Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Deze samenvatting komt uit de aantekeningen van het historische contextenboek & de PowerPoints van mijn geschiedenisdocent die in 2014 geschiedenisdocent van het jaar heeft gewonnen. Met deze info ga je jouw SE of wat dan ook sowieso halen!
Steden en burgers in de Lage Landen (1050 – 1700)
1.1: Steden in Vlaanderen & Artesië (1050 – 1302)
In 11e eeuw toename voedselproductie snelle bevolkingsgroei
- Bossen gekapt, veenmoerassen drooggelegd & ontginning woeste grond
- Verbeterde landbouwwerktuigen Omgaan met groei
- Drieslagstelsel
Ontstaat een lanbouwstedelijke samenleving met monetaire economie (= munt
hebben): wisselbrief.
In steden komt nijverheidsproductie op & handel oprichting markten
Marktfunctie van de stad
- Platteland levert stad: Voedsel & grondstoffen (gerst, hop & wol). IJzer, wijn,
hout, natuursteen, etc. komen van verder weg.
- Steden leveren platteland: Werktuigen, kleding & nijverheidsproducten
steden gaan zich specialiseren (bijv.: speciale soorten textiel)
handelsnetwerken & verzorgingsgebied steden steeds fijner vertakt
jaarmarkten
Steden kochten & bevochten stadsrechten
Wat zijn voorbeelden van stadsrechten:
1. Muren bouwen
2. Zichzelf besturen & rechtspreken
3. Alles doen volgens eigen wetten & regels
Koningen, graven & bisschoppen (hogere adel) gaven stadsrechten:
1. In ruil voor geld: belastingen
2. Steun tegen concurrenten: militaire hulp
3. Welvaart bevorderen in hun gebied
Steden komen onder leiding te staan van schepenen (soort gemeenteraad
vooraanstaande burgers die bestuur & rechtspraak in handen hebben
- Baljuw afgevaardigde van de heer: namens de heer in stadsbestuur (ogen &
oren)
Verstedelijking
In 14e eeuw hongersnoden & pestepidemieën waardoor bevolking krimpt.
Verstedelijking & commercialisering gaan door
- Meest verstedelijkt zijn Noord-Italië & Vlaanderen
Poorters (mensen die in de stad wonen)
In steden sterfte > geboorte groei door migratie platteland naar stad
Burgerschap voor ambachtslieden & kooplieden (vaardigheden & kapitaal
- Arbeiders & paupers krijgen geen burgerschap (= poorters)
- Geestelijken onder gezag van kerk geen burgerschap
- Vooral horigen die op land hebben gewerkt gaan proberen burgerschap te
krijgen
Stedelijke dynamiek in Artesië
11e & 12e eeuw opkomst steden Vlaanderen & Artesië: Rijsel (Lille), Ieper, Brugge, Gent
& Atrecht (Arras).
Eind 13e eeuw Atrecht belangrijkste stad in Nederlanden
- Romeinse stad & Bisschopsstad
- Handelaren & bankiers centrale plaats in lakennijverheid
Atrecht startpunt van stedelijke dynamiek (levendigheid) in NLN
, Atrecht als startpunt
Vruchtbare leenbodem geschikt voor verbouw tarwe: broodgraan groeiende
stedelijke bevolking
gevoed. Schapen gehouden op onvruchtbare zoute gronden langs kust wol
grondstof
lakennijverheid (laken = geweven, vervilte wollen stof)
Atrecht aansluiting handelsnetwerk dat via jaarmarkten in N-FR uitstrekte tot
stadsstaten in ITA
Kooplieden krijgen stadsbestuur in handen organiseren zich in koopliedengilden &
lenen geld
aan steden & edelen.
Vlaanderen & Artesië centrum van lakennijverheid
Laken belangrijkste soort textiel in EU (tot 18e/19e eeuw). Vlaamse laken in heel EU
en daarbuiten
verkocht als kleding, beddengoed & tapijt.
- Bron van werkgelegenheid: helft beroepsbevolking textielarbeider
veel ambachten: wevers, vollers, ververs & kooplieden
kooplieden organiseren productieproces
Handelsnetwerk
Gunstige ligging:
1. Engeland dichtbij grootste wol-leverancier
2. Makkelijke aansluiting bij handelsnetwerk van N-FR tot N-ITA
3. Kooplieden ontmoeten elkaar op jaarmarkten
Atrecht & Ieper grootste lakenproducenten. Kooplieden worden daarom rijk en
machtig, organiseren zich in gilden & worden geldschieters (leningen tegen hoge
rente) voor vorsten & steden.
Opkomst Vlaanderen
Eind 13e eeuw worden Noord-Vlaamse steden Brugge & Gent belangrijkste handels-
en nijverheidscentra in NLN. Ook in Brussel, Leuven & ’s-Hertogenbosch kwam
lakennijverheid op. Vlaamse & Brabantse steden voeren grondstoffen in via Brugge &
verkochten laken in Brugge.
Artesië (Atrecht) verliest voorsprong:
- Handel ITA verstoord door oorlogen onveilig
- Handel gebieden ten oosten Middellandse Zee moeilijker gevolg expansie
Ottomaanse rijk
- Groei handel Duitse steden van Hanze aan Noord- en Oostzee & langs grote
rivieren Brugge gunstiger gelegen
handel via kanaal snel in stad & Atrecht 100 km van kust
Ambachtslieden willen invloed in stadsbestuur
13e eeuw was stadsbestuur in handen van patriciërs (leden aanzienlijke
koopmansfamilies: rijk)
- Leveren schepenen van generatie op generatie
- Gaan op adel (op platteland) lijken in levensstijl
Steeds grotere afstand tot gewone stadsvolk (het gemeen)
- Klachten ambachtslieden over corruptie & machtsmisbruik
- Protesten tegen belastingen brood, bier & slechte werkomstandigheden, lage
lonen
Escalatie: Guldensporenslag (1302)
Conflict tussen Franse koning & graaf van Vlaanderen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmijnschneider. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.
