Zintuigen, hersenen en beweging II
Geneeskunde 2022-2023 | Romy de Lange
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1: het steun- en bewegingsstelsel ................................................................................................. 2
Hoorcollege 2: spier- en peesletsels in de sport ................................................................................................ 8
Practicum 1: functionele anatomie van de onderste extremiteit ..................................................................... 12
E-module benige structuren ...................................................................................................................................................... 12
Vodcast subcutis en diepe fascie ............................................................................................................................................. 12
Practicum ..................................................................................................................................................................................... 12
Werkgroep 1: spier- en peesletsels in de sport ............................................................................................... 15
Hoorcollege 3: lopen, hoe doen we dat? ........................................................................................................ 20
Hoorcollege 4: vasculaire benaderingen been ............................................................................................... 24
Hoorcollege 5: neuromusculaire ziekten......................................................................................................... 26
Werkgroep 2: loopstoornissen ........................................................................................................................ 27
Practicum 2: anatomie van de bovenste extremiteit ....................................................................................... 32
Interactief college 1: neuromusculaire ziekten ................................................................................................ 33
Hoorcollege 6: plexusvorming ....................................................................................................................... 38
Hoorcollege 7: pijn en uitval aan één arm of been ........................................................................................ 40
Interactief college 2: pijn, zwakte of gevoelsstoornissen in één arm of been ................................................. 41
Speerpuntcollege 1: ALS ................................................................................................................................. 44
Hoorcollege 8: botgenezing en infectie .......................................................................................................... 45
Hoorcollege 9: pathogenese van artrose ........................................................................................................ 47
Hoorcollege 10: orthopedie, arthrose & prothesiologie .................................................................................. 50
Hoorcollege AV: inleiding medische ethiek .................................................................................................... 52
Hoorcollege 11: schouder problemen vanuit orthopedisch perspectief ........................................................... 53
Werkgroep 3: artrose ...................................................................................................................................... 56
Interactief college 3: medicamenteuze behandeling van pijn bij artrose ........................................................ 59
Hoorcollege 12: anatomie van de wervelkolom ............................................................................................. 66
Speerpuntcollege: regeneratieve geneeskunde/gewrichtssparende kniebehandeling .................................... 68
Werkgroep 4: acute en chronische problemen bij heup en knie ...................................................................... 70
1
,Werkgroep 5: AV opdracht ............................................................................................................................. 77
Hoorcollege 13: de wervelkolom ................................................................................................................... 82
Hoorcollege 14: lage rugpijn .......................................................................................................................... 84
Werkgroep 6: wervelkolomaandoeningen...................................................................................................... 87
Interactief college 4 ........................................................................................................................................ 88
Hoorcollege 1: het steun- en bewegingsstelsel
Je kunt het lichaam zien als een systeem van houtjes en touwtjes. De centrale as (houtjes) zijn dan de botten en
gewrichten en de touwtjes zijn spieren en pezen. De spieren en pezen zorgen er dus voor dat botten en
gewrichten kunnen bewegen. De aansturing van de touwtjes en dus de houtjes gebeurt via de zenuwen.
Embryologie
Aan de zijkant van de neurale buis vormen zich de somieten. Uit het somietmesoderm ontstaan de spieren en
subcutis. Lateraal van de somieten ligt het somatisch lateraal plaatmesoderm, waar de botten en pezen uit
ontstaan.
De opbouw van de somieten is segmentaal. Vanaf dag 24 gaan de segmenten C5-C8 voor de armen naar
lateraal uitgroeien, waardoor extremiteitsknoppen ontstaan. Vanaf dag 28 gebeurt hetzelfde met de segmenten
L3-L5 voor de benen. Bij de arm begint C7 als eerst met groeien, dus dit gedeelte wordt het langst en vormt de
2
,middelvinger. Tijdens het groeien worden de segmenten C5, C6, C8 en Th1 meegetrokken, welke allen
verschillende delen van de arm gaan vormen.
