je eigen.
Socialisatie leidt tot internalisatie: Je maakt de regels je zo eigen, dat je er niet meer bij nadenkt (aan
welke kant van de weg fiets je?).
Je hebt 2 soorten gedragsregels:
1. Ongeschreven regels → Maatschappelijke normen (kan je niet voor gestraft worden,
als je iemand bijvoorbeeld niet begroet of feliciteer)
2. Geschreven regels → Rechtsnormen (gedragsregels die door de overheid zijn vastgesteld)
Als je de geschreven gedragsregels (wetten) overtreed kan je voor de rechter worden gesleept.
Je word dan naar de rechtbank gestuurd. De rechter bepaald daar je straf. Ben je het niet met de
uitkomst een? Dan kan je verdere stappen ondernemen!
De Hoge raad bekijkt de zaak
opnieuw, maar kijkt alleen of
Het gerechtshof en de
Rechtbank geen fouten hebben
gemaakt. Zij beoordelen de
zaak dus niet zelf opnieuw
Rechters mogen gebruik maken van verschillende rechtsbronnen:
- Wetten
- Het gewoonterecht (ongeschreven regels)
- Verdragen (schriftelijke overeenkomst tussen twee of meer staten, het verdrag gaat boven de wet)
- Rechtspraak
(jurisprudentie / het vergelijken met uitspraken die andere rechters hebben gedaan bij soort gelijke gevallen)
Alle rechterlijke uitspraken samen = jurisprudentie
, Er zijn 3 soorten rechters. Waarbij bij elke rechter 2 andere partijen tegenover elkaar staan.
De Nederlandse rechtstaat kent 4 bouwstenen:
1. De grondrechten
2. Trias Politica
3. Legaliteitsbeginsel
4. Onafhankelijke rechtspraak
Bouwsteen 1: De grondrechten
De hoogste wet van ons land; in de Grondwet staan de grondrechten van burgers en regels over hoe
ons land wordt bestuurd, hoe wetten worden gemaakt en hoe de rechtspraak werkt. Alle
grondrechten zijn even belangrijk! (Constitutie = ander woord voor grondwet)
Er zijn 2 soorten grondrechten:
1. Klassieke grondrechten → - Vrijheidsrechten (vrijheid van meningsuiting/godsdienst)
- Gelijkheidsrechten (Gelijkheidsbeginsel)
- Politieke rechten (stemrecht en recht om verkozen te worden)
- Bij schending kan je iemand voor de rechter slepen
2. Sociale grondrechten → - Verplichting van de overheid (overheid moet zorgen voor:
werkgelegenheid, onderwijs, bewoonbaarheid ect.)
- Je kan de overheid NIET voor de rechter slepen
(als je bijvoorbeeld geen werk of huis kan vinden!)
Bouwsteen 2: Trias Politica
Binnen de Trias Politica zijn er 3 verschillende soorten machten: (die zorgen voor een machtenscheiding)
1. Wetgevende macht → maakt wetten (parlement + regering)
2. Uitvoerende macht → voert wetten uit (regering (de ministers))
3. Rechterlijke macht → Rechtspraak (onafhankelijke rechters)
Parlement = eerste en tweede kamer
Regering = Ministers + koning (de koning kan geen wetten maken)
Geen volledige machtenscheiding omdat de regering bij de wetgevende en uitvoerende macht zit.
De regering mag bij de wetgevende macht wel wetten voorstellen, maar niet stemmen over het
accepteren van de wet!
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Tim076. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.43. You're not tied to anything after your purchase.