Elk segment heeft een ventrale en een dorsale kant met een centrale as. De centrale as is ontstaan uit het laterale
plaatmesoderm. Deze ontwikkeling begint met een mesenchymale verdikking, waarvan een deel kraakbeen gaat
vormen en een deel fibreus wordt. Dorsaal en ventraal van de centrale as groeien spiermesoderm en
dermatoommesoderm de extremiteitsknoppen binnen. Er komen dus spieren zowel dorsaal als ventraal van de
centrale as. De ventrale spieren zorgen voor (ante)flexie, pronatie en adductie. De dorsale spieren zorgen voor
extensie/retroflexie, supinatie en abductie. De m. biceps brachii is een uitzondering, want dit is een ventrale spier
die supinatie kan veroorzaken.
De laatste stap van de ontwikkeling is de rotatie in week 6-8. De benen draaien hierbij naar binnen toe, deze
stonden eerst naar lateraal. Door deze draaiing komen de flexoren van de benen dorsaal te liggen en heet de
bovenkant van je voet de voetrug. De dermatomen van de benen draaien spiraalsgewijs naar binnen. In de
bovenste extremiteit vindt ook een rotatie plaats: de elleboog draait naar buiten, waardoor laterale spieren
ventraal komen te liggen (exorotatie).
Algemene opbouw van een ledemaat
De lagen waaruit een ledemaat van buiten naar binnen bestaat zijn:
• Huid
• Subcutis/oppervlakkige fascie: de onderhuidse vetlaag welke
huidzenuwen en huidvenen bevat
• Diepe fascie: een stevige bindweefsellaag die om de spieren heen
ligt
• Spierlaag
o Groepen spieren (compartimenten) zijn verbonden aan de
centrale as via intermusculaire septa. Elk compartiment heeft
zijn eigen innerverende zenuw.
Opbouw van een spier
De spier bestaat uit twee delen:
1. De spierbuik, bestaande uit myofibrillen: dit deel kan contraheren
2. De pees: dit deel kan niet contraheren
Histologie van de spier
Er zijn drie typen spiervezels met verschillende kenmerken. Voor dit blok zijn de skeletspieren belangrijk.
3
, Skeletspieren bestaan uit bundels van spiervezels die ook wel fasciculi worden
genoemd. Spiervezels worden omgeven door het sarcolemma (celmembraan). Het
sarcolemma scheidt het interne milieu van de buitenomgeving en is in staat om
stoffen selectief de cel in en uit te laten.
Er zijn verschillende lagen bindweefsel in een skeletspier:
• Het epimysium bestaat uit dicht, onregelmatig bindweefsel en omgeeft de
hele spier
• Het perimysium is een dunne bindweefsellaag die een bundel spiervezels
(fasciculus) omgeeft. Zenuwen, bloedvaten en lymfevaten lopen door het
perimysium om de fasciculi te bereiken.
• Het endomysium is een zeer dunne laag die de individuele spiervezels
omgeeft. In het endomysium is een rijk netwerk van zenuwvezels en
capillairen. Het endomysium brengt O2 naar de spiervezels. Het
endomysium ligt over het sarcolemma van de spiervezel.
In het sarcolemma zitten buisvormige inkepingen, welke T-tubuli worden genoemd.
Deze T-tubuli gaan diep door het sarcolemma en omcirkelen elke myofibril. Naast
de T-tubuli bevindt zich in de spiervezel ook het sarcoplasmatisch reticulum. Via de
T-tubuli wordt het calcium in de hele spier gelijktijdig verspreid. Zo wordt het
overal gelijktijdig opgenomen door het SR en trekken alle myofibrillen tegelijk
samen.
Individuele spiervezels bestaan uit myofibrillen, welke bestaan uit actine- en myosinefilamenten. Een segment van
naast elkaar gelegen actine- en myosinefilamenten binnen de spiervezel wordt een sarcomeer genoemd. Myosine
is een stuk dikker dan actine en bestaat uit een staart met een kop eraan. Op deze kop zijn er bindingsplekken
voor actine en ATP. Het actine complex bestaat uit G-actine (bindplaats voor ATP) en F-actine (filamenteuse vorm
van actine filament)), tropomyosine en troponine.
4
Geneeskunde 2022-2023 | Romy de Lange
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1: het steun- en bewegingsstelsel ................................................................................................. 2
Hoorcollege 2: spier- en peesletsels in de sport ................................................................................................ 8
Practicum 1: functionele anatomie van de onderste extremiteit ..................................................................... 12
E-module benige structuren ...................................................................................................................................................... 12
Vodcast subcutis en diepe fascie ............................................................................................................................................. 12
Practicum ..................................................................................................................................................................................... 12
Werkgroep 1: spier- en peesletsels in de sport ............................................................................................... 15
Hoorcollege 3: lopen, hoe doen we dat? ........................................................................................................ 20
Hoorcollege 4: vasculaire benaderingen been ............................................................................................... 24
Hoorcollege 5: neuromusculaire ziekten......................................................................................................... 26
Werkgroep 2: loopstoornissen ........................................................................................................................ 27
Practicum 2: anatomie van de bovenste extremiteit ....................................................................................... 32
Interactief college 1: neuromusculaire ziekten ................................................................................................ 33
Hoorcollege 6: plexusvorming ....................................................................................................................... 38
Hoorcollege 7: pijn en uitval aan één arm of been ........................................................................................ 40
Interactief college 2: pijn, zwakte of gevoelsstoornissen in één arm of been ................................................. 41
Speerpuntcollege 1: ALS ................................................................................................................................. 44
Hoorcollege 8: botgenezing en infectie .......................................................................................................... 45
Hoorcollege 9: pathogenese van artrose ........................................................................................................ 47
Hoorcollege 10: orthopedie, arthrose & prothesiologie .................................................................................. 50
Hoorcollege AV: inleiding medische ethiek .................................................................................................... 52
Hoorcollege 11: schouder problemen vanuit orthopedisch perspectief ........................................................... 53
Werkgroep 3: artrose ...................................................................................................................................... 56
Interactief college 3: medicamenteuze behandeling van pijn bij artrose ........................................................ 59
Hoorcollege 12: anatomie van de wervelkolom ............................................................................................. 66
Speerpuntcollege: regeneratieve geneeskunde/gewrichtssparende kniebehandeling .................................... 68
Werkgroep 4: acute en chronische problemen bij heup en knie ...................................................................... 70
1
,Werkgroep 5: AV opdracht ............................................................................................................................. 77
Hoorcollege 13: de wervelkolom ................................................................................................................... 82
Hoorcollege 14: lage rugpijn .......................................................................................................................... 84
Werkgroep 6: wervelkolomaandoeningen...................................................................................................... 87
Interactief college 4 ........................................................................................................................................ 88
Hoorcollege 1: het steun- en bewegingsstelsel
Je kunt het lichaam zien als een systeem van houtjes en touwtjes. De centrale as (houtjes) zijn dan de botten en
gewrichten en de touwtjes zijn spieren en pezen. De spieren en pezen zorgen er dus voor dat botten en
gewrichten kunnen bewegen. De aansturing van de touwtjes en dus de houtjes gebeurt via de zenuwen.
Embryologie
Aan de zijkant van de neurale buis vormen zich de somieten. Uit het somietmesoderm ontstaan de spieren en
subcutis. Lateraal van de somieten ligt het somatisch lateraal plaatmesoderm, waar de botten en pezen uit
ontstaan.
De opbouw van de somieten is segmentaal. Vanaf dag 24 gaan de segmenten C5-C8 voor de armen naar
lateraal uitgroeien, waardoor extremiteitsknoppen ontstaan. Vanaf dag 28 gebeurt hetzelfde met de segmenten
L3-L5 voor de benen. Bij de arm begint C7 als eerst met groeien, dus dit gedeelte wordt het langst en vormt de
2
,middelvinger. Tijdens het groeien worden de segmenten C5, C6, C8 en Th1 meegetrokken, welke allen
verschillende delen van de arm gaan vormen.
Elk segment heeft een ventrale en een dorsale kant met een centrale as. De centrale as is ontstaan uit het laterale
plaatmesoderm. Deze ontwikkeling begint met een mesenchymale verdikking, waarvan een deel kraakbeen gaat
vormen en een deel fibreus wordt. Dorsaal en ventraal van de centrale as groeien spiermesoderm en
dermatoommesoderm de extremiteitsknoppen binnen. Er komen dus spieren zowel dorsaal als ventraal van de
centrale as. De ventrale spieren zorgen voor (ante)flexie, pronatie en adductie. De dorsale spieren zorgen voor
extensie/retroflexie, supinatie en abductie. De m. biceps brachii is een uitzondering, want dit is een ventrale spier
die supinatie kan veroorzaken.
De laatste stap van de ontwikkeling is de rotatie in week 6-8. De benen draaien hierbij naar binnen toe, deze
stonden eerst naar lateraal. Door deze draaiing komen de flexoren van de benen dorsaal te liggen en heet de
bovenkant van je voet de voetrug. De dermatomen van de benen draaien spiraalsgewijs naar binnen. In de
bovenste extremiteit vindt ook een rotatie plaats: de elleboog draait naar buiten, waardoor laterale spieren
ventraal komen te liggen (exorotatie).
Algemene opbouw van een ledemaat
De lagen waaruit een ledemaat van buiten naar binnen bestaat zijn:
• Huid
• Subcutis/oppervlakkige fascie: de onderhuidse vetlaag welke
huidzenuwen en huidvenen bevat
• Diepe fascie: een stevige bindweefsellaag die om de spieren heen
ligt
• Spierlaag
o Groepen spieren (compartimenten) zijn verbonden aan de
centrale as via intermusculaire septa. Elk compartiment heeft
zijn eigen innerverende zenuw.
Opbouw van een spier
De spier bestaat uit twee delen:
1. De spierbuik, bestaande uit myofibrillen: dit deel kan contraheren
2. De pees: dit deel kan niet contraheren
Histologie van de spier
Er zijn drie typen spiervezels met verschillende kenmerken. Voor dit blok zijn de skeletspieren belangrijk.
3
, Skeletspieren bestaan uit bundels van spiervezels die ook wel fasciculi worden
genoemd. Spiervezels worden omgeven door het sarcolemma (celmembraan). Het
sarcolemma scheidt het interne milieu van de buitenomgeving en is in staat om
stoffen selectief de cel in en uit te laten.
Er zijn verschillende lagen bindweefsel in een skeletspier:
• Het epimysium bestaat uit dicht, onregelmatig bindweefsel en omgeeft de
hele spier
• Het perimysium is een dunne bindweefsellaag die een bundel spiervezels
(fasciculus) omgeeft. Zenuwen, bloedvaten en lymfevaten lopen door het
perimysium om de fasciculi te bereiken.
• Het endomysium is een zeer dunne laag die de individuele spiervezels
omgeeft. In het endomysium is een rijk netwerk van zenuwvezels en
capillairen. Het endomysium brengt O2 naar de spiervezels. Het
endomysium ligt over het sarcolemma van de spiervezel.
In het sarcolemma zitten buisvormige inkepingen, welke T-tubuli worden genoemd.
Deze T-tubuli gaan diep door het sarcolemma en omcirkelen elke myofibril. Naast
de T-tubuli bevindt zich in de spiervezel ook het sarcoplasmatisch reticulum. Via de
T-tubuli wordt het calcium in de hele spier gelijktijdig verspreid. Zo wordt het
overal gelijktijdig opgenomen door het SR en trekken alle myofibrillen tegelijk
samen.
Individuele spiervezels bestaan uit myofibrillen, welke bestaan uit actine- en myosinefilamenten. Een segment van
naast elkaar gelegen actine- en myosinefilamenten binnen de spiervezel wordt een sarcomeer genoemd. Myosine
is een stuk dikker dan actine en bestaat uit een staart met een kop eraan. Op deze kop zijn er bindingsplekken
voor actine en ATP. Het actine complex bestaat uit G-actine (bindplaats voor ATP) en F-actine (filamenteuse vorm
van actine filament)), tropomyosine en troponine.
4
